Kolon kanseri, sindirim sisteminin, ince bağırsaklardan sonra gelen yaklaşık 1,5 metre uzunluğundaki son kısmındaki hücrelerde yaşanan bozulmalar sonucu oluşuyor. Özellikle genetik yatkınlığı olanların kaim bağırsağında polip deııilen doku kabarıklıkları meydana geliyor ve zaman içinde bu polipleri oluşturan hücrelerin bazılarında çeşitli gen bozuklukları (mutasyonlar) görülüyor. Bu mutasyonlar dokunun kontrolsüz bir şekilde çoğalmasına neden olan değişiklikleri beraberinde getiriyor ve yavaş yavaş kanser hücreleri açığa çıkmaya başlıyor.
Ülkemizde çok yaygın
Başlangıçta kanser hücreleri polipin küçük bir noktasındayken zaman içinde çoğalıyor ve kalın bağırsak kanserine dönüşüyor. Hem ülkemizde hem de dünyada kolon kanseri görülme oranlarında da artış yaşanmasının en önemli sebeplerinden biri,değişen beslenme alışkanlık hakkında şu bilgileri verdi:
Kimleri tehdit ediyor?
Kolon kanseri dünyada en sık görülen kanserler arasmda yer alıyor. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki,Türkiye’de kolon ve rektum kanserleri erkeklerde üçüncü,kadınlarda ise dördüncü sıklıkta görülüyor. Ancak ülkemizde kolon kanserinin görülme oranları her geçen yıl daha da artıyor. Özellikle diyet alışkanlığının yıllar içinde değişmesi,Akdeniz Mutfağı gibi zengin diyet tarzından uzaklaşmak ve Batı tipi beslenmenin yaygınlaşması gibi etkenler kolon kanserinin ülkemizdeki görülme oranlarını artırıyor. Kolon kanseri,genellikle 50 yaşın üzerinde genetik olarak riski bulunan,sigara ve alkol kullanan ve lifli gıdalardan fakir beslenen hastalarda görülüyor. Ancak ailevi polipozis sendromu veya inflamatuvar bağırsak hastalığı olanlarda daha genç yaş larda da ortaya çıkabiliyor. Yaşam tarzı ve beslenme düzeni kolon kanserinin oluşumunda önemli rol oynuyor.
Risk nasıl azaltılır?
Batı tipi diyetle,yani et ve yağdan zengin,lif ve sebzeden fakir beslenenlerde kalın bağırsak kanseri daha sık görülüyor. Bir diğer önemli nokta ise / kabızlık. Kabızlık sorunu yaşayanlarda da kaim bağırsak kanserine yatkınlık,olmayanlara oranla daha fazla. Bunların dışında sigara içenler,yoğun derecede alkol kullananlar,diyabet hastaları,safra kesesi alınanlar ve obezlerde normal popülasyona göre kolon kanserine daha çok rastlanıyor. Kolon kanserinden korunmak için kilo verme ve fiziksel aktivite,lifli,kalorisi ve yağ içeriği düşük gıdalarla beslenme,aspirin,folik asit,A vitamini,beta karoten,B6 ya da E vitamini,magnezyum,kalsiyum,selenyum alımı ve balık tüketimi çok önemli rol oynuyor.
Bu belirtilere dikkat!
Hastalık polip aşamasındayken karın ağrısı,ishal ve kansızlık görülebiliyor. Hatta bazı çok büyük polibi olanlarda bağırsak tıkanıklığı gibi durumlar bile yaşanabiliyor. Polip büyümeye ve kanser gelişmeye başladığında ise semptomlar artıyor. Bu nedenle dışkıda kan görülmesi,dışkının kalem gibi incelmesi ya da yetersiz olması,sık tuvalete gitme ihtiyacı,nedeni bilinmeyen kilo kayıpları,karın ağrısı,gaz sancıları,kansızlık ve kendini aşırı yorgun -f hissetme gibi bulguları olan hastaların kolon kanseri taraması için doktora başvurması gerekiyor.
Ne zaman kolonoskopi yatırılmalı?
RİSKLİ bireyler mutlaka belli yaşlarda polip varlığı ve kanser açısından taranmalı ve tespit edilen polipler çıkartılmalı. Ailevi polipozis sendromu olanlarda bu tip taramalara 10’lu yaşlarda başlamak gerekirken,birinci derece akrabasında kolon kanseri veya 1 santimden büyük kolon polibi tespit edilmiş bir kişi kanserin veya polibin görüldüğü yaşa göre taranmalı.
Dışkıda gizli kan baktırın
Ailesinde kolon kanseri veya polip olmayan bir bireyin hiçbir semptom olmasa bile 50 yaşında kolon kanseri için taranmasını ve kolonoskopi olması erken tanıda büyük önem taşıyor. Kolonoskopisi nomıal tespit edilenlerin 10 yılda bir kolonosko^iterinin tekrar edilmesi,polip teşhis edilenlerin ise 3-5 yjTda bir tekrar kolonoskopi olmaları öneriliyor. Kolonoskopi imkânı olmayanların ise dışkıda gizli kan baktırmaları,kan tespit edilmesi halinde ise kolonoskopi olmaları gerekiyor.
Sağlık Editörü