Dişeti hastalıklarının ve diş çürüğünün ana nedeni olan dental plak,içerisinde bakterilerin bulunduğu bir tabakadır. Karmaşık bir yapısı olan dental plak,diş yüzeyleri üzerinde doğal olarak bulunur. Plağın birikmesi hastalık yapıcı bakterilerin plak bünyesinde artması anlamına gelir. Dental plağın aşırı birikmesinin önüne geçilememesi sonucunda,içerisindeki bakteriler zararlı ürünleri ile ağız sağlığının bozulmasına neden olmaktadır. Araştırmalar plak kontrolünü gerek sağlığın kazanılması gerekse sürdürülmesi için zorunlu kılmıştır.
Mevcut bilimsel verilerin ışığı altında dental plağı uzaklaştırmanın en etkili yolu diş fırçası ve diğer yardımcı araçlar (diş ipi,diş arası fırçası vs.) kullanarak diş üzerindeki plağın uzaklaştırılmasını sağlayan ve günde en az 2 kere yapılan mekanik temizliktir.
Mekanik temizlikteki başarı;başka bir deyişle plak kontrolü,düzenli diş fırçalanması,diş fırçasının plak kaldırma etkinliği ve diş aralarının temizlenmesine bağlıdır. İyi bir diş fırçası,fırçalama işlemini kolaylaştırmalı,fırçalama sırasında etkili bir şekilde plak kaldırabilmeli ve temizlerken diş ve dişeti dokularına zarar vermemelidir.
Diş hekimi ve periodontologlar,diş fırçalarının en geç 3 ayda bir yenisiyle değiştirilmesini önerirler. En geç 3 ayda bir değiştirme ihtiyacının nedeni,diş fırçasının aşınmasıyla fırçalama işleminin etkin yapılamaması ve fırçalama esnasında diş ile dişeti dokularına zarar verebilmesidir. Diş fırçasının kıllarının kullanıma bağlı olarak aşınması nedeniyle 3 ay kullanılmış bir diş fırçası plak kaldırmada,yeni fırçadan daha az etkindir.
Diş fırçalarının 3 ayda bir değiştirme ihtiyacının diğer bir nedeni ise mikrobiyal kontaminasyon dediğimiz fırçanın kullanılmasıyla birlikte fırça üzerinde birçok bakteri,mantar,virus gibi mikroorganizmaların bulunması durumudur. Dolayısıyla fırçanın kullanımı sırasında bu mikroorganizmaların ağıza taşınması söz konusudur. Bu nedenle özellikle tonsillit,farenjit,soğuk algınlığı gibi üst solunum yolları enfeksiyonları sonrası diş fırçalarının yeniden enfeksiyona neden olabilme riskinin azaltılması açısından diş fırçalarının değiştirilmeleri önerilmektedir.
Yapılan klinik çalışmalarda görülmüştür ki,plak kotrolü için mekanik temizlik gerekir. Mekanik temizlik için kullandığımız diş fırçalarının kıllarının yıpranmasını etkileyen en önemli faktör,diş fırçasının kullanım süresidir. Ayrıca mikrobiyal kontaminasyonun engellenmesi,fırçalama etkinliğinin azalmaması,diş ve dişeti doku kayıplarının önüne geçilebilmesi için diş fırçaları her 3 ayda bir yenisiyle değiştirilmelidir.
Dr. Umut Çakan
