Son 20 yılda çocuklarda kanserden ölüm oranlarında çarpıcı bir azalma gözlenmiştir. 2000li yıllarda kansere yakalanan çocukların %70 kadarının tam iyileşeceği öngörülmüştür. Bu iyileşmeye katkıda bulunan en önemli faktörler çok ajanlı modern kemoterapi protokollerinin uygulanmaya başlaması,radyoterapi ve cerrahi tekniklerdeki gelişmeler ve destekleyici tedavi alanındaki ilerlemeler olmuştur.
Pediatrik tümörlerin çoğu belirgin işlev bozukluğu yapmayacak şekilde derinde yer aldıklarından saptanmaları genelde geç olmaktadır. Birçok tümör ebeveynler veya doktorlar tarafından saptanana kadar oldukça büyük bir hacme ulaşmakta ve hatta %80’i uzak organlara sıçramış olmaktadır. Pediatrik kanserlerin erişkin kanserlerine göre belirgin farklı özellikleri vardır. Örneğin erişkinlerde kanserler meme,akciğer,kalın bağırsak gibi organlardan çıkarken çocuklarda kemik,kas,lenf dokusu,kemik iliği gibi dokuları tercih eder. Erişkinlerde kanserler çoğu zaman yerel veya bölgesel iken çocuklarda tanı anında %80’i yayılmış durumdadır. Erişkin kanserlerinde kanseri erken saptamak için bazı etkili tarama testleri bulunurken çocuklarda böbrek üstü bezi kanserlerinde yapılan idrar taraması dışında etkili bir tarama yöntemi yoktur. Erişkin kanserleri etkili bir tarama ve eğitim ile erken saptanabilirken çocuklarda erken saptama tamamen tesadüfidir. Ancak tüm bu olumsuzluklara rağmen çocuk kanserleri kemoterapiye erişkinlere göre çok daha iyi cevap verirler. Çocuklarda kanserden tam iyileşme oranı %70 civarında iken erişkinlerde 5 yıllık sağ kalım %50nin altındadır.
Çocuklarda kanser erişkinlerden farklı olarak daha çok genetik bir temele sahiptir. Kanser hücreleri üzerinde yapılan genetik araştırmalar sonucunda sabit kromozom anomalileri olduğu saptanmıştır. Bu bozukluklar sonucu hücrelerin kontrolsüz çoğalmasını sağlayan bazı proteinlerin sentezlenmesi veya bu çoğalmayı baskılayan genlerde kayıplar kansere zemin hazırlamaktadır. Çevresel faktörler de çocuklarda kansere zemin hazırlar. İyonizan radyasyon,ultraviyole,çeşitli kimyasal ajanlar,kanser tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar ve bazı virüslerle olan enfeksiyonlar da kanser gelişiminde suçlanmaktadır.
Çocukluk çağı kanserlerinin tedavisi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Bu disiplinler arasında Pediatrik Hematoloji-Onkoloji,Cerrahi,Patoloji,Radyoloji ve Radyasyon Onkolojisi yer almaktadır. Tüm kanserli çocukların tanı ve tedavisi böyle bir uzman ekip tarafından yapılmalıdır.
Prof. Dr. Cengiz Canpolat