Diyabetiniz varsa diyabet hastası olmayan kişilere oranla ayak ve bacak problemleri yaşama ihtimaliniz daha yüksektir. Diyabet sinirleri edebilir ve kan dolaşımını zayıflatabilir. Kontrol edilmediğinde bu komplikasyonlar amputasyona neden olabilir. Fakat bunu önlemek için yapabileceğiniz birçok şey vardır.
Diyabet: Uzuv Problemlerinin Nedenleri
Öncelikle, diyabet komplikasyonlarına neyin yol açtığını anlamak önemlidir. Araştırmacılar hala sebepleri çözmeye çalışsalar da yüksek kan glukoz seviyesinin diyabetik nöropati adı verilen sinir hasarına yol açabileceğini bilmektedirler. Hasar vücudun herhangi bir bölgesinde oluşabilir, fakat alt ekstremiteler önce etkilendiği için kol ve bacaklarda daha yaygın görülür. Bu tür sinir hasarları periferik nöropati olarak bilinir. Bazı kişilerde hiçbir semptom görülmezken diğerlerinde uyuşukluk, karıncalanma, yanma, keskin ağrılar, kramplar, dokunulduğunda ekstrem hassasiyet, koordinasyon ve denge kaybı gibi belirtiler meydana gelir.
Periferik nöropati durumunda uyuşukluk yüzünden küçük yaralar fark edilmeyebilir – tek kelimeyle hissetmezsiniz. Tedavi edilmediğinde bu küçük problemler kemikleri etkileyen ciddi enfeksiyonlar haline gelebilir. Bununla birlikte, diyabet kaynaklı zayıf kan dolaşımı, ülser ve enfeksiyonların tedavisinin daha zor hale gelmesi demektir. Eğer bir enfeksiyon kemiklerinizi etkiliyorsa hayatınızı kurtarmak için daha sonra amputasyon gerekebilir.
Aşağıda düzgün tedavi edilmediği takdirde amputasyonla sonuçlanabilecek diyabetle ilgili ayak ve bacak problemlerini bulabilirsiniz:
- Diyabet kaynaklı zayıf kan dolaşımı durumunda diz kapağı altındaki bacak bölgesinde kan damarları tıkanabilir. Tıkanıklığı açmak ve sirkülasyonu düzeltmek için genellikle vasküler cerrahi ameliyatı gerekir, fakat her zaman başarıyla sonuçlanmaz.
- Sinir hasarı bünyon ve eğri ayak parmağı sorunlarına neden olabilir. Eğer tedavi edilmezse daha fazla ülser (yara) oluşabilir.
- Ayağa tam oturmayan ayakkabılar nasırlara neden olabilir. Bu sorunları erken tedavi ettirmelisiniz; aksi takdirde ülsere dönüşebilirler.
- Charcot ayağı, nöropatinin yol açtığı bir ayak şekil bozukluğudur. Ağrının olmaması dolayısıyla hasta kırık ayak üzerinde yürümeye devam edebilir ve daha sonra komplikasyonlar meydana gelebilir.
- Çatlamış, kuru cilt çok büyük bir sorun gibi görünmeyebilir, fakat çatlaklar iyileşmesi mümkün olmayan yaralara dönüşebilir.
- Batık ayak tırnağı veya mantar enfeksiyonları gibi tırnak problemleri de ülsere dönüşebilir.
- Nöropati ve zayıf kan dolaşımı nedeniyle osteoporoz meydana gelebilir. İnce kemikler kolay bir şekilde kırılmaya daha yatkındır.
Diyabet: Amputasyonu Engellemek İçin 13 Adım
Neyse ki, Ulusal Diyabet, Dijestif ve Böbrek Hastalıkları Enstitüsü problemler erken teşhis edildiği takdirde ayak ve bacak komplikasyonlarına bağlı amputasyonların yaklaşık yarısının önlenebileceğini bildiriyor. Amputasyondan kaçınmak için yapabileceğiniz en önemli şeyler:
- Sigarayı bırakın. Amerikan Diyabet Derneği, sigara kullanıyorsanız sigarayı bırakmanın amputasyonu engellemek için ilk ve en iyi yöntem olduğunu belirtiyor. Sigara içmek ayak ve bacak kılcal damarlarındaki kan akışını azaltır ve yaraların iyileşmesini daha zor hale getirir.
- Her gün ayağınızı kontrol edin. Tırnak rengindeki değişikliklerden kesik ve kızarıklığa kadar olağan dışı tüm faktörlere dikkat edin. Ayak parmaklarındaki kıl kaybı dahi incelenmelidir. Ayrıca ayak ve ayak parmaklarınızın rengine de dikkat etmelisiniz. Özellikle bacaklarınız serbest kalacak şekilde oturduğunuzda mor, kırmızı veya pembe rengine dönüyorsa kan dolaşımınız zayıf olabilir.
- Herhangi bir şişlik, kızarıklık, ağrı, karıncalanma veya uyuşukluk fark ederseniz doktorunuzu arayın. Biraz aktivite sonrası veya geceleri bacaklarınızda ağrı hissediyorsanız derhal doktorunuzu arayın – tıkanmış bir arterin belirtisi olabilir.
- Yılda en azından bir kere veya bir problem fark ettiğinizde doktorunuzun ayağınızı incelediğinden emin olun.
- Ayaklarınızı her gün dikkatli bir şekilde ılık suda yıkayın. Ayak parmaklarının araları da dahil olmak üzere yumuşak bir havlu yardımıyla kurulayın. Nasırlı bölgeleri yumuşatmak için losyon veya krem kullanın. Ayağınız terliyorsa cilt çatlaklarını önlemek ve kuru kalmasını sağlamak için ilaçsız bir pudra kullanabilirsiniz.
- Ayaklarınıza alkol, oksijenli su, astrenjan veya iyodin uygulamayın.
- Özellikle ayaklarınızda uyuşukluk veya sert tırnak gibi sorunlar varsa tırnak kesme konusunda bir uzmanla görüşün.
- Ayağınız için reçetesiz nasır ilaçları kullanmayın ve kendiniz kesmeyin.
- Kazaları engellemek için ev veya iş yerinizdeki dağınıklıkları toplayın.
- Çoraplarınızda kan veya diğer sıvı lekeleri olup olmadığını kontrol edin. Beyaz çoraplar en iyi seçimdir.
- Ayağınıza oturan rahat ve sağlam ayakkabıları tercih edin. Yeni ayakkabılarınızı bir seferde sadece 1-2 saat süreyle giyin; bu şekilde ayağınızda yara oluşmaz.
- Ayakkabılarınızı giymeden önce ayaklarınıza zarar verebilecek küçük taş veya yırtıkları kontrol edin.
- Genel olarak ayağınızı incitebilecek her şeyden kaçının. Bu faktörler arasında çok dar veya iritasyona yol açabilecek dikişli çoraplar ve sıcak su, elektrikli yastık ve elektrikli battaniye gibi farkında olmadan uyuşuk bir bölgeyi yakabilecek aletler bulunmaktadır. Yalın ayak dolaşmak ayakları kesik, ponksiyon yaraları ve kıymıklara karşı savunmazsız bırakır.
Bu önleyici adımları kararlı bir şekilde takip edin ve böylelikle amputasyona yol açabilecek birçok diyabet komplikasyonlarından yüksek oranda kaçınma şansı elde edin.
Sağlık Editörü
