Fazla E Vitamini Kullanımı Ölüm Riskini Artırır!
Yüksek dozda E vitamini kanın pıhtılaşmasında önemli rol oynayan K vitamininin metabolizmasını ve trombosit fonksiyonlarını etkileyebilir. Bir meta analiz sonucuna göre günde 400 IU’den fazla E vitamini kullanımının ölüm riskini artırabileceği sonucuna varılmıştır. Başka bir araştırmada ise günde 400 IU E vitamini kullanmanın kanser veya damar hastalıklarını önlemediği fakat kalp yetmezliği riskini arttırdığı göstermiştir. 45 yaş ve üstü 40.000 kadında yapılan başka bir çalışmada,günde 600 IU E vitamini kullanmanın kalp damar hastalıkları veya kanseri önlemede yararlı olmadığını göstermiştir. Dolayısıyla E vitamini oldukça az görülen E vitamini eksikliği dışında kullanılmamalı ve ancak uzman önerisiyle kullanılmalıdır.
Fazla A Vitamini Alımı,Menopoz Sonrası Kadınlarda Kalça Kırığı Riskini Artırır!
A Vitamini ve Beta-karoten;Bazı çalışmaların sonuçlarına göre gıdaların yanı sıra vitamin takviyesi ile fazla miktarda A vitamini alımının menopoz sonrası kadınlarda kalça kırığı riskini arttırdığını göstermektedir. Günde 10.000 IUdan fazla A vitamini alan kadınlardan doğan her 57 bebekten birinde malformasyon tespit edilmiştir. Yine bir başka araştırmada sigara içen Finlilerde günde 20 mg ek beta-karoten alanlarda akciğer kanseri riskinin %18 arttığı görülmüştür. Bu çalışmada günde 30mg beta-karoten ve 25.000 IU A vitamini alımının akciğer kanseri,kardiyo-vasküler ölüm ve ortalama ölüm sıklığındaki artışa neden olabileceği ileri sürülmüştür.
50-71 Yaş Arası Kadın ve Erkeklerde Kemik Kaybını Azaltacak D Vitamini 400 IU’dur
D Vitamini;Yaşlılar,özellikle koyu tenli olanlar yeterince gün ışığına çıkmama,deride D vitamini yapımının azalması,vitamin emiliminin ve aktivasyonunun azalması gibi nedenlerle daha az D vitamin düzeylerine sahiptirler. Kemik kaybını azaltacak D vitamini 51-70 yaş arası erkek ve kadınlar için 400 IU,70 yaş üstü için 600 IU’dır. Süt içmeyen ve gün ışığına yeterince çıkmayan (kapalı hanımlar gibi) açık tenli insanlarda ciddi D vitaminini eksikliği görülebilmektedir. Bir meta analiz sonuçlarıne göre 60 yaş üstü insanlarda günlük 700-800 IU D vitamini alınımının kalça ve diğer klinik kırık riskini azalttığı göstermişsede,bu etki 400 IU D vitamini kullanımında gözlenmemiştir. Diğer taraftan yüksek kırık riski taşıyan 3000 kadında günlük 800 IU D vitamini + 1000 mg kalsiyum kullanımının klinik kırık riskini azalttığına dair hiçbir delil bulunamamıştır.
C Vitamininin Soğuk Algınlığı gibi Üst Solunum Yolu Hastalıklarını Önlenmesinde Etkisi Yoktur
Günlük alınması gereken C vitamini 300-400 mg kadar olup,250 ml portakal suyu yaklaşık 100 mg C vitamini içerir. Yaşlı insanlarda yapılan üç metaanaliz sonuçları C vitamininin ölümde azalmasına neden olduğuna dair kanıt gösterilememiştir. Yapılan araştırmalarda C vitamininin soğuk algınlığı gibi üst solunum yolu hastalıklarının önlenmesinde etkisinin olmadığı belirlenmiştir. Diğer taraftan yüksek doz C vitamini (>1000mg) alındığında C vitamininin yeterince emilemez ve bu nedenle ishal gelişebilir. Ayrıca böbrek taşı gelişmeye eğimli insanlarda bu riski arttırabilir.
B12 Vitamini Daha Çok Tahıllarda Bulunur
B12 Vitamini;Atrofik gastrit yaşlı insanların %20’sinde görülür. Bu durum gıdalara bağlı olan B-12 vitamininin emiliminde bozulmaya neden olur. Bu gibi durumlarda takviye olarak alınacak B12 vitamini mideden emilebilir. Bu nedenle yaşlıların B12 içeren yiyecekleri örneğin tahılları daha çok almaları ya da ilave olarak B12 almaları önerilir.
Yüksek Dozla Folik Asit Alımı B12 Vitamini Eksikliği Olanlarda Nörolojik Hastalığın İlerlemesine Neden Olur
Folat ve Folinik Asit;Vitamin takviyelerinde yer alan folik asit gıdalardakinden yaklaşık 2 kat fazla oranda emilir. Tahıllar folik asit emilimini günlük 215 -240 mg arttırmasına rağmen alınan miktar önemli bir doğumsal anomali olan nöral tüp defektini önlemek için yeterli olmayabilir. Çocuk doğurabilecek yaştaki kadınların günlük 400 mg folik asit (folik asit birçok multivitamin takviyesinde bulunur) kullanmaları nöral tüp defekti sıklığını ciddi bir oranda düşürür. Düşük miktarda alınan folat homosisteinin kanda yüksek düzeylere ulaşmasını engeller ve bu durum yüksek homosisteinin neden olabileceği koroner kalp hastalığı,inme ve periferal damar hastalığı artışını azaltabilir. B12 vitamini eksikliği olanlarda yüksek dozda folik asit alımı nörolojik hastalığın ilerlemesine neden olabilir.
Sonuç olarak,tedbir amaçlı vitamin ve mineral destek ürünlerinin kullanımı önerilmez,bu durum en azından beslenme durumu iyi olanlarda gereksizdir. Dışarıdan alınan bu besin destek ürünlerinin,hiçbir zaman normal besin olarak tüketilen sebze ve meyvelerden alınacak vitamin ve minerallerin yerini almaz,hatta istenmeyen sağlık sorunlarına neden olabilir. Unutmamalıyız ki hiçbir biyolojik aktif madde uzun süre kullanılınca risksiz olamaz.
Prof. Dr. Yavuz Baykal