Boynun iki tarafında karotis atardamarları konuşlanmıştır ve kalpten beyne kan sağlamaktan sorumludur.
Karotis ultrasonu genellikle yüksek felç riskine işaret eden tıkanmış veya daralmış karotis atardamarları gözlemlemek için kullanılır. Sonuçları sayesinde doktorunuz felç riskini azaltmak için ne tür bir tedavinin gerektiğini belirleyebilir.
Neden yapılır
Karotis ultrasonun başlıca amacı yüksek felç riskine işaret eden daralmış karotis atardamarları tespit etmektir.
Karotis atardamarların daralmasına genellikle yağ, kolesterol, kalsiyum veya kan akışında dolan diğer maddelerin toplanmasıyla oluşan plaklar yol açar. Daralmış karotis atardamarların erken teşhisi doktorun zamanında tedaviye başlayarak, beyne giden kan akışının düzelmesini ve felç riskini azaltmasını sağlar.
Doktorunuz felç riskini artıran şu gibi durumlarda karotis ultrasonu tavsiye edebilir:
- yüksek kan basıncı
- diyabet
- yüksek kolesterol
- aile geçmişinde felç veya kalp hastalıkları
- yakın zamanda geçirilen geçici iskemik atak (TIA) veya felç
- doktorun steteskopla anormal karotis atardamar sesler (bruit) tespit etmesi
Daha sonra karotis atardamarlarındaki kan akışını değerlendiren Doppler testi uygulanır.
Karotis farklı görüntüleme testleriyle birlikte yapılarak vücudun diğer bölgelerindeki daralmış veya tıkanmış kan damarları tespit edilebilir:
- Abdominal ultrason. Bu test ile birlikte karın bölgesindeki kan damarlarını organları etkileyen sorunlar araştırılır.
- Kol-bilek endeksi testi. Bu test ile kol ve bilek kan basınçları ölçülür ve karşılaştırılır. Kol-bilek endeksi testi sayesinde bacaklara giden kan akışının azalmış veya tıkanmış olduğu tespit edilebilir.
Karotis ultrasonunun diğer kullanımları
Doktorun karotis testi yapılmasını isteyebileceği diğer nedenler:
- Plakların temizlendiği ameliyat (karotis endarterektomi) sonrası atardamarların yapısı ve fonksiyonunu değerlendirmek
- Mekanik bir şekilde daralmayı azaltarak atardamardaki kan akışını iyileştiren gözenekli bir tüp olan stentin yerleştirilmesi ve tedavi etkisini değerlendirmek
- Kan akışını engelleyebilecek bir dizi kan pıhtılarının (hematoma) yerini saptamak
- Karotis atardamar yapısında kan akışını engelleyebilecek diğer anormallikleri tespit etmek
Nasıl hazırlanılır
Muayeneye hazırlanmak için aşağıdaki tedbirleri alabilirsiniz:
- Muayenenin zaman ve yerini onaylamak için arayın.
- Açık bir yakası veya hiç yakası olmayan rahat bir tişört giyin.
- Kolye veya sallanan küpeler takmayın.
Doktor veya radyolog özel talimatlar vermezse, yapmanız gereken başka bir hazırlık yoktur.
Karşılaşabileceğiniz durumlar
Nasıl yapılır
Bir teknisyen (sonografi uzmanı), transdüser denilen küçük elde taşınabilir bir cihazla testi uygular. Transdüser ses dalgaları yollar ve bu dalgaların doku, organ ve kan hücrelerinden geri dönerken oluşturduğu ekoyu kaydeder.
Bir bilgisayar sayesinde bu yankılanan ses dalgaları canlı görüntülere çevirilerek monitöre aktarılır. Doppler ultrasonunda ise, kan akışı hızı bilgileri grafiğe çevrilir.
Karotis ultrasonu genellikle 30 dakika sürmektedir.
Prosedür sırasında
Muhtemelen prosedür boyunca sırt üstü yatmanız gerekecektir. Teknisyen boynunuzun ilgili kısmına kolayca ulaşabilmek için başınızın pozisyonunu kibar bir şekilde ayarlayabilir.
Sonografi uzmanı karotis atardamar bölgelerinin üst kısımlarına ılık bir jel uygular. Bu jel sayesinde cilt ve transdüser arasında oluşabilecek hava kesecikleri engellenmiş olur. Daha sonra teknisyen ses dalgaları göndermesi ve alması için transdüseri yumuşak bir biçimde boynunuza bastırır.
Bu prosedür sırasında herhangi bir rahatsızlık hissetmemeniz gerekmektedir. Eğer hissederseniz sonografi uzmanına bildirin.
Sonuçlar
Görüntüleme tekniklerinde uzmanlaşmış bir doktor (radyolog) karotis ultrason sonuçlarını gözden geçirip yorumlar. Daha sonra testin yapılmasını isteyen aile doktoru, kalp veya üzerine uzmanlaşmış bir doktor (kardiyolog) veya beyin ve sinir sistemi eğitimi almış bir doktor (nörolog) için rapor hazırlar.
Radyolog test sonuçlarını prosedürden hemen sonra sizinle de paylaşabilir.
Testin yapılmasını isteyen doktor testin sonuçlarını size açıklar ve medikal durumunuzu nasıl etkileyeceğini anlatır.
Eğer test sonuçları felç riskinizin olduğunu gösterirse doktorunuz damardaki blokajların ciddiyetine göre aşağıdaki terapileri tavsiye edebilir:
- Meyve, sebze, tam tahıllı ekmek ve kahvaltılık gevrekleri tercih edip doymuş yağları kısıtlayarak sağlıklı beslenmek
- Düzenli egzersiz yapmak
- Sağlıklı bir kiloda kalmak
- Sigara içmemek ve pasif içicilikten kaçınmak
- Kan basıncı ve kolestrolü düşürmek için ilaç kullanmak
- Kan pıhtılarını önlemek için ilaç kullanmak
- Karotis atardamar plaklarını çıkarmak için cerrahi prosedürler uygulamak (karotis endarterektomi)
- Karotis atardamarları açmak ve desteklemek için cerrahi prosedürler uygulamak (karotis anjioplasti ve stent).
Doktorunuz karotis ultrason testini, cerrahi bir ameliyat sonrası takip prosedürü olarak uyguluyorsa, tedavinin ilerleme durumunu, ek tedavi veya takip muayenelerine ihtiyaç duyup duymadığınızı açıklayabilir.
Ek testler
Karotis ultrason testinin sonuçları belirli değilse, doktorunuz daha ayrıntılı görüntüler elde etmek için ek görüntüleme testleri isteyebilir:
- Bilgisayarlı tomografi taraması (CT). CT taraması bir dizi X-ray ışınları kullanarak vücuttaki yumuşak dokuların detaylı görüntülerini alır. Bu prosedür dahilinde doktor, karotis atardamarları daha belirgin hale getirmek için bir damardan boya enjekte edebilir.
- Manyetik rezonans görüntüleme (MRI). MRI testi vücuttaki yumuşak dokuların detaylı görüntülerini elde etmek için manyetik bir alan ve radyo dalgaları kullanır.
Sağlık Editörü
