Anksiyete Nedir?
Anksiyete yani kaygı hemen hemen her insan tarafından yaşanılan bir duygudur ve herkese temas eden bir durumdur.Yaşamın sürüdürülmesi ve uyum davranışının gelişimini sağlamaktadır. Ancak bir yere kadar sağlıklı olan bu duygu bir noktadan sonra bireyde çeşitli sıkıntılara yol açmaktadır.Kişinin gösterdiği anksiyete uyaranın şiddeti ile uyumlu değilse,şiddetli fiziksel belirtiler ile kendisini gösteriyorsa,kişinin katlanma gücünü zorlayacak kadar güçlü ise,toplumsal uyumu ya da mesleki işlevselliği bozuyorsa artık anksiyetenin normal olmadığından söz edilebilir
Anksiyete Bozuklukları yaygın olmalarına karşın tanımlamaları güç ve teşhis dışı kalma olasılıkları yüksek olan ruhsal hastalıklardandır.Hastalar,genellikle yakınmalarının saçma olduğunun farkındadırlar.Ruh hastası nitelendirmesinden korktuklarından dolayı belirtileri gizleme eğilimi taşırlar,ya da kendilerince buldukları çeşitli davranış örüntüleri ile hastalıkları ile başa çıkmaya çalışırlar.Bu nedenle hastalığın başlaması ile tedaviye başvurma arasında uzun süreler geçmektedir.
Anksiyetenin Klinik Belirtileri
- Psikolojik Belirtiler:Hafif bir tedirginlik duygusundan başlayan,çıldırma,kontrolünü kaybetme ve ölüm korkusunun eşlik ettiği,panik ataklara kadar değişik şiddetlerle ortaya çıkan belirtilerdir.
- Fiziksel Belirtiler:Taşikardi,göğüs ağrısı,göğüste basınç hissi,baş dönmesi,uyuşukluk,bulantı,kusma,diare,sık idrar ya da sıkışma hissi,menstruasyon düzensizlikleri,cinsel işlev bozuklukları,terleme,ağız kuruluğu,ateş basması,ellerin buz gibi olması,nefes alamama,nefes darlığı ve hiperventilasyon gibi belirtilerdir.
- Bilişsel Belirtiler: Konfüzyon( yer,zaman ve kişilerle ilgili yanılsamalar),olayların anlamını değerlendirmede yanlışlıklar,konsantrasyon güçlükleri,algı bozuklukları ve hatırlama güçlükleri gibi belirtilerdir.
Anksiyete Bozuklukları
DSM-IV’ de Anksiyete Bozuklukları başlığı altında bir dizi ruhsal hastalıklar sıralanmaktadır. Bunlar;
- Fobiler
- Panik Bozukluk
- Yaygın Anksiyete Bozukluğı
- Obsesif Kompulsif Bozukluk
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu
- Akut Stres Bozukluğu
- Başka Türlü Adlandırılamayan Anksiyete Bozukluğu
Bu hastalıkların ortak özelliği,hepsindede anksiye temel belirti olmasıdır.
Fobiler: Bir nesne ya da durumla ilgili,telikeye orantılı olmayan ve onu yaşayan tarafından anlamsız olarak tanınan engelleyici,korkunun aracılık ettiği kaçınma davranışı olarak ortaya çıkar.
Panik Bozukluk: Ani ve açıklanamayan belirtiler nöbeti vardır.Bunlar;nefes almada güçlük,kalp çarpıntısı,göğüs ağrısı,boğulma hissi,mide bulantısı,baş dönmesi,terleme,titreme,aşırı kaygı,korku ve korkunç bir şey olacakmış hissidir.Panik Nöbetler çok sık ortya çıkabilir,bazen haftada bir ya da daha sık olur;genellikle dakikalarca bazende saatlerce sürer.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu: Çoğu kez önemsiz şeylerle ilgili sürekli bir kaygı duygusu yaşamaktır.Her çeşit konuda kronik ve kontrol edilemez bir endişe hali ile kendisini gösterir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk: Çok sıkıntı yaratan ve gündelik işlevleri kısıtlayan,aklın ısrarlı ve kontrol edilemeyen düşüncelerle dolduğu ya da kişinin bazı davranışları tekrar tekrar yapmaya zorunlu hissettiği bir kaygı bozukluğudur.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu: Büyük bir stres karşısında artmış kaygı,travmayla ilgili uyarıcılardan kaçınma ve duygusal tepkilerin azalması gibi aşırı tepkileri içermektedir.
Akut Stres Bozukluğu: Travmaya maruz kalan hemen hemen herkes stres yaşar. Bu durum normaldir.Ancak;stres kaynağı mesleki ya da sosyal işlevsellikte bir bozulmaya neden olursa,akut stres bozukluğu tanısı alır.
Başka Türlü Adlandırılmayan Anksiyete Bozukluğu: Ruhsal hastalıklar,kişilik yapısı,kültürel özellikler,yaş,sosyoekonomik düzey gibi bir çok değişkene bağlı olarak çok farklı klinik görünümler verebilir. Klinisyende anksiye bozukluğu olduğu yargısını uyandıracak;ancak Hiçbir özgül anksiye bozukluğunun kriterlerini karşılamayan hastalarda bu tanı konulabilir.
Psikolog Sevim Buzkan