Aile planlaması,çeşitli yöntemler kullanarak çocuk sayısını ve doğum aralıklarını belirlemektir. Bu yöntemlerle her yıl dünyada 187 milyon istenmeyen gebeliği önler;böylece 60 milyon doğum,105 milyon kürtaj ve 2.7 milyon yeni doğan ölümü ve 215 bin anne ölümü engellenmiş olur. Kullanılan yöntemlerden biri de doğum kontrol haplarıdır. Bu haplar hakkında çok yanlış önyargılar ve yanıltıcı medyatik haberler vardır.
Nasıl etki ederler ?
Bu haplar estrojen (kadınlık hormonu) ve progestojen (yumurtlama hormonu) içerirler ve 21 gün boyunca hapı içen kadında yumurtlamayı durdururlar. Ayrıca,rahim ağzı salgısını koyulaştırarak spermin rahim içine girmesini de azaltırlar ve aynı zamanda rahim içini gebeliğe uygunsuz hale getirirler. İlaç bırakıldığı ilk ay ise her şey eski haline döner ve hamilelik şansı tekrar başlar.
Ne kadar etkilidirler ?
Başarı oranı Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) rakamlarına göre %99.7’dir. Kullanım hatası olursa başarısızlık (hamile kalma) oranı artar. Başka nedenlerle sürekli ilaç kullanan kadınlarda doğum kontrol haplarının etkisi azalabilir,dikkat edilmelidir. Bunlar:epilepsi ilaçları,bazı antibiotikler,bazı mantar ilaçları ve antiviral ilaçlardır.
Başka yararları var mıdır ?
Kanıtlanmış yararları şunlardır:
- Yumurtalık kanserini azaltırlar:Bu azalma 5 yıl kullanmış olanlarda %20,15 yıl kullanmış olanlarda %50’dir.
- Rahim kanserini azaltırlar
- Kanama düzensizliklerini tedavi eder
- Fazla miktarda adet kanamasını azaltırlar,kansızlığı önlerler
- Ağrılı adet görmeyi azaltırlar
- Yumurtalık kistlerini azaltırlar
- Meme hastalıklarını azaltırlar
- Kalın barsak kanserini azaltırlar
Kimlerin kullanması risklidir?
- 35 yaş üstü sigara kullanan kadınlar
- Hipertansiyon
- Diabet
- Prolaktin yüksekliği
- Safra kesesi hastalıkları
- Migren
- Otoskleroz
- Orak hücreli anemi
Kimler asla kullanmamalıdır ?
- Gebelik şüphesi olanlar
- Nedeni bilinmeyen vajinal kanaması olanlar
- Meme kanseri olanlar
- Damar hastalığı öyküsü olanlar (flebit,kalp hastalığı,inme)
- Auralı migreni olanlar
- Pıhtılaşma eğilimi olanlar
- Hapa bağlı hipertansiyonu olanlar
- Karaciğer hastalığı olanlar
- Lupus (SLE) olanlar
- Trombotik trombositopenik purpura hastaları
- Hemolitik-üremik sendrom hastaları
Kullanmaya başlamadan önce test yapılmalı mıdır?
Antitrombin,protein C,protein S eksikliği,faktör VIIIc fazlalığı,genetik yapıda faktör V Leiden ve protrombin G20210A mutasyon varlığı durumlarında hap kullanımı ile risk artışı gösterilmiştir. Ancak,Dünya Sağlık Örgütü hap kullanmaya başlayacak olanlarda bu testlerin yapılmasını gerekli görmeyip sadece kişisel ve aile öyküsünün detaylı alınmasını ek olarak da tansiyon ölçümü ve takibini yeterli görmüştür.
Prof. Dr. Tansu Küçük