Yüksek kan basıncına sahip çoğu kişi sağlıklarını daha iyi takip edebilmek için kan basıncı testini evde yapabilirler.
Prehipertansiyon, yüksek kan basıncı (hipertansiyon) ya da düşük kan basıncı (hipotansiyon) teşhisi konulmuşsa sık sık kan basıncı testlerine girmeniz gerekebilir.
Nasıl yapılır
Kan basıncı testi çoğu medikal muayenelerin rutin bir parçasıdır. Doktorunuz, prehipertansiyon, yüksek kan basıncı (hipertansiyon) ya da düşük kan basıncı (hipotansiyon) ve diğer rahatsızlıkları da kapsayarak süregelen kalp rahatsızlıklarını taramak amacıyla tekrarlı kan basıncı testleri için ayrı ayrı randevular verebilir.
18 yaşından itibaren, her 2 yılda bir olmak üzere kalp hastalıkları ve felç riski için kan basıncı testi olmalısınız. Doktorunuz, obezite ya da aile geçmişinde tansiyon ve kalp rahatsızlığı gibi ek riskler varsa kan basıncı testini daha erken bir yaşta önerebilir. Zaten teşhis edilmiş yüksek veya düşük kan basıncı varsa, daha sık kan basıncı testleri olmanız gerekir.
Doktorunuz süregelen bir durum olarak yüksek veya düşük kan basıncına sahip olduğunuzu düşünmüyorsa bile kan basıncı, kendisi için önemli bir bilgidir. Genel sağlığınızla ilgili önemli ipuçları sağlayabilir. Ayrıca doktorun ofisinde gerçekleşen düzenli testlerin yanısıra evde kan basıncı testi yapılması da önerilebilir. Ev ortamı için kullanımı kolay otomatik kan basıncı ölçüm aletleri bulunmaktadır.
Riskler
Kan basıncı testi sağlık için bir risk oluşturmaz. Kan basıncı kolluğunun kolu sıkıştırması rahatsız edici olabilir fakat sadece birkaç saniye sürer. Genel olarak kolluk bölgesinin hemen alt kısmında, özellikle antiplatelet ilaçlar kullanıyorsanız, birkaç küçük kırmızı nokta (peteşi) oluşabilir.
Nasıl hazırlanılır
Özel bir hazırlığa gerek yoktur. Testi gerçekleştiren hemşire veya teknisyenin zorlanmaması için kısa kollu bir kıyafet tercih etmek isteyebilirsiniz. Ayrıca, muayenenin temel amacı kan basıncını kontrol etmekse; muayene öncesinde mesanenizi boşaltmak için tuvaleti kullanmanız gerekir ve testten 1 saat önce kafeinli içeceklerden ve sigara içmekten kaçınmalısınız.
Reçetesiz ilaçlar, antidepresanlar, doğum kontrol hapları gibi bazı ilaçlar kan basıncını etkilediği için, muayeneye giderken kullandığınız tüm ilaçların listesini götürmeniz faydalı olabilir. Doktorun tavsiyesi olmadan kan basıncını etkileyeceğini düşündüğünüz reçeteli ilaçları almayı bırakmayın.
Karşılaşabileceğiniz durumlar
Prosedür sırasında
Kan basıncı testi genellikle medikal bir muayenenin bir parçasıdır. Hemşire veya teknisyen tarafından yapılabilir. Test, muayene odasında bir sandalyede oturma pozisyonunda gerçekleşir. Bu esnada kolunuz kalp seviyesinde ve destekli bir yere uzatılmalı, ayaklar yere düz şekilde basmalı ve sırt kısmı sandalye tarafından desteklenmelidir. Sağlık görevlisi kolun üst bölgesine şişirilebilir kolluğu, alt kısmı dirseğin hemen üzerinde kalacak şekilde takar. Test boyunca konuşmamaya ve kolunuzu hareket ettirmemeye çalışın. Hemşire ya da teknisyen bilekteki nabzı hisseder ve kolluktaki hava boşalırken nabzın ne zaman attığını kontrol ederek sfigmomanometre ile not alır. Bu sayede kan basıncını en doğru şekilde ölçebilmek için kolluğa ne kadar hava vermesi gerektiğini anlar.
Atardamarda nabız bulunduğu takdirde ve steteskop dirseğin üst kısmına konuşlandığında, hemşire veya teknisyen kan akışını duyar ve küçük bir el pompasıyla kolluğu şişirmeye başlar. Bu işlemle koldaki atardamarın kan akışı anlık olarak durdurulur. Sonra, el pompasındaki valf havanın yavaşça dışarı çıkması için açılır. Teknisyen veya hemşire sistolik ve diyastolik kan basıncını kaydetmek için steteskopla nabzı dinlemeye devam eder. Sistolik basınç, yani kan basıncı ölçümünün en üst rakamı, kan akışının kalp kası büzüldüğü andaki basıncıdır. Diyatolik basınç -kan basıncı ölçümünün en düşük rakamı- ise kalp atışları arasında ölçülen basınçtır. Kan basıncı milimetre cıva bazında ölçülür, mm Hg şeklinde kısaltılır. Ayrıca kan basıncı, sistolik ve diyastolik kan basınçlarını belirlemek için nabzı otomatik olarak ölçen bir aletle ölçülebilir. Bu durumda hemşire ya da teknisyenin steteskopla nabız aramasına gerek yoktur. Manuel ya da otomatik olarak, basit bir kan basıncı ölçümünün tamamlanması yaklaşık 1 dakika sürer.
Operasyon sonrası
Kan basıncını ölçen teknisyen veya hemşire sonucu test bittiğinde söyler. Doktorunuz kan basıncı testi yüksek veya düşük çıktığında, sonuçların ne anlama geldiğini anlatabilir.
Doktorunuz yüksek ya da düşük kan basıncına sahip olduğunuzu düşünüyor ve en iyi tedavi seçeneğine karar vermeye çalışıyorsa, kan basıncının kontrol edilmesi için 2 ya da 3 takip muayenesi olmanız gerekebilir. Çünkü kan basıncı anlık ya da da günlük bazda değişkenlik gösterebilir. Ayrıca bu sebeple bir muayene sırasında birden fazla kan basıncı testi yapılabilir. Doktorunuz tüm test sonuçlarını tedavi gereksinimine karar vermek için tek tek inceler. Aynı zamanda evde de kan basıncı ölçümleri yapmanız gerekebilir.
Kan basıncı ölçümlerini takip etme
Kan basıncı sonuçlarını, kan basıncı günlüğüne, kağıt ya da elektronik olarak, online kişisel sağlık kaydına veya kan basıncı takipçisine kaydetmeniz yüksek kan basıncı teşhisi ya da gözlemlenmesinde faydalı olabilir. Bu şekilde bilgileri aileniz ve sağlık görevlileriyle paylaşma fırsatınız olur. Bazı kan basıncı ölçüm aletleri doğrudan bilgisayara bağlanır ve böylelikle bilginin online kaydını kolay hale getirir.
Sonuçlar
Test biter bitmez sonuçlarını öğrenebilirsiniz. Bir kan basıncı ölçümünde, milimetre cıva (mm Hg) baz alınarak 2 numara vardır. İlk ya da üstteki numara, kalp kan pompaladığında atardamarlarda oluşan basıncı ölçer (sistolik basınç). İkinci veya alttaki numara ise kalp atışları arasındaki atardamar basıncını ölçer (diyastolik basınç).
Altta 4 kan basıncı kategorisi ve ne anlama geldikleri anlatılmaktadır. Eğer ölçümleriniz 2 farklı kategoriye düşüyorsa, doğru olan ölçüm daha yüksek olandır.
| Üst değer (sistolik) mm/Hg | Alt değer(diyastolik) mm/Hg | Kategoriniz* |
|---|---|---|
| 90 altı | 60 altı | Düşük kan basıncı** (hipotansiyon) |
| 120 altı | 80 altı | Normal kan basıncı |
| 120-139 | 80-89 | Prehipertansiyon |
| 140-159 | 90-99 | Aşama 1 hipertansiyon |
| 160 üzeri | 100 üzeri | Aşama 2 hipertansiyon |
| *Değer aralıkları çocuklar ve gençler için daha düşük olabilir. Yüksek kan basıncına sahip olduğunu düşünüyorsanız çocuğunuzun doktoruyla konuşun. | ||
| **Düşük kan basıncı olarak değerlendirilen değer kişiden kişiye değişebilmektedir. Sayılar genel bilgi olarak verilmiştir. | ||
Prehipertansiyon ve aşama 1 ve 2 hipertansiyon
Kan basıncı testinizin sonucu normalden daha yüksek bir değer gösteriyorsa, doktorunuz bu değeri düşürmek için bazı yaşam tarzı değişiklikleri yapmanızı tavsiye edecektir. Bu değişiklikler:
- Tuzu azaltın. 51 yaş ve üzeri nüfusun, Afro-amerikalı kökenli her yaş grubundan kişilerin veya hipertansiyon, diyabet veya kronik böbrek hastalarının düşük seviyede sodyum alması gerekir -günde 1,500 miligram (mg). Aksi takdirde, sağlıklı kişiler bir günde 2,300 mg ya da daha az miktarda alabilirler. Tuzluğu yerine bırakarak tuz miktarını azaltabilirken, aynı zamanda konserve çorba veya donmuş yemek gibi işlenmiş gıdalardaki tuz miktarına da dikkat etmeniz gerekir.
- sağlıklı yiyeceklerle beslenin. Meyve, sebze, tam tahıl ve düşük yağlı yiyecekleri tercih edin. Daha az katı yağ ve tam yağ kullanın.
- sigarayı bırakın. Ayrıca pasif içicilikten de kaçınmaya çalışın.
- kilo verin. Aşırı kiloluysanız, 5 pound zayıflamak bile kan basıncının düşmesini sağlayabilir.
- düzenli egzersiz yapın. Düzenli fiziksel aktivite kan basıncının düşmesini sağlar ve kilonuzu kontrol altında tutmanıza yardımcı olur. Bir haftada 5 gün en az 30 dakika egzersiz yapmaya çalışın.
- alkolü azaltın. Sağlıklı olsanız bile alkol kan basıncının artmasına yol açar. Alkol tercih ediyorsanız aşırıya kaçmayın -kadınlar ve 65 yaş üzeri herkes için günde 1 bardak ve erkekler için günde 2 bardak.
Yaşam tarzı değişiklikleri tek başına yeterli değilse veya aşama 2 hipertansiyonunuz varsa doktorunuz kan basıncını düşürmek için ilaç verebilir ve hangi ilacın sizin için en iyi seçenek olduğu konusunda sizinle görüşecektir.
Düşük kan basıncı
Herhangi bir belirti ya da semptom göstermeyen veya ayaktayken kısa süreli baş dönmesi gibi hafif belirtilere sebep olan düşük kan basıncı nadir olarak tedavi gerektirir. Eğer semptomlar görülüyorsa, en iyi tedavi seçeneği rahatsızlığın altında yatan sebebe bağlıdır.
Sağlık Editörü
