A1C testi, glikat hemoglobin, glikozillenmiş hemoglobin, hemoglobin A1C ve HbA1c gibi birçok farklı isimle anılmaktadır.
A1C test sonucu son 2-3 ayın ortalama kan şekeri seviyesini gösterir. Özellikle, hemoglobinin –kırmızı renkli oksijen taşıyan hücrelerdeki bir protein- yüzde kaçının şekerle kaplı olduğunu (glikozillendiğini) ölçer. A1C seviyeniz ne kadar yüksekse, kan şekeri kontrolünüz o derece zayıftır ve diyabet komplikasyon riskiniz yüksektir.
Neden Yapılır?
Amerika Diyabet Derneği’nin uzman uluslararası komitesi, Diyabet araştırmaları için Avrupa Derneği ve Uluslararası Diyabet Federasyonu prediyabet, tip 1 ve tip 2 diyabet türlerinin teşhisinde A1C’yi birincil test olarak önermektedir.
Diyabet teşhisi konulduktan sonra, A1C testi diyabet tedavi planının gözetim altında tutulması için kullanılır. A1C testi zaman içindeki belirli bir kan şekeri seviyesi yerine son 2-3 ayın kan şekeri seviyesini ölçtüğü için, diyabet tedavi planının kapsamlı olarak ne kadar işe yaradığını daha iyi gösterir.
Doktorunuz A1C testini muhtemelen ilk diyabet teşhisi konduğunda kullanacaktır. Bu, aynı zamanda A1C seviyesi için bir referans çizgisi oluşturulmasına yardım eder. Testin zamanla kan şekeri kontrolünün öğrenilmesi sürecinde tekrar edilmesi gerekebilir.
Daha sonraki süreçte, ne sıklıkla A1C testine ihtiyaç duyduğunuz, diyabetin türü, tedavi planı ve kan şekeriyle ne derece başa çıkabildiğinize bağlıdır. Örneğin, A1C testi şu şekillerde önerilebilir:
- İnsülin kullanmıyorsanız, kan şekeri seviyeniz hedef aralığınızla tutarlıysa ve tip 2 diyabetiniz varsa yılda iki kere.
- Tip 1 diyabetiniz varsa yılda 3 ya da 4 kere.
- Tip 2 diyabetiniz var, kontrol altında tutmak için insülin kullanıyor ve kan şekeri seviyenizi hedef aralığınızda tutmakta sorun yaşıyorsanız yılda 4 kere.
Doktorunuz tedavi planını değiştirir veya yeni bir diyabet ilacı kullanmaya başlarsanız daha sık A1C testlerine ihtiyaç duyabilirsiniz.
Nasıl Hazırlanılır?
A1C, basit bir kan testidir. Testten önce normal şekilde yiyip içebilirsiniz.
Hangi Sonuçlarla Karşılaşabilirsiniz?
A1C testi sırasında, bir sağlık hizmeti personeli basit bir şekilde kolunuzdaki damara iğne batırarak ya da küçük sivri uçlu bir bisturiyle parmak ucunu delerek kan örneği alır. Bu kan örneği, analiz için laboratuvara gönderilir. Test sonrası çok kısa bir süre içinde günlük yaşantınıza dönebilirsiniz.
Sonuçlar
Diyabet rahatsızlığı olmayan biri için normal A1C seviyesi 4.5 ve 6 arasında değişmektedir. Diyabetini çok uzun süre kontrol altında tutabilen hastalar %8’in altında A1C seviyesine sahip olabilmektedir.
A1C testi diyabet teşhisi amaçlı kullanıldığında, iki ayrı testte %6.5 ve üzeri A1C seviyesi diyabetinizin olduğunu gösterir. %5.7- %6.4 arasındaki değerler, diyabete dönüşme riskinin yüksek olduğu prediyabet olarak değerlendirilir.
Daha önce diyabet teşhisi konulmuş kişiler için %7 veya altı A1C seviyesi yaygın bir tedavi hedefidir. Daha yüksek hedefler bazı bireylerde seçilmiş olabilir. Eğer A1C seviyeniz hedefinizden yüksekse, doktorunuz tedavi planında değişiklik önerebilir. Unutmayın ki, A1C seviyeniz ne kadar yüksekse, diyabet komplikasyon riskiniz de o derece yüksektir.
Aşağıda A1C seviyesinin normal kan şekeri seviyesi karşılığı, desilitre başına miligram ve litre başına milimol bazında verilmiştir.
|
A1C seviyesi |
Tahmini Ortalama Kan Şekeri Seviyesi |
|
% 5 |
97 mg/dL (5.4 mmol/L) |
|
%6 |
126 mg/dL (7 mmol/L) |
|
%7 |
154 mg/dL (8.5 mmol/L) |
|
%8 |
183 mg/dL (10.2 mmol/L) |
|
%9 |
212 mg/dL (11.8 mmol/L) |
|
%10 |
240 mg/dL (13.3 mmol/L) |
|
%11 |
269 mg/dL (14.9 mmol/L) |
|
%12 |
298 mg/dL (16.5 mmol/L) |
|
%13 |
326 mg/dL (18.1 mmol/L) |
|
%14 |
355 mg/dL (19.7 mmol/L) |
A1C testinin etkililiğinin bazı durumlarda kısıtlı olabileceği unutulmamalıdır. Örneğin:
- Yoğun veya kronik kanamaya maruz kalırsanız hemoglobin deponuz tükenebilir ve bu durum A1C testinin yanlış bir şekilde düşük çıkmasına yol açabilir.
- Kan dolaşımınızda yeterli seviyede demir yoksa A1C testiniz yanlış bir şekilde yüksek çıkabilir.
- Çoğu kişide hemoglobin A denilen tek tip hemoglobin vardır. Eğer sizde nadir rastlanan bir hemoglobin oluşumu varsa (hemoglobin değişkeni olarak bilinir) A1C testiniz yanlış bir şekilde yüksek veya düşük çıkabilir. Hemoglobin değişkenleri çoğunlukla siyahi, Akdeniz insanları ya da Güneydoğu Asya kökenli insanlarda görülür. Bu değişkenler laboratuvar testleriyle onaylanabilir. Eğer hemoglobin değişkeni teşhisi konulduysanız, en doğru sonuçlar için, A1C testini uzmanlaşmış bir laboratuvarda yaptırmanız gerekebilir.
- Yakın zamanda kan nakli yaptırmış ya da hemolitik aneminin diğer türlerine sahipseniz, sonuçlar yanlış bir şekilde düşük çıkacağı için bu test yararlı olmayacaktır.
Aynı zamanda normal A1C sonuç aralığının laboratuvarlar arasında bir miktar değişiklik gösterebileceğini aklınızda bulundurunuz. Yeni bir doktora danışır veya farklı bir laboratuvar kullanırsanız, A1C test sonuçlarını yorumlarken bu muhtemel değişikliği göz önünde bulundurmalısınız.
Sağlık Editörü
