Atopik dermatit veya atopik egzama,genellikle çocukluk çağında başlayan,alevlenme ve iyileşme dönemleriyle giden,kronik kaşıntılı bir hastalıktır. Atopik dermatit kalıtsal,çevresel ve bağışıklık sisteminin birbirleriyle kompleks etkileşimi sonucu gelişir.
Anne ve veya babanın hasta olması çocuğun hastalık olasılığını artırıyor. Öyle ki anne babadan birinde yukarıda sayılan atopik durumlardan biri varsa çocukta atopik hastalık görülme oranı yüzde 50-60 düzeyinde iken,her ikisinin hasta olması durumunda bu oran yüzde 80 gibi çok yüksek bir rakama ulaşıyor. Hastalık yaşla beraber iyileşme göstermesine karşın,hastalar hayat boyu iritan maddelere hassa olup,meslek hastalıklarına yatkın oluyorlar.
Görülme sıklığı endüstrileşmiş toplumlarda daha yüksek olmak üzere,yüzde 5 ile 15 gibi yüksek bir rakamda seyreder. Gelişmiş toplumlarda hastalığın sıklığı son 30 yılda 2-3 kez artarken,gelişmekte olan toplumlarda görülme sıklığı daha düşüktür. Ayrıca gelişmiş ülkelerde kentlerde kırsal alana göre hastalığın görülme sıklığı daha yüksektir ve sosyoekonomik düzeyi yüksek olan kişilerde daha yaygındır. Görülme sıklığındaki artışın temelinde esas olarak çevresel faktörler,başta ev tozu akarları olmak üzere evdeki alerjenler ve gıda katkı maddeleriyle artmış temas,anne sütüyle beslenmede azalma,ayrıca hastalığın aile ve hekim tarafından daha çok farkedilmesi gibi faktörler bulunmaktadır.
Atopik dermatitin en tipik bulgusu kaşıntıdır ve ciltteki belirtiler kaşıma sonucu gelişir. Hastaların ciltleri kuru ve kaşıntı eşiği son derece düşüktür,tahriş edici maddelere çok daha hassastırlar. Hastanın uyanık olduğu zamanlarda kaşıma hareketi engellenmeye çalışılsa da,uyku sırasında bu kontrol ortadan kalkar ve özellikle sıcak ortamda bilinçsizce yapılan kaşıma ile deri belirtileri oluşur.
Kuru deri atopik dermatitin önemli bir özelliğidir. Kuruluk nemin azaldığı kış aylarında daha belirgindir. Sürekli yıkamak cilt kuruluğunu artırarak deri bütünlüğünün bozulmasına yol açar. Ayrıca kuru deri çevresel her türlü tahrişe daha hassastır ve kaşıntıya yol açar. Bu nedenle cilt kuruluğunu veya kaşıma isteğini artıran her faktör atopik dermatiti kötüleştirmektedir.
Doç. Dr. Emel Güngör