Mamogram

Mamogram testi sırasında, göğüs dokularını yaymak için göğüsler iki sert yüzeyin arasında sıkıştırılır. Daha sonra doktorun değişim ve kanseri tespit etmek için kullandığı siyah beyaz röntgen görüntüleri çekilir.

Mamogram tarama veya tanısal amaçlı kullanılabilir. Mamogram testinin sıklığı yaş ve göğüs kanseri risklerine bağlıdır.

Neden yapılır

Mamogram, göğüste tümör ve diğer anormallikleri tespit etmek için tasarlanmış bir röntgen görüntüleme tekniğidir. Meme kitlesini değerlendirirken tarama veya tanısal amaçlı kullanılabilir:

• Tarama mamografi. Belirti, semptom veya görülebilir göğüs anormalliklerine sahip olmayan kadınlarda tespit etme amacıyla kullanılır. Prosedürün amacı klinik belirtiler ortaya çıkmadan kanseri tespit etmektir. Tarama mamografisinde her bir göğsün farklı açılardan çekilen iki mamografisi mevcuttur.
• Tanısal mamografi. Bu prosedürde meme kitlesi, meme ağrısı, olağandışı cilt görünümü, meme ucu kalınlaşması veya meme ucu salgısı gibi şüpheli göğüs değişiklikleri araştırılır. Ayrıca bir mamogram testinde karşılaşılan anormal bulguların değerlendirilmesi için de kullanılır. Tanısal mamografi büyütme ve kompresyon görüntüleri gibi ek mamogram imajlarını da içerir.

Mamografiye ne zaman başlamalı?

Uzmanlar ve medikal kurumlar kadınların ne zaman mamografiye başlaması ve ne kadar sıklıkla bu testlere girmesi gerektiği konusunda ortak bir görüşe sahip değildir. Doktorunuzla risk faktörleri, tercihleriniz, taramanın fayda ve riskleri hakkında görüşün. Birlikte hangi tarama mamografisinin sizin için daha uygun olduğuna karar verebilirsiniz.

Mamografiye başlama tarihi hakkında bazı genel bilgiler:

• Ortalama göğüs kanseri riskine sahip kadınlar. Çoğu kadın mamogram testlerine 40 yaşında başlar ve her 1-2 yılda tekrarlar. Profesyonel gruplar tavsiye konusunda farklılık gostermektedir. Örneğin; Amerikan Kanser Derneği ortalama riske sahip kadınların 40 yaşında başlamasını, Amerika Birleşik Devletleri Koruyucu Hizmetler Görev Gücü ise kadınların düzenli mamogram testine başlamak için 50 yaşına kadar beklemesini önermektedir.
• Yüksek göğüs kanseri riski taşıyan kadınlar. Bu kategoriye giren kadınlar 40 yaşından önce mamogramdan faydalanabilir. Bireyselleştirilmiş bir program için doktorunuzla görüşün. Aile geçmişi gibi risk faktörleri mamogramın yanısıra MRI testinin de uygulanmasını gerektirebilir.

Riskler

Mamogram testinin risk ve kısıtlamaları:

• Mamogram düşük dozda radyasyon içerir. Dozaj çok düşük olmasına karşın içerdiği radyasyonla karşılaştırıldığında mamogram testleri düzenli testlere giren kadınlara çok daha fazla fayda sağlar.
• Mamogram testleri her zaman tamamen doğru değildir. Test sonucunun doğruluğu uygulanan teknik ve radyologun deneyimlerine bağlıdır. Göğüs yoğunluğu gibi diğer faktörler yanlış pozitif veya yanlış negatif sonuçlara yol açabilir. Göğsünüzün birinde değişimler farketmişseniz ve özellikle mamogram sonuçları normal çıkmışsa bu durumu doktorunuza bildirin. Göğsünüzde değişimler farketmişseniz doktorunuz tarama mamografisine oranla daha detaylı bir tanısal mamogram testi uygulayabilir.
• Genç yaştaki kadınlarda mamogram testlerinin yorumlanması daha zor olabilir. Genç kadınlar, yaşlılara oranla daha fazla salgı bezi ve ligamentlere sahiptir. Bu sebeple daha yoğun göğüs dokuları kanser belirtilerini gizleyebilir. Yaşla birlikte göğüs dokuları daha yağlı hale gelir ve daha az salgı bezi bulunur. Böylelikle testin yorumlanması ve değişikliklerin mamogramda tespit edilmesi daha kolay hale gelir.
• Mamogram ek testlere yol açabilir. Kadınlarda tüm yaş gruplarında mamogram testlerinin  yaklaşık %10’u ultrason ve doku örneğinin alındığı biyopsi gibi ek prosedürler gerektirir. Fakat mamogramda tespit edilen anormal bulguların çoğu kanser değildir. Radyologun güncel ve eski mamogram testlerini karşılaştırdığından emin olun.
• Tarama mamografisi tüm kanserleri tespit edemez. Fiziksel muayene ile farkedilen bazı kanserler mamogramda görülmeyebilir. Kanser çok küçük olabilir veya koltuk altı gibi görülmesi zor bölgelerde olabilir. Mamogram testlerinde, her 5 kadından birinde kanser gözden kaçabilir.
• Mamografi tarafından bulunan tüm tümörler tedavi edilemez. Bazı kanser türleri agresiftir, çok hızlı büyür ve vücudun diğer bölgelerine erken yayılır.

Nasıl hazırlanılır

Mamografiye hazırlık dahilinde:

• Sertifikalı bir mamogram tesisi seçin. Gıda ve İlaç Dairesi tarafından sertifikaya sahip olup olmadıklarını sorun. Bu sertifika sayesinde standartları karşıladıklarından emin olabilirsiniz.
• Testi göğüslerinizin hassas olma ihtimalinin en düşük olduğu bir tarihe ayarlayın. Menopoza girmediyseniz en uygun tarih regl döneminden sonraki haftadır. Göğüsler en çok regl dönemi ve ondan önceki hafta boyunca hassastır.
• Daha önceki mamogram testlerine ait görüntüleri de götürün. Mamogram testi için yeni bir tesise gidiyorsanız radyologun yeni mamogram görüntüleriyle karşılaştırabilmesi için eski mamogram röntgenlerinin tamamını randevuya götürün.
• Mamogram öncesi deodorant kullanmayın. Göğüs bölgesi ve koltuk altına deodorant, ter önleyici, pudra, losyon, krem veya parfüm uygulamayın. Pudra ve deodorantlarda bulunan metalik parçalar mamogram testinde görünerek karışıklığa yol açabilir.
• Mamogram testini rahatsız edici buluyorsanız reçetesiz ağrı kesici ilaçlarını düşünebilirsiniz. Mamogramdan yaklaşık 1 saat önce aspirin, acetaminophen (Tylenol, diğerleri) or ibuprofen (Advil, Motrin, diğerleri) gibi ağrı kesicileri kullanmak rahatsızlığınızı azaltabilir.

Karşılaşabileceğiniz durumlar

Test sırasında

Test tesisinde size bir hastane önlüğü verilir ve boyun mücevheratı ve belden yukarıda kalan giysileri çıkarmanız istenir. Bu işlemi kolaylaştırmak için test günü sadece iki parça kıyafet giyin.

Prosedür için mamogram için özel tasarlanmış bir röntgen makinesinin önünde ayakta durmanız gerekir. Teknisyen göğüslerinizden birini platforma konuşlandırır ve platformu boyunuza göre ayarlar. Daha sonra teknisyen göğsün görüntülerinin engellenmemesi için baş, kol ve gövdenizi gerekli pozisyonlara getirmenize yardımcı olur.

Göğsünüz yavaş bir şekilde şeffaf plastik levhayla platforma karşı bastırılır. Göğsün yayılması için birkaç saniyeliğine baskı uygulanır. Baskı herhangi bir zarar vermez fakat bu durumdan rahatsızlık veya hatta acı duyabilirsiniz. Çok fazla rahatsızlık hissederseniz teknisyene bildirin.

Göğüslerin, kalınlığın düzleşmesi ve X ışınlarının göğüs dokusuna girmesi için bastırılması gerekir. Aynı zamanda uygulanan baskı sayesinde göğüsler sabit kalır ve görüntülerin bulanıklaşması engelleniş olur. Ayrıca gerekli radyasyon miktarı minimuma indirgenir. Kısa süreli X-ışınına maruz kalma sırasında hareketsiz durmanız ve nefesinizi tutmanız istenir.

Test sonrasında

Her iki göğsün de görüntüleri alındıktan sonra teknisyen görüntülerin kalitesini kontrol ederken beklemeniz istenebilir. Teknik sebeplerden dolayı görüntüler yetersizse testin tekrarlanması gerekebilir. Tüm prosedür genellikle 30 dakikadan az sürer. Daha sonra giyinip normal aktivitelerinize devam edebilirsiniz.

Mamogram tesisinin sonuçları 30 gün içinde göndermesi gerekmektedir fakat muhtemelen sonuçlar daha erken bir tarihte elinize geçer. Teknisyene sonuçları tahmini ne zaman alabileceğinizi sorun.

Sonuçlar

Mamografide göğüs dokusunun siyah beyaz röntgen görüntüleri; mamogramlar oluşturulur. Mamogram dijital ise görüntüler elektroniktir ve bir video monitörde gösterilerek daha sonra basılır. Bir radyolog görüntüleri yorumlar ve doktorunuza yazılı bir rapor gönderir.

Radyolog daha fazla test, takip veya tedavi gerektiren kanser veya kanseröz olmayan (iyi huylu) durumları araştırır.

Muhtemel bulgular:

• safra kanalı ve diğer dokularda kalsiyum tortuları (kalsifikasyon)
• kitle veya öbekler
• bozulmuş dokular
• mamogramda sadece bir göğüste veya belli bir alanda görülen yoğun bölgeler
• bir önceki mamograma kıyasla yeni ortaya çıkan yoğun bölgeler

Kalsifikasyonlar hücre salgıları, hücre debrisi, iltihaplanma ve travma gibi durumların sonucunda ortaya çıkabilir. Mikrokalsifikasyon denilen küçük, düzensiz tortular kanserle ilgili bir durum olabilir. Daha geniş, iri kalsifikasyonlar yaşlanma veya göğüste yaygın olarak görülen kanseröz olmayan bir tümör olan fıbroadenom sonucu ortaya çıkabilir. Çoğu göğüs kalsifikasyonları iyi huyludur fakat endişe verici bir hal alırsa radyolog büyütme ile ek tanısal testlerin yapılmasını isteyebilir.

Yoğun bölgeler yağlılardan daha glandüler bir dokuya sahiptir ve bu sebeple kalsifikasyon ve kitlelerin tespit edilmesi veya normal glandüler dokulardan ayırt edilmesi daha zor hale gelebilir. Yoğun bölgeler ayrıca kansere işaret edebilir. Bozulmuş bölgeler, çevredeki dokuları işgal etmiş tümörleri gösterebilir.

Radyolog mamogramda endişe verici bölgeler gözlemlerse kompresyon veya magnifikasyon görüntüleme, ultrason veya biyopsi gibi ek mamogram testleri uygulanabilir. Mamografi veya ultrasonla güncel taramanın negatif olduğu ve göğüs anormallik ya da değişimlerine neyin yol açtığının belli olmadığı bazı durumlarda MRI testinin uygulanması gerekebilir.

Sağlık Editörü