Diş tellerinin amacı diş ve çeneyi düzgün hale getirerek dengeli ısırık ve memnun edici bir gülüş ortaya çıkarmaktır.
Küçük çaplı düzeltmelere ihtiyaç duyan genç ve yetişkinler için ”görünmez diş telleri” veya düzenleyiciler denilen bir dizi bütün, isteğe göre uyarlanmış, çıkarıp takılabilir diş telleri bir alternatiftir. Tam düzenleyiciler sabit tellere göre daha pahalı olabilir fakat bazı yetişkinler için daha kabul edilebilir bir görüntü sağlar. Buna rağmen çoğu kişi diş bozukluğunu düzeltmek için sabit diş tellerine ihityaç duymaktadır.
Modern materyaller ve teknoloji, diş teli deneyimini eskiye oranla çok daha konforlu hale getirmiştir.
Diş Telleri NedenTakılır?
Şu durumlarda diş telleri düzeltici etki yaratır:
- Çok sıkışık ya da yamuk dişler
- Dişlerin arasında çok fazla aralık olması
- Üst dişlerin aşırı derecede alt dişlerin üzerine binmesi -dikey olarak (overbit) veya yatay olarak (overjet)
- Üst ön dişlerin arka alt dişlere denk gelmesi (underbite)
- Dengesiz bir ısırığa yol açan diğer çene bozuklukları
Diş ve çenenin düzgün şekillenmesi sadece görünüşü değil aynı zamanda ısırma, çiğneme ve konuşma şeklini de düzeltebilir.
Yetişkinler ve diş telleri
Diş telleri, yetişkinlerde de çocuklarda olduğu gibi yamuk dişler ve hizasız çene dahil olmak üzere aynı sorunların bir kısmını çözebilir. Diş teli çakan bir yetişkinseniz, genç birine göre telleri daha uzun süre kullanmanız gerekebilir fakat aynı sonuçları alabilirsiniz. Buna rağmen, yüz kemikleri artık büyümediği için sadece diş telleriyle düzeltilemeyecek sorunlar olabilir.
Riskleri Nelerdir?
Birkaç uzun ve kısa süreli risk istisnalarıyla birlikte diş teli takmak genellikle güvenli bir uygulamadır.
Kısa süreli riskleri:
Diş telleri dişler arasında küçük boşluklar yarattığı için yemek kırıntıları ve bakteri dolu plakların birikmesine yol açabilir. yemek kırıntıları ve bakteri dolu plakların temizlenmemesi:
- Dişin mine tabakasında mineral kaybı; kalıcı beyazımsı lekeler bırakabilir.
- Çürükler ve diş eti çekilmesi
Uzun süreli riskleri:
- Daha kısa kök uzunlukları. Diş hareketi sırasında, hareket eden diş kemiğinin bir kısmı çözünürken yeni kemik onun altında uzanmaktadır. Daha az sabit dişlere yol açarak bu prosedür sırasında kalıcı diş kökü kaybı gerçekleşebilir. Fakat çoğu durumda herhangi bir soruna yol açmaz.
- Düzelme kaybı. Diş telleri çıkarıldıktan sonra ortodontistin talimatlarını dikkatli bir şekilde yerine getirmezseniz, özellikle sabitleyici denilen aparatı kullanma aşamasında, diş teli kullanımı sırasında sağlanan düzelmelerin bir kısmını kaybedebilirsiniz.
Hasar riskini azaltın
Diş ve diş tellerine karşı hasar riskini azaltmak için:
- Plak formasyonu ve diş çürümesine büyük ölçüde katkı sağlayan şekerli ve nişastalı yiyecekleri azaltın.
- Tercihen her yemek sonrasında florürlü diş macunu ve yumuşak kıllı diş fırçasıyla dişlerinizi dikkatlice fırçalayın. Yemek sonrası dişlerinizi fırçalayamıyorsanız, ağzınızı suyla çalkalayın.
- Tüm kırıntıları diş tellerinden temizlemek için iyice çalkalayın. Aynada dişlerin temiz olup olmadığını kontrol edin.
- Dişçi veya ortodontist tarafından tavsiye edilirse florürlü ağız çalkalayıcı kullanın.
- Diş ipi yardımıyla diş telleri arasını ve tellerin altını temizleyin. Ortodontistiniz aynı zamanda diş telleri arası ve altını temizlemek için küçük esnek bir diş fırçası önerebilir.
- Sakız, çiğnenen şekerler, karamel ve şekerleme gibi diş tellerini, bantları ve telleri yerinde sökebilecek yapışkan yiyeceklerden kaçının.
- Buz, sert şeker, mısır ve ceviz gibi telleri kırabilecek sert yiyeceklerden kaçının.
- Diş ve diş etlerini sağlıklı tutmak için dişçinin önerdiği sıklıkla kontrol ve temizleme muayenelerine gidin.
- Talimatları takip edin. Herhangi bir uyma sorunu tamamlama için gerekli süreyi uzatabilir ve komplikasyon riskini artırabilir.
Nasıl Hazırlanılır?
Düzenli olarak gittiğiniz dişçi, diş ya da çenenizle ilgili tedavi gerektirecek bir sorun tespit ederse, muhtemelen size bir ortodontist (diş ya da yüz düzensizliklerini teşhis etme, engelleme ve tedavi etmede uzmanlaşmış kişi) tavsiye edecektir.
Çoğu hiza problemleri, kalıcı diş diş etinden (erüpt) gelmeye başladığında belli olur. Fakat ortodontist diş teli uygulamadan önce, yeterli sayıda diş çıkmasını beklemenizi önerebilir. Çocukların çoğunda, yüz kemikleri hala büyüme aşamasındayken ve dişler hareket etmeye daha duyarlı olduğu süreçte; 8-14 yaş civarında diş teli takılır.
Diş teli için gereken hazırlıklar:
- Oral muayene. Ortodontist dişler, çeneler ve ağzın tam muayenesini gerçekleştirir.
- Röntgen. Dişlerin poziyonlarını belirlemek için bir dizi röntgenler çekilir. En yaygın türü alt ve üst dişleri ısırma pozisyonunda gösteren ve çene dahilinde hala büyümekte olan dişleri de içine alan panoramik röntgendir. Özel kafa röntgenleri de çenelerin boyut, pozisyon ve dişlerle bağıntısının belirlenmesine yardımcı olur.
- Alçı modelleri. Ortodontist genel olarak diş izini değerlendirmek için alçı modelleri oluşturur. Dişlerin izini çıkarmak için birkaç dakika dişlerinizde kalacak bir yumuşak madde ısırmanız istenir. Bu iz sayesinde ortodontist dişlerinizin bir alçı modelini (diş dökümü) oluşturabilir. Bazı durumlarda bu diş dökümü daha fazla değerlendirme ve tedavi kararları için dijital bir formatta taranabilir.
- Potansiyel diş çekimi. Ağzınızdaki dişler çok sıkışıksa, ortodontistiniz kalan dişlerin rahat bir şekilde sığabilmesi için bir ya da daha fazla kalıcı dişin çekilmesini önerebilir. Büyük ölçüde bozuk hizaya sahip, sadece diş çekiminin yeterli olmadığı ciddi durumlarda ortodontik işlemlerle birlikte çene ameliyatı gerekmektedir.
Ortodontistiniz diş ve çenelerinizi değerlendirdikten sonra sizin için bir tedavi planı geliştirir. Bu plan genellikle dişe geçici olarak takılmış sabit diş tellerini kapsar.
Karşılaşabileceğiniz Durumlar
Tedavi 3 aşamadan oluşur: Tellerin takılması (veya şeffaf ayarlayıcılar), periyodik muayeneler ve teller çıkarıldıktan sonra sabitleyici kullanımı.
Tellerin takılması
Sabit teller genellikle 3 parçadan oluşur:
- Braketler. Premolar ve ön dişlerin dış yüzeylerine tutturulur. Bazen de dişlerin iç kısmına takılarak dışarıdan görünmesi engellenir fakat bu şekilde braketlerin ulaşımı biraz daha zorlaşır. Braketler paslanmaz çelik, titanyum, polikarbonat, seramik veya polikarbonat ve seramik birleşiminden üretilebilir. Modern metal braketler eskiye oranla daha küçük ve farkedilebilir hale gelmiştir. Seramik braketler genellikle şeffaf veya diş rengindedir ve metal braketlerden daha az belli olur.
- Halka şeklinde bantlar. Azı dişlerini çevreler. Bantlar paslanmaz çelik veya titanyumdan yapılır. Son azı dişin bantına tutturulan bukal bir tüp, birleştirici ark telin ucunun yerine sabitlenmesini sağlar.
- Esnek tel (ark teli). Tüm braket ve bantları birbirine bağlar ve dişlerin hareketlerini kontrol altına alır. Günümüzde kullanılan teller bakır, nikel ve titanyumdan yapılır ve daha elastiktir. Ayrıca biçim belleğine sahip olduğu için paslanmaz çeliğe oranla daha esnektir. Fiyat açısından daha pahalı olmalarına karşın, daha az ayarlama gerektirirler.
- Çeşitli aksesuarlar. Sabit parçalarla birlikte dişlerin hizalanmasına yardımcı olur. Küçük kauçuk bantlar (elastik bağlar) ark telinin braketlere sabitlenmesini sağlar. Daha geniş kauçuk bantlar ise dişlerin hareket etmesine yardımcı olur. Başlık (genellikle geceleri takılır), dişlerin doğru pozisyonda tutulmasını veya hizalanmasını sağlamak amacıyla kullanılabilir.
Çıkarılabilir şeffaf ayarlayıcılar
Sabit telleri kullanmak yerine, dişlerinde çok az derecede düzeltmeye ihtiyaç duyan kişiler bir dizi şeffaf, özel hazırlanmış, çıkarılabilir; aynı zamanda görünmez tel de denilen ayarlayıcıları kullanabilir. Her ayarlayıcı seti yeme, diş fırçalama ve temizleme haricinde günde yaklaşık 24 saat takılmak suretiyle 2 hafta boyunca kullanılır. Ayrıca çay veya kahve gibi ayarlayıcıları lekelendirebilecek sıvıları tüketirken de çıkarmanız gerekir.
Periyodik ayarlamalar
Sabit braketler yerine takıldıktan sonra ortodontistiniz periyodik aralıklarla telleri sıkılaştırarak veya bükerek ayarlamaları gerçekleştirir. Bu şekilde dişlere hafif derecede baskı uygulanır ve zamanla yeni pozisyonlarını almasını sağlar. Çene, uygulanan baskıya, hareket yönünde kemikleri eritip arka kısmında yeni kemik ortaya çıkararak tepki verir.
Genellikle ortodontist düzgün hizalanmanın meydana gelmesi için alt ve üst çene arasında gerilimi kullanabilir. Bu, sıklıkla elastik bantlar yoluyla gerçekleştirilir.
Ayarlamadan sonra 1-2 gün boyunca diş ve çeneleriniz hafif derecede ağrıyabilir. Bu rahatsızlık genellikle reçetesiz bir ağrı kesici ile geçebilir. Ağrınız şiddetliyse veya daha kötü hale gelirse ortodontistinize bildirin.
Sabitleyiciler
Diş telleri çıkarıldıktan sonra düzgün hale gelen dişlerin eski pozisyonlarına dönmemesi için bir süre boyunca sabitlenmesi gerekir. Bu işlem çoğunlukla, plastik veya metalden yapılmış, dişlerin yerinde kalmasını sağlayan ve özel olarak hazırlanan sabitleyici aparatı ile sağlanır. Bu aparatlar genellikle çıkarılabilir, fakat bazen de sabitlenebilir veya her ikisi birlikte kullanılabilir.
Sonuçlar
Ortalama olarak çoğu kişi diş tellerini 1-3 yıl kullanır. Sabitleyiciler, sonuçların kalıcı olması için süresiz olarak takılabilir.
Diş telleri yamuk dişleri hizaya sokmak ve yanlış konuşlanmış çeneleri düzeltmek konusunda genellikle gayet etkilidir. Fakat diş teli takan kişi tedavinin başarı oranında önemli bir rol oynamaktadır.
Ortodontistin talimatlarını, özellikle retansiyon sürecinde harfiyen yerine getiriniz. Bu son aşamaya gelindiğinde sabitleyicilerin söylendiği şekilde kullanılması gerekir yoksa tel takılan süreçte kazanılan iyileşmeler riske atılabilir.
Sağlık Editörü