Behçet Hastalığı
Tekrarlayan ağız aftları,genital ülserler,bacaklarda fındık büyüklüğünde ağrılı lezyonlar,ayrıca göz,eklem,damar ve sinir tutulumu yapabilen,nedeni bilinmeyen bir vaskülittir (damar iltihabı). 20-40 yaşlarında enfeksiyonlarla tetiklenerek başlayabilir,alevlenmeler ve iyileşme dönemleriyle kronik seyreder.
Becker Nevüs
Çoğunlukla erkeklerde 10-20 yaş aralığında başlayan,tek taraflı olarak omuz ve göğüste yerleşen bir ben türüdür.Üzerinde kılların belirmesi sık görülür. Etkin bir tedavisi yoktur,lazer denenebilir.
Kepek (pitiriasiz kapitis)
Yüzeyel deride ki büyüme hızlandığından derinin üst tabakasındaki hücrelerin tamamen olgunlaşmaya zaman bulamamasından dolayı oluşur. 20 yaş üzerinde %50 oranında görülen bir durumdur. Tüm saçlı deriyi tutabilir. Tedavisinde asitsalisilikli solüsyonlar ve katran ya da çinko piritiyonlu iampuanlar önerilir ancak nüks sıktır.
Kaşıntı (puriritus)
Deride herhangi bir döküntü olmadan ortaya çıkan kaşıntı,iç organlara hastalıklarına ait bir bulgu olarak ortaya çıkabilir ve ciddiye elınıp araştırılmalıdır. Kadınlardaki genital kaşıntı diabeti,burun kaşıntısı bağırsak parazitlerinin belirtisii olabilir. Genel bir kaşıntı ise deri kuruluğu,karaciğer hastalıkları,böbrek hastalıkları,lenfoma ve mailgn hastalıklardn dolayı oluşabilir. Böyle bir hastada gerekli tüm tetkikler yapılmalı ve bir neden bulunamadığında psikolojik yada yaşa bağlı denilebileceği akıldan çıkarılmamalıdır.
İlaç Kaynaklı Deri Döküntüsü
Kişide aynı ilacı her alışında aynı bölgede oluşan aşırı duyarlılığa bağlı yuvarlak kırmızı-mor lekedir.Gövde kollar ve erkekte peniste oluşur. 1 haftada kızarıklık azalır,leke uzun sürede geçer.
Sistemik Hastalıklardaki Tırnak Bozuklukları
Beau cizgileri ( yatay oluklanma) beslenme bozukları,ateşli hastalıklar ve bazı ilaç alımları sonrında tırnak taki büyğmenşnn bşr süre durması ile oluklanma oluşur . Tırnak uzadıkça kendiliğinden geriler.
Onikoliz ise tırnağın yatağından kısmen ayrılmasıdır. Sedef egzema tiroid gibi hastalıklar ve bazı ilaçlarla oluşur. Koinonişi ( Kaşık tırnak) demir eksikliğine bağlı kansızlıkta görülür tedavi ile düzelir. Lökonişi tırnaktaki beyaz lekelere verilen isimdir. Çoğunlukla bir neden bulunamaz ancak manikürle tetiklenen bir durumdur.
Tırnaklarda Tabakalanma (lameller distrofi)
Tırnakların serbest kenarı tabakalara ayrılmıştır. Tırnakların sık ıslanıp kuruması,tırnak cilası ve aşırı manikür nedeni ile oluşur.
Saç Dökülmeleri ve Tedavisi
Saç dökülmesi zaman zamna birçok kişide şikayet yaratan bir problemdir. Günde 100 kadar saç telinin dökülmesi normaldir . Ancak bu sayı aştığı zaman araştırılması gerekir. Fizyoloji denilen saç dökülmeleri,örnegin doğum ateşli bir hastalık cerrahi gibi bir durumdan 2-3 aysonra ortaya çıkar. Tedavi verilmesede 3 aylık bir süre sonunda normale döner. ayrıca bazı ilaçlar ve kemoterapi tedavisi sırasında da saçlar dökülebilir. Mevsim değişikliklerinde ve stres sonrasıda saçlarda dökülme olabilir. Bunların dışında Demir eksikliğine bağlı kansızlık bşyotin ve çinko eksiklikleri guatr gibi hastalıklar saç dökülmesine neden olabilir ve bu durumların saptanıp tedavi edilmesi gerekir. Erkek tipi saç dökülmesi ise saiın ön ve tepe bölgesinde sayralma olarak görülür. Erkeklerde daha sık görülür ama kadınlarda da olabilir. Bu dökülme tipinde kadınlarda hormon tetkikleri yapılmalıdır. Tedavisinde minoksidil solusyon,finasterid tablet kullanılır. Ayrıca daha az rastlanan liken ve lupusta görülen kalıcı tip bölgesel saç dökülmeleride mevcuttur.
Rossacea
Özellikle yüzü etkileyen akne benzeri kabarıklıkların olduğu kronik iltahabik bir cilt hastalığıdır. Zamanla kılcal damar genişlemelerine meydan gelir. Hastalığı güneş ışınları alkol sıcak işecekler ve baharatlı gıdalar aktıve edebilir. Hastalığın ileri döneminde burunda büyüme ve göğüs tutulumu olabilir. Tedavisinde tetrasiklin grubu antibiyotikler,antibiyotikli ve metronidazollü kremler kullanılır. Hasta güneşe çıktığında güneş koruyucu önerilir.
Pityriasis Rosea (Gül Hastalığı)
Genellikle genç erişkinlerde sonbahar ve kış aylarında gözlenen viral bir enfeksiyon yada stresle tetiklendiği düşünülen selim bir cilt hastalığıdır. İlk belirti madalyon adı verilen diğerlerinden büyük bir plaktır. Madalyonun çıkışından 5-15 gün sonra gövdede yaygın bir döküntü gelişir,6 haftalık süre sonunda kendiliğinden iyileşir. Banyo sırasında cildi tahriş etmemek gereklidir. Kaşıntı varsa antihistaminikler önerilebilir.
Peri Oral Dermatit
Sıklıkla ağız etrafında görülen üstlerinde minik iltihapların bulunduğu sivilce benzeri kabartılardır. Genç bayanlarda daha sık rastlanır. Kortikosterodlerin kullanımı ve florlu diş macunları neden olarak suçlanmıştır. Tedavide tetrasiklin önerilir.
AİDS’de Görülen Deri Bulguları
Edinsel bağışıklık yetmezliği sendromunun (AİDS) etkeni HİV virüsüdür ve hastanın enfeksiyonlara,bazı kanser türlerine daha yatkın olmasına neden olur.
- Bakteriyel enfeksiyonlar: Deride stafilokok gibi bakterilerle impetigo,kıl dibi iltihapları,çıban gibi enfeksiyonlar gelişir. Basiller anjiomatozis adı verilen deriden kabarık ve kolayca kanayabilen kabartılar oluşabilir.
- Viral enfeksiyonlar: Herpes enfeksiyonu(uçuk etkeni) ile dudaklar,penis ve makatta 1 aydan uzun süren uçuk belirtileri varsa hastada AİDS ten şüphelenilmelidir.
- Zona (gece yanığı): Bu enfeksiyon bu hastalarda normalden uzun sürer,daha yaygındır .Siğiller eller,yüz ve ayrıca genital bölgede yaygın olarak görülebilir.Tedaviye dirençli ve tekrarlamaya eğilimlidir. Molluskum denen genital bölge ve yüzde yaygın olarak görülen,deriden kabarık,içlerinde beyazımsı peynir gibi madde bulunan viral enfeksiyon da AİDS li hastaların %10-20 sinde görülür.
- Mantar enfeksiyonları ndan mayalar (kandida): Hemen tüm AİDS hastalarında ağız ve genital bölgede kızarıklık ve beyaz plaklar tarzında pamukçuk denen enfeksiyonu yapabilir. Diğer mantar türleri de deri ve tırnakta daha kolay yerleşir.
- Atopik ve seboreik dermatit tarzındaki ekzema türleri de AİDS te daha sık görülür ve tedaviye dirençlidir. Deride kızarıklık,kuruluk oluştururlar,seboreik dermatit yüz ve saçlı deride yerleşir ve AİDS hastalarında %30-80 rastlanır.
- Kseroz ve iktiyoz: Deride kuruluk ve pullanma olmasıdır.
- Pruritus: Şiddetli ve inatçı kaşıntılar sık görülür (hastada birlikte uyuz da olabilir)
- Sedef: Vücutta ve saçlı deride kızarıklık ve kabuklanmalarla seyreder,hastanın önceden sedefi varsa HİV enfeksiyonu ile artar,ayrıca AİDS le birlikte sedef başlayabilir.
Malign Bulgular
Kaposi sarkomu;ağız içi ve deride süratle büyüyen kırmızı menekşe renginde değişik büyüklükte kabarıklıklardır. Lenfoma türleri de daha sık görülür.
Sebase Hiperplazi
Orta ve ileri yaşlarda,çoğunlukla yüzde alın ve şakaklarda deri içindeki yağ bezlerinin büyümesinden kaynaklanan sarımsı renkte kabarıklıklardır. Tedavi gerektirmez,ancak koter,lazer uygulanabilir.
Pseudoxantoma Elasticum
Genellikle ergenlik döneminde belirtileri ortaya çıkan ve elastik dokuyu tutarak deride kalınlaşma,gevşeme ve sarkmalara neden olan genetik geçişli bir hastalıktır. Ayrıca kalp, damarlar ve gözde de belirtileri vardır.
Pemfigus Vulgaris
Çoğunlukla erişkin yaşta ağız içi yaralarla başlayan,sonrasında gövdede yaygın olarak görülebilen bül dediğimiz su toplamaları ile karakterize otoimmün bir hastalıktır. Hayatı tehdit edebilen bir cilt hastalığıdır ve tedavisinin yıllarca devam ettirilmesi gerekebilir.
Pityriasis Lichenoides
Nedeni tam olarak bilinmemekle beraber enfeksiyonların tetikleyebileceği düşünülen,ara ara ataklarla seyreden,akut formunda kabuklu yaraların olabildiği,kronik formunda ise kuru plaklarla seyreden selim bir cilt hastalığıdır. Birkaç ay ile birkaç yıl arasında kendiliğinden iyileşebilir.
Pannikülit
Sıklıkla bacaklarda görülen,deri altı yağ dokusundaki inflamatuar reaksiyon sonrası gelişen kızarık,hassas kabartılardır. En sık nedeni enfeksiyonlara karşı reaksiyon olmakla birlikte,ilaç,tüberküloz,lupus gibi hastalıklara bağlı da olabilir.
Neurofibromatosis
Deride sütlü kahverengi lekeler ve yumuşak kabartılı tümörlerle seyreden genetik geçişli bir hastalıktır. Deri dışında iskelet,sinir sistemi,göz gibi organları da tutabilir.
Ilven
Genellikle çocukluk döneminde başlayan,bacak veya kolda daha sık görülen lineer tarzda,siğil benzeri bir ben türüdür.Diğer benlerden farkı,deriden kabarık olması dışında kaşıntı ve kızarıklık da olmasıdır. Tedavisinde bazı kremler,kriyoterapi,lazer kullanılabilir.
Ihtiyosis
Çocuklukta başlayan,vücutta balık pulu manzarasında görünüm oluşturan kalıtımsal bir hastalıktır. Avuçlar ve tabanda deri kalındır. Yaz aylarında hastalık geriler,yaş ilerledikçe de tablo daha iyi hale gelir.
Granuloma Anulare
Genellikle çocukluk döneminde el veya ayakta görülen selim bir hastalıktır. Toplu iğne başı büyüklüğünde deri rengi veya pembe bir kabartı ile başlar,sonra büyüyerek halka şeklini alır. Nedeni tam bilinmemekle birlikte travmanın tetiklediği kabul edilmektedir.
Eritema Multiforme
Birçok antijenik uyarana bağlı olarak gelişen,deri ve mukozaları tutan akut bir hastalıktır.Özellikle herpes gibi viral enfeksiyonlar,sulfamid gibi ilaçlar başlatıcı etken olabilir.Minör ve major olmak üzere 2 tipi vardır. Minör tipte hedef benzeri kırmızı plaklar vardır. Major tipte ise genel durum bozukluğu,deri ve mukozalarda su toplamaları ve yaralar gelişir,ciddi seyredebilir. Tedavisinde ciddi olgularda sistemik kortikosteroid gerekir.
Eritem Anuler Santrifuj
Nedeni tam olarak bilinmeyen,ama altta yatan bir hastalıkla ilişkili olabilen halka şeklinde döküntülerdir. Tetikleyen etken enfeksiyon,malignite,mantar,ilaçlar ve domates olabilir. Halkanın ortası salimdir,günde birkaç mm. büyüyerek giderek genişlerler. Genellikle kaşıntı vardır.Tedavide neden ortadan kaldırılmalıdır,ayrıca kortikosteroid ve antihistaminikler kullanılabilir.
Tinea Versicolor
Etkeni Malassezia Furfur dur. Sırt ve omuzlarda sık yerleşen sütlü kahve veya deriden açık lekeler halinde başlar giderek etrafa doğru yayılırlar. Hastalık bulaşıcı değıldir. Vücudun ıslak bırakılması veya sıcak dönemlerde terlemeyle uygun ortam bulmasıyla ortaya çıkar. Tedavisinde şampuan krem losyon ve tabletler kullanılır. Derinin kuru tutulmasına önem verilmesi sıcak ve nemli aylarda antş fungal şampuanların ayda bir iki kez kullanılması mantar enfeksiyonunun tekrarlama riskini azaltabilir.
Terleme ve Tedavisi
El ayak ve koltukaltı gibi bölgesel terlemelerde hastanın tetkikleri genelde normaldir ve bir iç hastalığı ile ilgisi yoktur. Hastaların günlük yaşantısında ve sosyal ilişkilerinde sorun yaratır ayrıca kıyafetlerde leke ve koku oluşumuna neden olark kişiyi rahatsız edebilir. Tedavisinde aliminyum içeren losyon ve kremler,iyontoforez denilen elektrik akımı ve suyla uygulanan bir yöntem,botox ve cerrahi tedaviler kullanılabilir. Botoxla yapılan terleme tedavisi oldukça güvenlidir ve terlemeyi 6-8 ay süre ile kontrol eder.
Seboreik Keratoz
50 yaşından sonra görülme sıklığı artan deriden kabarık kahverengimsi lezyonlardır. Yüzde,gövde üst kısmında yerleşirler birkaş tane olabilecekleri gibi sayıları yüzlerce olabilir. Selim olaları nedeni ile kozmetik amaçlı olarak kriyoterapi( buz tedavisi) ve koterizasyonla tedavi edilebilirler.
Seboreik Dermatid
Yağ bezlerinin sayısının bol olduğu yüz göğüs ortası kulak çevresi ve saçlı deride kızarıklık ve yağlı görünümlü sarı pullarla seyreden bir cilt hastalığıdır. En çok 20- 40 yaşları arasında görülür ve toplunda sık görülen bir cilt hastalığıdır. Mevsim dönüşlerinde ve stresle hastalık alevlenebilir. Yaz dönemlerinde genellikle daha iyidir. Tedavisinde Kortikosteroidli pomadlar losyonlar,pimegrolimus krem antifungal şampuanlar katranlı şampuanlar iyileşmeyi sağlar ancak hastaya cilt lezyonunun tekrarlayacağı konusunda bilgi verilmelidir.
Molloskum Kontagiosum
Temasla bulaşan ve deride yuvarlak tepeleri göbekli kabartılarla karakterize viral bir hastalıktır. Kabartının içeriği peynirimsidir. Çocuklarda en çok yüz göz ve sırtta yerleşirken erişkinde genital bölgede daha sık rastlanır. Sayıları bir ile onlarca olabilir. Tedavide kazıma,kriyoterapi,koterizasyon uygulanabilir. Topikal retinoik asit denenebilir. Tedaviden sonra 6 ay kadar tekrar etme ihtimali vardır.
Liken Planus
Nedeni bilinmeyen deri ve mukozaları etkileyen kaşıntılı menekşe rengi kabarıklıklardır. Psikolojik streslerin hastalığın başlangıcındaki rolü çok önemlidir. Ağız içinde beyaz renkli plaklar görülür. Çoğunlukla 1-1.5 yıl içerisinde yerlerinde bazen kahverengi lekelr bırakarak iyileşir ağız içinde ülseratif formda olduğunda kanserleşme ihtimali vardır. Tedavisinde kortizonlu kremler tabletler asit retin tablet ve ultraviole ıışık tedavisi sık kullanılır.
Kuru Deri
Çevresel etkenler,deterjanlar banyo jelleri çevre kirliliği klima cildde kuruluğa neden olabilir. Bunu dışında atopik ekzema iktiyosis gibi kalıtsal bazı hastalıklar metabolik faktörler,tiroid hastalıkları,böbrek yetmezliği ve ilerleyen yaşta deri kuruluğuna neden olan faktörlerden bazılarıdır. Tedavi edilmezse kaşıntı ve ekzema gelişimi ile sonuçlanabilir. Tedavisinde sabun yerine cildin yağ tabakasını destekleyen duş ürünleri ve yağ bazlı nemlendiriciler kullanılmalı bol su içilmeli ve pamuklu giyisiler kullanılmalıdır.
Folikülit (Kıl kökü iltihabı)
Genellikle etken stafilakokus aerius denilen bakteridir. Hijyene dikkat etmeyen kişiler,dar ve havasız kıyafet kullanımı uzun süre kortizonlu kremlerin uygulanması diyabet gibi sistemik hastalıklar ve bağışıklık sisteminin baskılandığı durumlarda görülebilir. Tedavisinde antibiyotikli krem antiseptik sabunlar ve gereginde antibiyotikli tabletler kullanılır.
Keratosis Plaris
Üst kollar bacaklar ve yanaklarda yerleşen kırmızı dokunulduğunda rende hissi veren kabartılardır. Kıl kökü çevresinde ölü hücelerin oluiturduğu bir tıkaç nedeni ile meydana gelir. Kış aylarında belirginleşip yazın güneşle daha iyi bir hal alır çocuklarda ve genç erişkinlerde görülen selim bir durumdur. Tedavisinde hafif piling ajanları ve nemlendiriciler kullanılır.
Dr. Funda Güneri
