Dışkıda bulunan okült kan, her türünün kanamaya yol açmamasına rağmen kolonda veya rektumda kolon kanseri ya da poliplerine işaret edebilir. Tipik olarak, okült kan çok düşük miktarlarda geçer ve sadece test sırasında kullanılan kimyasallar sayesinde tespit edilebilir.
Dışkıda gizli kan testinde kan tespit edilirse, kanamanın kaynağını belirlemek için ek testler uygulanabilir. Bu testte sadece kanın varlığı veya yokluğu belirlenir. Kanamanın potansiyel kaynakları tespit edilemez.
Neden Yapılır?
Doktorunuz şu amaçlarla dışkıda gizli kan testini tavsiye edebilir:
- Kolon kanseri taraması. 50 yaş veya üzerindeyseniz ve ortalama kolon riskine sahipseniz doktorunuz bu testin yer yıl yapılmasını önerebilir. Ayrıca kolonun direkt incelenmesi için diğer tarama testlerinin de yapılması gerekebilir.
- Açıklanamayan aneminin muhtemel nedenlerini değerlendirmek. Anemi, dokulara oksijen ileten yeterli derecede sağlıklı kırmızı kan hücresinin bulunmadığı bir rahatsızlıktır. Bazen, dışkıda gizli kan testi ülser kanaması gibi gastrointestinal kanamaların anemiye katkı sağlayıp sağlamadığını belirlemek için kullanılır.
Nasıl Hazırlanılır?
Çeşitli yiyecekler, diyetsel takviyeler ve ilaçlar bazı dışkıda gizli kan testlerinin sonuçlarını etkileyebilir; mevcut olmadığında kanın olduğunu gösterebilir (yanlış pozitif) veya kanın varlığını tespit etmeyebilir (yanlış negatif). Kesin sonuç elde etmek için doktorunuzun talimatlarını dikkatli bir şekilde takip edin.
Testten yaklaşık 3 gün önce kaçınmanız gereken durumlar:
- Brokoli ve turp da dahil olmak üzere bazı meyve ve sebzeler
- Kırmızı et
- Yaban turbu
- C vitamini takviyeleri
- Aspirin, ibuprofen (Advil, Motrin, diğerleri) gibi ağrı kesiciler
Karşılaşabileceğiniz Durumlar
Dışkıda gizli kan testinin farklı dışkı toplama ve analiz etme yöntemleri bulunan çeşitli türleri vardır:
- Gayak dışkıda gizli kan testi (gFOBT). Doktorunuz 2-3 örnek alanına sahip bir test kartı veya 2-3 tane ayrı test kartı verir. Temiz bir kapta genellikle ardarda günlerde olmak üzere 2 veya 3 bağırsak hareketi sırasında örnekler toplamanız gerekir. Daha sonra bir aplikatör çubuk yardımıyla dışkılardan küçük bir miktarda kartın ilgili alanlarına koymalısınız. Örnekler kuruduktan sonra bizzat veya mail yoluyla doktora ya da ilgili laboratuvara göndermeniz gerekir.
- Yıkanabilir reaktif ped veya doku. Bu kiti reçete olmaksızın eczaneden alabilirsiniz. Ped veya dokuyu ardarda 3 gün boyunca bağırsak hareketleri sırasında klozete yerleştirmeniz gerekir. Kan mevcut ise pedler renk değiştirecektir. Daha sonra değişiklikleri genellikle mail formunda doktora bildirmeniz gerekir.
- İmmunokimyasal dışkıda gizli kan testi (FOBT veya FIT). Bu test için toplama yöntemi üreticiye bağlıdır fakat tipik olarak dışkıyı özel bir kaşıkla toplamanız ve test kitiyle birlikte gelen bir kapta muhafaza etmeniz gerekir. Daha sonra kap mail formunda veya bizzat doktora ya da laboratuvara teslim edilir.
İmmunokimyasal dışkıda gizli kan testi gFOBT’a oranla daha yeni bir yöntemdir. Herhangi bir diyetsel kısıtlama gerektirmez ve test örneklerden birinin üzerinde gerçekleştirilebilir. Test ayrıca gFOBT’tan daha hassas bir uygulamadır.
Daha kesin sonuçlar için örneği hızlı bir şekilde teslim etmek önem taşır.
Sonuçlar
Doktorunuz test sonuçlarını gözden geçirir ve daha sonra sizinle paylaşır.
- Negatif sonuç. Dışkı örneklerinde herhangi bir kana rastlanmamış ise test negatif olarak değerlendirilir. Testi kolon kanseri amacıyla yaptırmışsanız ve ortalama riske sahipseniz -sadece yaş faktörü mevcutsa- doktorunuz 1 sene bekledikten sonra testi tekrarlamayı önerebilir.
- Pozitif sonuç. Dışkı örneklerinde kan bulunmuşsa test pozitif olarak değerlendirilir. Kanamanın kaynağını belirlemek için kolonoskopi gibi ek testlere girmeniz gerekebilir.
Yanlış pozitif ve yanlış negatif sonuçlarının da olasılıklar dahilinde olduğunu unutmayınız. Bazı kanser ve çoğu polip türleri kanamaya yol açmaz ve yanlış negatif sonuçlarına sebep olabilir. Benzer şekilde, okült kanama mide ülseri, basur, ağız veya burun kısmındaki durumlar gibi kolon kanseri veya polip dışında kaynaklardan gelerek yanlış pozitif sonucuna yol açabilir.
Sağlık Editörü
