Böbrekler vücudun en önemli organlarından ikisidir. Kandan atık ürünlerin süzülüp temizlenmesinden ve sıvı fazlasının idrar şeklinde atılmasından sorumludurlar. Böbrekler,aynı zamanda kan basıncının düzenlenmesi,yeni kırmızı kan hücrelerinin yapılması ve kemiklerin sağlıklı olmasında da yardımcıdırlar. Her 2 böbrekte idrar üretimine yol açan yaklaşık 2 milyon küçük ünite (nefron) vardır. Bir nefron temel olarak 2 kısımdan oluşur.
- Böbreğe gelen kanın süzüldüğü filtre (glomerül)
- Süzülen kanın idrara dönüştüğü uzun,yer yer kıvrımlı borular (tübül)
Böbrek yetmezliği nasıl oluşuyor?
Böbrek yetmezliği gelişince her iki böbrek birden çalışamaz ve süzme fonksiyonunu yerine getiremezler. Hayatı riske atan,üre,kreatinin,potasyum,kanda asit miktarının artması gibi ölümcül tablolar ortaya çıkar. Bu tablolar ani ve hızlı olabileceği gibi,yıllar içinde yavaş yavaş da olabilir. Hızlı olana akut,yavaş ve süreğen olana ise kronik böbrek yetmezliği denir. Böbrek yetmezliğine yol açan neden düzeltilebilir bir aşamadaysa vücutta bir sorun yaratmadan geri dönülebilir. Yakalandığı evreye göre diyaliz ve organ nakline gerek olmayabilir. Çünkü böbrekler çok idareli organlardır. Tamamen iflas etmesi için böbreklerin süzme kapasitesinin yüzde 15 ve altına düşmüş olması gerekir. Yüzde 60’ın altına düştüğünden itibaren kronik böbrek hastalığı olarak kabul edilir. Yüzde 15-60 arasında geniş bir dönem vardır,düzenli bir nefroloji takibi içinde olursa diyaliz ve nakle gerek kalmama olasılığı yüksektir. Böbrek yetmezliğine yol açacak risk faktörlerini iyi bilmek gerekir.
Böbrekler için risk yaratan durumlar nelerdir?
- Kan basıncı yüksekliği
- Diyabet hastalığı
- Fazla kilolu olmak
- 60 yaşın üzerinde olmak
- Sigara alışkanlığı
- Tek böbrekli doğmak
- Ailesel böbrek hastalıkları
Doç. Dr. Ülkem Çakır