Genellikle kalp rahatsızlıkları ve riskleri azaltmak için, gözlemlenen egzersizler, beslenme danışmanlığı, duygusal destek ve yaşam tarzı hakkında destek ve eğitim aşamalarına bölünür. Kardiyak rehabilitasyonunun amaçları güç kazandırmak, durumun kötüleşmesini engellemek ve ileride oluşabilecek kalp problemlerinin riskini azaltmaktır.
Kardiyak rehabilitasyonu hayatta kalma şansını artırır. Amerikan Kalp Derneği ve Amerikan Kardiyoloji Koleji kardiyak rehabilitasyon programlarını tavsiye etmektedir.
Neden yapılır
Kardiyak rehabilitasyonu kalp hastalıklarının çeşitli formlarına sahip tüm yaş gruplarındaki insanlar için bir seçenektir. Özellikle, medikal geçmişinizde şu durumlar varsa rehabilitasyondan yüksek fayda sağlayabilirsiniz:
- kalp krizi
- koroner atardamar hastalığı
- kalp yetmezliği
- periferik atardamar hastalığı
- göğüs ağrısı (anjin)
- kardiyomiyopati
- belirli konjenital kalp rahatsızlıkları
- koroner atardamar baypas ameliyatı
- anjiyoplasti ve stent
- kalp nakli
- kalp kapakcığı replasmanları
Yaşlılığın, bu rehabilitasyon programlarına katılmanızı engellemesine izin vermeyin. 65 yaşının üzerinde bile olsanız kardiyak rehabilitasyon programlarından yararlanabilirsiniz.
Riskler
Kardiyak rehabilitasyonu kalp hastalığı olan herkese uygun değildir. Önce sağlık görevlileri hastanın rehabilitasyona uygun olup olmadığını ölçmek için sağlık durumunu değerlendirir. Nadir olarak görülse de bazı hastalar rehabilitasyon sırasında gergin kaslar veya burkulma yüzünden sakatlık geçirebilirler. Sağlık ekibi bu sebeple egzersiz sırasında hastayı yakından kontrol eder ve evde egzersiz yapabilmesi için bazı talimatlar verir.
Nasıl hazırlanılır
Kalp krizi ya da ameliyatı geçirmişseniz veya farklı bir kalp rahatsızlığınız varsa, rehabilitasyona katılma hakkında doktorunuzla görüşün. Insurance ve Medicare genellikle kardiyak rehabilitasyonu masraflarını karşılamaktadır. Rehabilitasyon genellikle hasta hala hastanedeyken başlar ve evde güvenle yapılabilecek duruma gelene kadar gözlenen programlarla devam eder.
Karşılaşabileceğiniz durumlar
Kardiyak rehabilitasyonu sırasında
Çoğu kardiyak rehabilitasyon programlarının ilk aşamaları 3-6 ay arasında değişir. Bu süreçte kardiyolojist, hemşire eğitmenleri, diyetisyen, egzersiz rehabilitasyon uzmanları, mesleki terapist, fiziksel terapist, psikolog ve psikiyatristlerle birlikte çalışabilirsiniz.
Kardiyak rehabilitasyonu 4 kısımdan oluşur:
- Medikal değerlendirme. İlk ve devam eden değerlendirmeler sayesinde sağlık görevlileri fiziksel aktiviteleri, medikal kısıtlamaları ve sahip olabileceğiniz diğer medikal durumları kontrol edebilir ve zamanla gelişimi takip edebilir. Ayrıca sağlık ekibi kalp hastalıkları, felç veya yüksek kan basıncı için risk faktörlerini kontrol eder. Bu şekilde bireysel duruma uygun bir kardiyak rehabilitasyon programı hazırlanır ve daha güvenli, etkili hale getirilir.
- Fiziksel aktivite. Kardiyak rehabilitasyonu, yürüme, bisiklet sürme, kürek çekme, tempolu yürüme ve diğer dayanıklılık aktiviteleri sayesinde kardiyovasküler sağlık durumunu geliştirir. Ayrıca kasları geliştirmek için ağırlık kaldırma gibi güç arttırıcı egzersizler yapılabilir.
Daha önce hiç egzersiz yapmamışsanız bu konuda endişe duymayın. Kardiyak rehabilitasyon ekibi programı sizin için güvenli bir hale getirerek gerekli hızda ilerlemesini sağlayacaktır. Buna karşın egzersizler genellikle 3-5 hafta sürer. Bu süreçte size ısınma, germe gibi düzgün egzersiz teknikleri öğretilir.
- Yaşam tarzı eğitimi. Beslenme konusunda rehberlik fazlalık kiloları vermenizi ve beslenme düzeninde yağ, sodyum ve kolesterolü azaltmak için sağlıklı yiyecekler seçmenizi sağlar. Yaşam tarzı değişiklikleri konusunda destek ve eğitim verilir ve sigara gibi sağlıksız alışkanlıkların bırakılması sağlanır. Aynı zamanda ağrı ve yorgunlukla nasıl başa çıkabileceğinizi öğrenirsiniz. Ayrıca, kardiyak rehabilitasyonu cinsel aktivite gibi konularda size bol bol oru sorabilme fırsatı verir. Son olarak, ilaçlar konusunda doktorunuzun talimatlarını düzgün bir şekilde takip etmeniz büyük önem taşır.
- Destek. Ciddi bir kalp hastalığına adapte olmak çoğunlukla zaman alır. Depresif, endişeli hissedebilirsiniz, sosyal destek sisteminizle bağı koparabilirsiniz veya birkaç hafta boyunca işi bırakmanız gerekebilir. Depresyona girerseniz bu durumu göz ardı etmeyin, çünkü diğer kişilerle ilişkilerinizi ve sağlığınızı etkilemesinin yanısıra kardiyak rehabilitasyon programınızı daha zor hale getirebilir. Danışmanlık depresyon ve diğer duygularla başa çıkabilmenize yardımcı olur ve doktorunuz antidepresan gibi ilaçlar önerebilir. Mesleki terapi sayesinde işinize geri dönebilme konusunda yeni beceriler edinebilirsiniz.
İyi hissetmediğinizde kardiyak rehabilitasyonuna başlamak zor olsa da uzun vadede faydalarını görürsünüz. Kardiyak rehabilitasyonu korku ve anksiyete ile başa çıkmanızı sağlar, aktif yaşam tarzınıza daha fazla motivasyon ve enerji ile dönmenizi yardımcı olur.
Kardiyak rehabilitasyonu hem fiziksel hem duygusal açıdan hayatınızı yeniden şekillendirmenize yardım eder. Daha güçlü hale gelip durumunuzla nasıl başa çıkacağınızı öğrendiğinizde yeni bir beslenme düzeni ve egzersiz alışkanlıkları ile normal yaşantınıza dönmeniz daha kolay hale gelir. Unutmayınız ki programın başarıya ulaşması büyük ölçüde size bağlıdır. Programa ne kadar bağlı kalırsanız daha iyi hale gelme olasılığınız o derece artar.
Kardiyak rehabilitasyonu sonrasında
Program bittikten sonra kalp sağlığınızı korumanız için öğrendiğiniz beslenme düzeni ve egzersiz programına hayatınızın geri kalan kısmında devam etmeniz gerekir.
Sonuçlar
Kardiyak rehabilitasyonu yaşamın geri kalanında uyulması gereken uzun vadeli bir programdır. Yaklaşık 12 hafta sonra muhtemelen evde ya da spor salonunda kendi egzersizinizi oluşturabilirsiniz veya kardiyak rehabilitasyon merkezinde de devam edebilirsiniz. Bu süre içinde medikal gözlem altında kalmanız gerekebilir; özellikle birtakım sağlık sorunlarına sahipseniz. Danışmanlığın yanısıra beslenme, yaşam biçimi ve kilo verme konularında verilen eğitim de devam edebilir. Maksimum başarıya ulaşmak için egzersiz ve yaşam tarzı uygulamalarını hayat boyu alışkanlıkları haline getirmeye çalışınız.
Uzun vadede güç kazanır, kalp dostu alışkanlıklar edinmeyi öğrenir, sigara içme gibi kötü alışkanlıkları azaltır, beslenme düzenini geliştirir ve kalp hastalığıyla başa çıkmayı öğrenirsiniz. Aynı zamanda koroner atardamar ve diğer kalp hastalık risklerini de azaltmış olursunuz.
Kardiyak rehabilitasyonunun en önemli faydalarından biri genel yaşam kalitesinin artmasıdır. Programa bağlı kalırsanız öncesine oranla çok daha iyi hissedebilirsiniz.
Sağlık Editörü