Tedavide nereden nereye geldik?
Kalp hastalıklarının tedavisinde ilk önemli başarılar 1800’lü yılların sonlarında kaydedilmeye başlandı. Ondan sonra da hızlı bir şekilde tanı ve tedavideki yenilikler birbirini izledi. Ama teşhis ve tedavideki yeniliklerle bugünlere de damgasını vuran kayda değer gelişmeler son 50 yılda yaşandı. İşte geçmişten günümüze kalp hastalıklarının tanı ve tedavisindeki mihenk taşları…
1896
İlk başarılı kalp operasyonu
Dr. Ludwing Rehn,kesici bir aletle kalbinden yaralanan bir askeri başarı ile ameliyat etti. Böylece kalp yaralarının iyileştirilemeyeceği yargısı sona erdi.
1924
İlk büyük damar ameliyatları
Pulmoner embolektomi (akciğer damarından pıhtı çıkarılması) girişiminde bulunan ilk cerrah Frederic Trendelenburg’dur. Trendelenburg’un öğrencisi olan Kirshner,1924’te ilk başarılı pulmoner embolektomiyi bildirdi.
1937
Kalp akciğer makinesi geliştirildi
Kalp akciğer makinesinin gelişimi kalbin ve akciğerlerin durdurularak,kalp ve akciğer fonksiyonlarının bir makineye devredilmesini sağladı. Böylece kalp içindeki anomalilerin onarılmasını mümkün kıldı. Gibbon 1937’de ilk kez yaşamın suni bir kalp ve akciğer ile devam ettirilebildiğini açıkladı. Clarence Dennis ilk kez 1951’de kalp-akciğer makinesini klinikte kullandı.
1944
Doğumsal kalp cerrahisi
Doğumsal kalp cerrahisi ilk olarak 1937’de John Streider’ın bir duktusu (akciğer damarıyla aort damarı arasında normal olmayan bir bağlantı) başarı ile bağlamasıyla başladı. Bundan sonra müdahale edilen doğumsal hastalık ise aort koarktasyonu oldu. Clarence Crafoord ilk kez 1944’te,İsveç’te başarı ile bu darlığın tedavi edilmesini sağladı.
1946
Koroner bypass cerrahisi
Arthur Vineberg 1946’da meme damarını miyokard içindeki bir tünele gömme tekniğini geliştirdi. 1960’larda Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’da birçok merkezde bu girişim uygulandı. 1962’de selektif koroner arteriografinin ilk kez Cleveland Clinic’te Sones ve Shirley tarafından geliştirilmesinden sonra,doğrudan kalp damarı ve bypass üzerine çalışmalar yoğunlaştı.
1956
İlk açık mitral kapak operasyonu
Kalp akciğer makinesinin bulunmasından önceki dönemde,açık kalp ameliyatı yapılmasına izin verecek,kalbin durdurulabileceği bir sistem yoktu. Bu dönemde kalp damar cerrahisinde,daralmış bir kapağı açmaya yönelik ilk girişim 1912’de Theodore Tuffier tarafından gerçekleştirildi. Kalp akciğer makinesinin geliştirilmesinden sonra ise Walton Lillehei 1956’da bu cihazı kulanarak ilk açık mitral kapak operasyonunu gerçekleştirdi.
1959
İlk koroner anjiyografi
İlk koroner anjiyografi 1959 yılında M. Stones tarafından gerçekleştirildi. Bu gelişme,modern kardiyolojinin gelişmesine de ışık tuttu. İlk perkütan transluminal koroner anjiyoplasti (balon yöntemiyle damar açılması işlemi),16 Eylül 1977’de Zürih’te,Andreas Gruentzig tarafından uygulandı.
1967
İlk kalp nakli
İnsandan insana ilk kalp nakli Aralık 1967’de Güney Afrika’da Capetown’da gerçekleştirildi. Cerrahi takımın liderliğini Christiaan Barnard üstlendi. Ancak Barnard’ın hastası ameliyattan 18 gün sonra kaybedildi. Ölüm nedeni akciğer enfeksiyonu olarak açıklandı.
1980
Klasik stent teknolojisi geliştirildi
Kalp damarları için stentler,balon anjiyoplastinin sonrasında tıkanıklık oranının yüksekliği nedeniyle geliştirildi. Stent,19. yüzyılda diş hekimi olan Charles Stent adı ile anılıyor. Günümüzde kullanılan stent teknolojisi ise 1980 yılında geliştirildi. 1980 sonrasında koroner arterler için kullanılmak üzere modifiye edildi. 1986’da,Jacques Puel ve Ulrich Sigwart tarafından “wall”stent,ilk olarak insanda kalp damarı için kulanıldı.
1999
İlk robotik kalp cerrahisi ameliyatı
Robotik cerrahi ilk olarak 1980’li yılların sonunda Amerikan Uzay Dairesi (NASA) tarafından,yaralanmış olan askerlere uzaktan müdahale etmek üzere dizayn edildi (telesurgery-telemanuplasyon). Ancak dünyada ilk robotik kalp cererahisi ameliyatı Almanya’da Leipzig Kalp Merkezi’nde 1999 yılında yapıldı. Bu teknolojinin Türkiye’ye girmesi çok uzun sürmedi. Türkiye’de robotik ilk kapak değişimi operasyonu 2010’da Acıbadem Maslak Hastanesi’nde yapıldı.
2002
TAVI yöntemi tedavide kullanıldı
Dünyada 2002 yılından beri deneysel ortamlarda ve 2004 yılından beri klinik uygulamada TAVI (Transkateter aort kapak takılması) işlemleri yapılıyor. Bu işlem,2010 yılı itibarı ile gerek Amerika’da ve gerekse Avrupa’nın büyük bölümünde çok iyi merkezlerde uygulanıyor. Ülkemizde ise bu tedavi,Acıbadem Maslak Hastanesi’nde 2010 yılında uygulanmaya başladı.
Prof. Dr. Cem Alhan
