Astım tedavisinin temel amaçları:
- Belirtileri ortadan kaldırmak ve çocuğun evde ve okulda tümüyle aktif hayat sürmesini sağlamak,
- Normal akciğer fonksiyonlarını yeniden kazanmak
- Rahatlatıcı ilaç gereksinimini en aza indirmek,
- Çocuğun büyüme ve gelişmesini normal olarak sağlamak ve ilaçların yan etkilerinden kaçınmaktır.
Bu amaçlara ulaşabilmek için doğru tanı konmalı ve tedaviye erken dönemde başlanmalıdır. Astım kısa sürede gelip geçen bir hastalık değildir. Bu nedenle hastanın yakınması olmasa da düzenli doktor kontrolü gereklidir. Bu koşulların yerine getirmek için çocuk ve aile ile işbirliği yaparak tedaviye katılımları sağlanmalıdır.
Astım tedavisinin üç temel prensibi vardır.
- Korunma tedavisi
- ilaç tedavisi
- Aşı tedavisidir.
Korunma tedavisi:En basit ve en önemli tedavi şekli olup,ilaç gereksinimini azaltır. Hastalığı tetikleyen faktörler detaylı öykü ve deri testleri ile belirlenmeli ve tetikleyici faktörlerden kaçınılmalıdır. Örneğin hayvan tüy ve epiteline alerjisi olan hastada hayvan evden uzaklaştırılmalı,ev tozu akarına alerjisi olan hastada halı vb. toz tutan eşyalar odadan çıkarılmalı ve özel yatak kılıfları kullanılmalıdır.
İlaçlar:Astım ilaçları temel olarak iki gruptur:rahatlatıcı ilaçlar ve koruyucu ilaçlar. Rahatlatıcı ilaçlar ihtiyaç halinde yani öksürük hırıltı,nefes darlığı başlayınca verilir. Örneğin salbutamol,terbutalin,ipratropium vb. bu gruptandır. Astımlı hastanın yakınmaları alevlendiğinde ilk yapılması gereken rahatlatıcı ilacını yarım saat ara ile 3 kere almak olmalıdır. Eğer yakınmalarda düzelme olmuyor ise derhal doktora başvurulmalıdır. Koruyucu ilaçlar ise astımın uzun süreli tedavisinde ve mutlaka düzenli olarak kullanılmalıdır. Bunlar arasında kortizonlu spreyler,montelukast,kromolin vb. sayılabilir. İlaç tedavisinin temelini hastalığın ağırlığına göre dozu arttırılıp azaltılan kortizonlu ilaçlar oluşturur. Buna basamak tedavisi denir. Halk arasında sıklıkla kortizonlu ilaçların yan etkileri olduğundan korkulur. Önerilen doz ve sürelerde astım ilaçlarının önemli bir yan etkisi yoktur.
Asi tedavisi:Ancak seçilmiş bazı hastalarda düşünülmelidir. 5 yaş altında nadiren kullanılır. Koruyucu önlemler ve ilaç tedavisi ile yeterince düzelmeyen hastalarda aşı tedavisi düşünülebilir. Aşı uzun süreli bir tedavi şeklidir. Uygun kişiler tarafından yapılmaz ise yeterince etkili olmadığı gibi bazı yan etkileri de görülebilir. Bu nedenlerle aşı tedavisine yalnızca Alerji Uzmanları tarafından karar verilmesi ve aşı tedavisinin yalnızca Alerji Uzmanları tarafından başlatılması gereklidir.
Hastaların sık atak geçirmesi,öksürük ve hırıltı ile uyanması,egzersizle öksürük olması,egzersiz kapasitesinde kısıtlanma olması ve rahatlatıcı ilaç gereksiniminde artış olması astım tedavisinin yetersiz olduğunu gösterir. Bu durumda tedavi şeması tekrardan gözden geçirilmelidir.
Dr. Günseli Bozdoğan