Prostat biyopsisi sırasında, çekirdek iğne biyopsisi de denilen ince uçlu bir iğne yardımıyla prostat bezinden birtakım doku örnekleri toplanır. Prostat biyopsisi üriner sistemde erkeklerin cinsel organı üzerine uzmanlaşmış bir doktor (ürolojist) tarafından yapılır.
Ürolojistiniz, prostat spesifik antijen kan testi (PSA) veya dijital rektal muayenesi (DRE) gibi ilk test sonuçları prostat kanseriniz olabileceğini işaret ediyorsa prostat biyopsisini önerebilir.
Prostat biyopsisi sonrası, doku örnekleri prostat kanseri belirtisi olan hücre anormalliklerinin tespiti için mikroskop altında incelenir. Eğer kanser varsa, ne kadar sürede büyüyüp yayıldığı ve en iyi tedavi yöntemleri belirlenmeye çalışılır.
Neden Yapılır?
Prostat biyopsisi prostat kanseri teşhisi için kullanılır. Doktorunuz şu durumlarda prostat biyopsisini önerebilir:
- prostat spesifik antijen kan testi (PSA) sonuçları yaşınıza oranla yüksekse
- Dijital rektal muayenesi sırasında kitle veya diğer anormalliklere rastlanırsa
- Daha önce normal bir biyopsi geçirmiş fakat hala yüksek PSA seviyelerine sahipseniz
- Daha önceki biyopsi sonuçlarında anormal fakat kanserli olmayan doku hücreleri görülmüşse prostat biyopsisi önerilebilir.
Riskleri Nelerdir?
Prostat biyopsisiyle bağdaştırılan yaygın riskler:
- enfeksiyon. En yaygın görülen risk enfeksiyondur. Nadir olsa da prostat biyopsisi yapılan erkeklerde antibiyotik tedavisi gerektiren idrar yolu ya da prostat enfeksiyonu görülür.
- biyopsi bölgesinde kanama. Prostat biyopsisi sonrası rektal kanama yaygındır. Doktorunuz onay verene kadar kan inceltici ilaçları kullanmayın.
- menide kan. Prostat biyopsisi sonrası menide kızıl veya pas rengi görünüme rastlamak yaygındır. Bu oluşum kandır ve endişe gerektiren bir durum değildir. Menide kan görülmesi biyopsiden sonra birkaç hafta devam edebilir.
- idrar yaparken zorluk. Bazı erkeklerde prostat biyopsisi, prosedürden sonra idrar yaparken zorluğa yol açar. Nadir olarak görülmekle birlikte geçici üriner kateter takılması gerekir.
Nasıl Hazırlanılır?
Prostat biyopsisi öncesi doktorunuz:
- Warfarin (Coumadin), aspirin, ibuprofen (Advil, Motrin, diğerleri) ve kanb inceltici bazı bitkisel takviyeleri biyopsiden birkaç gün önce bırakmanızı isteyebilir.
- Biyopsi muayenesinden önce evde enema temizliği yapmanızı isteyebilir.
- Enfeksiyon riskini önlemek için biyopsiden 30-60 dakika önce antibiyotik almanızı öngörebilir.
Karşılaşabileceğiniz Durumlar
Prostat biyopsisi prosedür türleri
Prostat biyopsi örnekleri farklı şekillerde alınabilir. Örneğin:
- İğneyi rektum duvarından geçirmek. Bu işlem transrektal biyopsi olarak adlandırılır ve kullanılan en yaygın yöntemdir.
- Penis ucu yoluyla doku örneği almak. Transurethral biyopsi olarak adlandırılır. Prostata ulaşmak için ucunda kamera olan uzun, ince bir tüp penis ucundaki açılımdan (ürethra) geçirilir.
- İğneyi anüs ve skrotum arasındaki bölgeden geçirmek. Bu bölgede küçük bir kesik meydana getirilir. Doktor iğneyi kesikten geçirerek prostattan doku örneği alır.
Transrektal prostat biyopsisi sırasında karşılaşabileceğiniz durumlar
Çoğu durumda ürolojist bu prosedürü gerçekleştirir. Doktor öncelikle yan pozisyonda, dizleriniz göğse kadar çekilmiş şekilde yatmanızı sağlar. Bazı durumlarda karın üstü yatmanız istenir.
Bölgeyi temizleyip jel uyguladıktan sonra doktor yavaş bir şekilde ultrason probunu rektuma yerleştirir. Transrektal ultrasonografide prostat görüntülerini elde etmek için ses dalgaları kullanılır. Doktor görüntüler sayesinde uyuşturulması gereken bölgeyi belirler. Aynı zamanda, görüntüler iğnenin enjekte edilmesine rehberlik eder.
Çoğu durumda ortaya çıkabilecek rahatsızlığı engellemek için enjeksiyon yoluyla uyuşturucu madde verilir. Prostat tabanının yakınlarında çeşitli noktalara anestetik enjekte edilir.
Biyopsi aleti yerleştirildikten sonra doktor boş bir iğneye ince, silindirik bölümler halinde doku alır. Tipik olarak her doku alımı sırasında kısa süreli bir rahatsızlık hissi duyulur. Doktor şüpheli bir bölgeyi hedefleyebilir veya farklı bölgelerden örnek alabilir. Çoğunlukla 10-12 adet örnek alınır. Prosedürün tamamı genellikle 10 dakika sürer.
Prosedür sonrasında
Muhtemelen birkaç gün boyunca antibiyotik kullanmanız gerekir. Rektumda hafif dereceli ağrı ve kanama görülebilir. 1-2 boyunca idrar veya dışkıda kanla karşılaşabilirsiniz. Ayrıca menideki az miktarda kan nedeniyle kırmızı ya da küf renginde parçacıklara rastlayabilirsiniz. Bu durum birkaç hafta boyunca devam edebilir.
Şu durumlarda doktorunuzu arayınız:
- uzun süreli veya yoğun kanama
- kötüye giden ağrı
- biyopsi bölgesi civarında şişlik
- idrarda zorluk çekme
Nadir olarak prostat biyopsisi enfeksiyona yol açabilir. Herhangi bir belirtiyle karşılaşırsanız doktorunuzu arayınız.
Enfeksiyon belirti ve semptomları:
- yüksek ateş
- ağrılı idrar
- penisten gelen akıntı
Sonuçlar
Kanser ve diğer doku anormalliklerini teşhis etmekte uzmanlaşmış bir doktor (patolojist) prostat biyopsi örneklerini değerlendirecektir. Alınan dokunun kanseröz olma durumunu, kanser varlığını ve mevcutsa ne derece agresif olduğunu belirler. Daha sonra doktorunuza gönderilmek üzere bir patoloji raporu hazırlar. Doktorunuz bulguları size bildirir ve isterseniz referans olarak bir kopyasını alabilirsiniz.
Patoloji raporunun içeriği:
- Medikal geçmişiniz hakkında bilgi. Bu bilgilerin yanısıra doktorunuzun sizi prostat biyopsi testine yönlendirmesine neden olan diğer testler de yer alır.
- Biyopsi örneğinin tanımı. Bazen genel tanım olarak da adlandırılan patoloji raporunun bu kısmı biyopsi örneğini genel olarak tanımlar. Örneğin, iğne biyopsi prosedürüyle alınan prostat dokusunun renk ve tutarlılığını tanımlayabilir veya kaç adet örnek alındığı belirtilebilir.
- Hücrelerin tanımı. Bu kısımda hücrelerin mikroskop altında nasıl göründüğü tanımlanır. Patoloji raporunda prostat kanser hücreleri adenokarsinom olarak adlandırılabilir. Bazen raporda anormal fakat kanseröz olmayan hücreler de yer alır. Raporda kanseröz olmayan durumlarda kullanılan terimler ”prostatik intraepitelyal neoplazi” ve ”atipik küçük asiner proliferasyon” adları altında yer alır.
Patolojist kanserli hücrelere rastlarsa Gleason skoru adı verilen bir ölçeğe göre numaralandırılır. Bu ölçek kanser hücrelerinin normal hücrelerden ne kadar farklı olduğunu gösterir. En düşük skor 2 ve en yüksek skor 10’dur. Yüksek Gleason skoruna sahip hücreler en fazla anormal olan ve hızlı yayılan kanser hücreleridir.
- Patolojistin teşhisi. Raporun bu kısmında teşhisler sıralanır. Aynı zamanda tavsiye edilen diğer testler de yer alır.
Sağlık Editörü
