Hayır Diye İtiraz Ediyorsa;
- Hayır diyerek itiraz ettiğinde örneğin dişlerini fırçalamamak konusunda inat ettiğinde şunu diyor olabilir:“Ben de kendi fikirleri ve kararları olan biriyim,nasıl davranılması gerektiğini deneyerek öğrenmek istiyorum.”Onun bu bağımsızlık çabalarını destekleyin,ona yaşına uygun sorumluluklar verin,net,anlaşılır,tutarlı sınırlar koyarak kendisini güvende hissetmesini sağlayın. Bahçeyi sulamada hortumu ona verebilir,yemek yemede kaşıkla kendi kendine yemesine teşvik edebilir,alışveriş merkezleri ve süpermarketlerde alışveriş yaparken alışverişe onun da katılımını sağlayabilirsiniz.
Enerjisini Boşatın
- Enerjisini boşaltması için gün içinde bol bol dışarı çıkarın,koşsun,hoplasın,zıplasın,güvenliğini tehdit etmediği sürece istediği herşeye dokunsun,bu onun mutlu olmasını ve gün içinde daha uyumlu davranmasını sağlayacaktır.
Çocuğunuzu Kısıtlamayın
- Çocuğun oyun aktivitesini kısıtlayacak kadar uzun dışarı çıkma ve ev ziyaretlerinden kaçının. Uzun süreli yolculuğa çıkacaksanız sevdiği oyuncakları ya da kitabı yanına alın,aç,yorgun ya da uykulu haldeyken çocuğunuzu dışarıya çıkarmayın.
Öfkesini Kontrol Edin
- Öfkelendiği zaman yanında sakince onunla göz teması kurmadan durun,davranışının farkında olduğunuzu ama aldırış etmediğinizi hissettirin. Kesinlikle onu odaya kilitlemeyin.Çok inatçı davranırsa,siz de sakin olamayacaksanız bir süre odayı terkedin.
Huzursuzluktan Kaçının
- Çocuğunuzu huzursuz yapabilecek durum ve ortamlardan kaçının. (çocuğunuzun yeteneklerini aşacak şekilde daha büyük çocuklarla ve oyuncaklarla oynamasını engellemek gibi)
Sınırlarınızı Belirleyin
- Bazen büyük bir çocuk gibi bazen küçük bir bebek gibi davranıyorsa (mesela bazen yürümek için bezen kucak için tutturma,bazen yanında gitmesi için uğraşırken bazen de eteğine yapışıp anneyi bırakmama) şunu diyor olabilir:“Büyümek ve bağımsız bir birey olmak istiyorum,ama henüz küçüğüm ve senin desteğine ve yol göstermene ihtiyacım var.”Siz tutarlı sınırlar koyup,net ve makul beklentiler içinde oldukça onun da bu dalgalanmalarının daha hafif ve kısa süreli olacağını unutmayın. Çizdiğiniz sınırları o sakinken ona anlatmaya çalışın,böylelikle olay anında ya da öfkeli durumlarında sizin anlattıklarınız aklına gelerek nasıl davranması gerektiğini önceden kestirebilir.
Kontrol Sizde Olsun
- Nerede duracağını bilemediğinde şunu demek istiyor olabilir:“Kendi kendimi kontrol etmeyi öğreniyorum. Bazen kendimi frenlemekte geç kalabiliyorum.”Size ne zaman ihtiyacı olacağını önceden tahmin etmeye ve hazırlıklı olmaya çalışın. Frenlemekte zorlandığı durumlarda zarar görmemesi için tedbirli olun. Ona sınırlarını zorlayabileceği ve zaman zaman sınırları aştığında sonuçlarını görüp öğrenebileceği,özgür olabileceği,kendisini tümüyle ortaya koyabileceği güvenli ortamlar yaratın:Ona bir oda ayırın ve düştüğünde canının yanmaması için yastıklarla destekleyin.
”Hayır” Kelimesini Kullanmada Seçici Davranın
- Yapmasını istemediğiniz bir davranış varsa kızma,engelleme,cezalandırma gibi davranışlar göstermeyin. “Hayır!”kelimesini kullanmada seçici davranın. Yerine getirilmesi imkansız ya da zor olmadıkça her isteğine hayır demeyin. Bu tür davranışlar çocuğun uyumsuzluğunu artırarak gelişimini olumsuz yönde etkileyebiliyor. Yapmanız gereken ilgisini dağıtmak olsun. Dikkatini başka yöne çevirmede yaratıcı olmanız gerekiyor. Bunu sağlamak için onun gözüyle dünyaya bakıp oyunları kullanabilirsiniz (yemek yememek konusunda direniyorsa portakal ya da elmayı kukla haline getirerek yedirmek gibi). Direnmesi devam ediyorsa ikinci bir oyun bulun,ilgi alanlarını keşfedin,resim yapmaktan hoşlanıyorsa bunu kullanın.
Bir Şeyi Yapmaya Zorlamayın
- Günlük hayatta yapması gereken şeyleri zorunluluk olarak hissettirmeyip,ona seçenekler sunarak kendi kararıymış gibi göstermeye çalışın. (Mesela “banyoya gidelim”ifadesi yerine “banyo vakti!,yürümek mi istersin? Omzumda mı taşıyayım?”gibi)
Kendisine Zarar Vermesine İzin Vermeyin
- Kendisine zarar veren hareketler yapıyorsa (başını vurma vb) ve bunu bir oyun olarak yaptığını düşünüyorsanız bu oyunu sevmediğinizi belli eden jest,mimik ve sözlerle davranışını desteklemeyerek dikkatini başka yönlere çekmek doğru olur. Siz kaygılanıp aşırı tepki gösterirseniz bu ilgiyi ödül olarak algılayabilir. Başka çocuklara vurduğunda,onları ittiğinde,ısırdığında şunu diyor olabilir:“Sinirliydim,istediğim şeyin olmasına izin vermediler,kendimi kontrol edemedim.”Diğer çocuklarla birlikteyken gözünüzün önünde olsun. Yumruk atma,cisim fırlatma,eşyalara zarar verme gibi zararlı boyutlardaysa aldırmamazlık etmeyin,gerginlik belirtileri olmaya başladığında müdahale edin. Çocuğunuza kendini kontrol etmesi için zaman verin. Daha uygun yöntemlerle gerginliğini azaltabileceği yolları gösterin. Vurma davranışına sıkça şahit olmuş,sorun çözme yöntemi olarak bu davranışı öğrenmiş olabilir. Örnek model olarak ebeveynlerin bu yönden dikkatli davranması,görsel olarak buna maruz kaldıklarında da çocuklarına bunun yanlış olduğunu belirtmeleri gerekir. Kendisine,çevresine ve başkalarına zarar verebilecek davranışlarda bulunuyorsa bir uzman kişiye danışmak doğru olabilir.
Kendinize de Zaman Ayırın
- Kendisine zaman ayırmayan ebeveynlerin çocuklarıyla daha çok çatışma içine girdikleri görülmüştür. Bu nedenle ebeveynlerin gün içinde kendilerine de zaman ayırmaları (çay zamanları,yürüyüş zamanları,sohbet zamanları,gazete-dergi zamanları) gerekir. Ayrıca benzer problemleri olan ailelerin ebeveynleriyle arkadaşlık kurmanız paylaşım ve destek açısından önemlidir.
2 Yaş Sendromu
Dr. Yunus emre Mercan