1- Çocukluk ve ergenlik öncesi dönemi: Yenidoğan döneminde anneden geçen hormonlarla fizyolojik kistler görülebilir. Bunlar takip edilerek küçülüp,küçülmedikleri kontrol edilir. Büyüme varsa tedavi edilirler. Bunların dışındaki kistler genellikle tümoral kistlerdir.
2- Doğurganlık dönemi (15-50 yaş): Bu dönemdeki kistlerin 100 tanesinden 95’i fizyolojik kistlerdir. Izlemek veya doğum kontrol hapı kullanılarak küçülüp kayboldukları saptanır. Küçülme olmazsa veya aşağıda belirtilen tümoral kist yapısına ait belirtiler varsa uygun yöntemle tedavi edilmeleri gerekir.
3- Menopoz dönemi (50-55 yaş sonrası): Menopoza giren kadınlarda artık yumurtalıklar çalışmayacağı için bu dönemde görülen kistler genellikle tümoraldir. Mutlaka ayırıcı tanı yöntemleri yapılmalıdır. Yumurtalık kanser sıklığı yaşla birlikte artar,ortalama yaş 50-59 dur ve insidans 75 yaşında pik yapar.
Yumurtalık kistlerinin ayırıcı tanısında güvenilir tanı yöntemlerine ihtiyaç vardır Hastaların geçmişe ait bilgileri,jinekolojik muayene,tümör belirteçleri,transvaginal ultrason ile değerlendirme ve transvaginal renkli Doppler ile incelenir .Bu amaçla günümüzde en sık kullanılan metodlar transvaginal ultrasonografi,tümör belirteçleri ve renkli Doppler ultrasonografidir.
YUMURTALIK KİSTLERİNDE İYİ HUYLU – KÖTÜ HUYLU AYIRIMI
1-Jinekolojik muayene
2-Ultrasonografi
– Transvaginal ultrasonografi
– Transabdominal ultrasonografi
3-Tümör belirteçleri
-CA 125
-AFP
-hCG
-LDH:
4- Renkli Doppler sonografi
5- Laparoskopi / Biobsi
Jinekolojik muayene;
Jinekoljik muayene ile kistin büyüklüğü,yeri,kıvamı,şekli ve hareketliliği hakkında bilgi edinilir. Iyi huylu kistler genellikle düzgün yüzeyli ve hareketlidir. Ancak iltihaplanmaya bağlı kistler (abse) ve endometrioma fikse olarak hissedilir. Normalde menopoz sonrasında yumurtalık yaklaşık olarak 2 x 1 x 0.5 cm. dir. Menapozdan sonra 3-5 yıl geçmiş bir kadında yumurtalığının daha büyük / kistik olması araştırmayı gerektiren bir durumdur.
Transvaginal Ultrasonografi;
* Kistin büyüklüğü >8 cm
* Kistik / Solid yapılar
* Duvar kalınlığı
* Septa varlığı ve kalınlığı
* Iç duvar yapısı
* Yüzeyde papiller yapılar
* Bilateral lesion
* Karın içerisinda sıvı olması
Doç. Dr. Hüsnü Görgen