Bunlara alerjen denir. Alerji aşıları tam gelişmiş alerjik reaksiyon yerine sadece bağışıklık sistemini harekete geçirecek kadar alerjen içerir.
Zamanla doktor alerjen aşılarında dozajı artırır. Bu durum vücudun alerjenlere alışmasını (desensitizasyon) sağlar. Bağışıklık sistemi alerjenlere karşı tolerans geliştirir ve alerji semptomları zamanla azalır.
Neden yapılır
Alerji aşıları şu durumlarda iyi bir seçenek olabilir:
- Alerjik reaksiyonlara yol açan şeylerden kaçınmanız mümkün değil ve alerji ilaçları semptomlara iyi gelmiyorsa
- Alerji ilaçları sorunlu yan etkilere veya almanız gereken diğer ilaçlarla interaksiyona yol açıyorsa
- Alerji ilaçlarının uzun süreli kullanımını azaltmak istiyorsanız
- Böcek sokmalarına alerjiniz varsa
Alerji aşıları şu durumlar tarafından tetiklenen semptomları kontrol etmek için kullanılabilir:
- Mevsimsel alerjiler. Mevsimsel alerjik astım veya saman nezlesi semptomlarına sahipseniz ağaç, çim veya tohumların ürettiği polenlere karşı alerjiniz olabilir.
- Kapalı alan alerjenleri. Sene boyunca semptomlar görülüyorsa kurt, hamam böceği, küf veya kedi köpek gibi hayvanların kepekleri gibi alerjenlere karşı hassas olabilirsiniz.
- Böcek sokmaları. Bu tür alerjik reaksiyonlar arı, eşek arısı, yaban arısı sokmaları tarafından tetiklenebilir.
Alerji aşıları gıda alerjileri ve kronik kurdeşen (ürtiker) için mevcut değildir.
Riskler
Çoğu kişi alerji aşılarında sorun yaşamamaktadır. Fakat alerijeye yol açan maddeleri içerdiği için reaksiyonlar mümkündür:
- Lokal reaksiyonlar: enjeksiyon bölgesinde kırmızılık, şişlik veya iritasyon. Bu yaygın reaksiyonlar genellikle birkaç saat içinde belirir ve kısa sürede geçer.
- Sistemsel reaksiyonlar: daha nadir görülür fakat potansiyel olarak daha ciddidir. Hapşırma, nazal konjesyon veya kurdeşen görülebilir. Boğaz şişliği, hırıltılı solunum veya göğüs sıkışması gibi daha ciddi reaksiyonlar da mümkündür.
- Anafilaksi: Alerji aşılarına karşı hayati tehlike taşıyan reaksiyonlardan biridir. Düşük kan basıncı ve sorunlu solunuma yol açabilir. Anafilaksi genellikle enjeksiyondan sonra 30 dakika içinde başlar fakat bazen daha geç başlamaktadır.
Dozları atlamadan düzenli bir şekilde haftalık veya aylık bazda alerji aşıları yaptırırsanız ciddi reaksiyonların görülmesi daha düşük bir ihtimaldir.
Aşı öncesinde antihistamin alımı şiddetli reaksiyon riskini azaltabilir. Sizin için uygunluk durumunu doktorunuza sorunuz.
Şiddetli reaksiyon olasılığı korkunç bir hal alabilir fakat bu süreçte kendi başınıza olmayacaksınız. Her aşı sonrasında, en ciddi reaksiyonlar meydana geldiğinde 30 dakikalık süreyle doktorun ofisinde gözlemlenirsiniz. Ofisten ayrıldıktan sonra şiddetli reaksiyon meydana gelirse doktorun ofisine dönün veya en yakın acile başvurun.
Nasıl hazırlanılır
Alerji aşı takvimine başlamadan önce doktorunuz reaksiyonların alerji tarafından meydana gelip gelmediğini ve hangi alerjenlerin belirti ve semptomlara yol açtığını belirlemek için cilt testi yapabilir. Cilt testi sırasında şüpheli alerjen cilde sürülür ve yaklaşık 15 dakika boyunca gözlemlenir. Şişlik ve kırmızılık maddeye karşı alerji olduğunu gösterir. Ayrıca doktorunuz alerji kan testi de uygulayabilir.
Alerji aşıları için gittiğinizde kendinizi iyi hissetmiyorsanız hemşire veya doktora bildirin. Özellikle astım durumunda sorunun belirtilmesi önem taşır. Ayrıca daha önceki bir alerji aşısı sonrası semptomlar belirmişse doktorunuza bildirin.
Karşılaşabileceğiniz durumlar
Alerji aşıları genellikle üst koldan enjekte edilir.
Etkili olması için alerji aşıları 2 aşamalı olarak gerçekleştirilir:
- Artış aşaması genellikle 3-6 ay sürer. Tipik olarak aşılar haftada 1-3 kez yapılır. Artış aşaması sırasında her aşı sırasında alerjen dozu artırılır.
- Süreklilik aşaması genellikle 3-5 yıl veya daha uzun sürer. Süreklilik aşıları yaklaşık ayda bir yapılır.
Bazı durumlarda artış aşaması hızlandırılır; her aşı sırasında artırılmış birkaç enjeksiyon yapılır. Bu durum süreklilik aşamasına geçişi hızlandırır ve semptomların azalmasını sağlar. Buna karşın şiddetli reaksiyon riskini de artırır.
Sonuçlar
Alerji semptomları çok kısa sürede geçmez. Genellikle ilk yıl içinde iyileşme görülür fakat en çok gözle görülür iyileşmeler ikinci yılda meydana gelir. 3. yıla kadar çoğu kişi alerjenlere karşı hissiz hale gelir ve bu maddelere karşı ciddi önemli derecede reaksiyon göstermez.
Başarılı bir tedaviden birkaç yıl sonra bazı kişilerde aşılar bittikten sonra alerji peoblemleri görülmemektedir. Diğer kişilerde ise semptomların kontrol altında tutulması için aşıların devam etmesi gerekir.
Sağlık Editörü
