Piyasada birçok zayıflama ilacı mevcuttur. Hepsi farklı etki göstererek zayıflamaya neden olmaktadır. Bu farklı etkilerin sonucunda da farklı yan etkiler de görülebilmektedir. Bunların başında yağ emilimini engelleyip dışkıyla yağ atımına neden olan ilaçlar gelmektedir. Bunların kontrolsüz ve uzun süre kullanımlarında,mikro besin öğeleri ve yağda çözünen vitaminlerin emilimini dolaylı yolla engellemektedir ve buna bağlı ciddi metabolik ve kardiyak bozukluklar oluşturmaktadır. Bu nedenle bu tür ürünler mutlaka uzman bir hekime danışılarak kullanılmalıdır.
Bir diğer grubu da beyinin iştah mekanizmasını baskılayıp açlık hissini ortadan kaldırmaya yönelik üretilmiş ilaçlar oluşturmaktadır. Bu tür ilaçların içinde ‘doğal ‘olarak adlandırılsalar bile santral sinir sistemini etkiyerek iştah kesen ‘sibutramin’maddesi bulunmaktadır ve bu madde özellikle santral sinir sistemi üzerinde ciddi hasarlar doğurabilmektedir.
Ephedra’bitkisinden elde edilmiş ‘efedrin’adlı etkili bir özellikle doz aşımında oldukça tehlikeli olabilmektedir. Bu etkili madde ya da benzerleri,zayıflama amacıyla satılan bitkisel ürünlerde bulunmaktadır. İştah baskılayıcı özelliğe sahip olması ve bu tür zayıflama ilaçlarının içinde kullanımı sonucu önemli yan etkiler görülmüştür. Genç kadınlarda inmelere,18-49 yaşları arasındaki kişilerde ise akut hipertansiyon ile kanamalara sebep olduğu belirlenmiştir.
Bir başka grup ise,genellikle bitkisel içeriğe sahip olan ve lifli özelliği sayesinde midede şişerek doygunluk hissi yaratan zayıflama ilaçlardır. Bu ürünler kullanıldığında kilo kaybı meydana gelmektedir ancak bu ilaçlar bırakılıp eski beslenme alışkanlıklarına dönülmesi sonucu hızlı bir şekilde verilen kiloların geri alındığı belirlenmiştir. Önemli olan kişilerin sağlıklı beslenmeyi öğrenmesi ve hayat tarzı haline getirmesidir. Ayrıca bu ilaçların kullanılması sonucu temel gıdalar ve yaşamsal öneme sahip esansiyel yağ asitleri,eser elementler,aminoasitler,bazı antioksidanlar ve vitaminler yeteri kadar vücuda alınamayacağı unutulmamalıdır.
Zayıflama ilaçlarının bir diğer etki mekanizmasının ise metabolizmayı hızlandırıcı etkilerinden kaynaklı olduğu ileri sürülmektedir. Bu etkisi olduğu düşünülen bitkisel zayıflama ilaçlarının çoğunun içinde ise kafein bulunmaktadır. Kafein özellikle efedrin ile beraber birçok zayıflama preparatına etken madde olarak eklenmektedir. ‘Efedrin/kafein’kombinasyonlarının metabolizmayı hızlandırdığı,kilo almayı önlediği ve kilo kaybı sağladığı düşünülmektedir. Ancak bu tür ilaçların kullanımının birçok yan etkisi de bulunmaktadır. Baş dönmesi,baş ağrısı,reflü,kasılma,depresyon,bulanık görme,sersemlik,sinirlilik,ağız kuruluğu,hipertansiyon,taşikardi,kaslarda aritmik spazmlar ve konstipasyon (kabızlık) bunlardan bazılarıdır ve artan dozlarda özellikle hipertansif ve aritmik etkilerinde artış görülmektedir. Kafeinin aşırı doz etkileri ise 1.5 g ile görülmeye başlar.
Ayrıca zayıflama amacıyla kullanılan bitkisel ilaçların (özellikle içeriği tam olarak bilinmeyen bitki karışımları) bireyin kullandığı ilaçlarla etkileşime girebileceği hiçbir zaman göz ardı edilmemelidir.
Zayıflama ilaçlarının (bitkisel veya kimyasal) ‘eczanelerde’satılsa bile zararlı etkilerinin olabildiği görülmektedir. Bu tür ilaçların kullanımı mutlaka uzman kişilere (uzman doktor veya diyetisyen ) danışılarak yapılmalı,bitkisel de olsa kişiler bunların kullanımı hakkında kendileri karar vermemelidir. Ayrıca zayıflamak için hiçbir zaman ‘mucizevi’çözümlerin olmadığı ve bu sürecin kişiye özel beslenme ve egzersiz programı ile desteklenerek en doğru ve kalıcı şekilde sağlanacağı unutulmamalıdır.
Dr. Ekin Altın