Pre-Eklampsi Nedir?
Pre- eklampsi;gebeliklerin yüzde 2 ila 5’ini etkileyen,anne ve bebek ölümlerinin en önemli sebebi olan bir gebelik hastalığıdır. Bütün dünyada her yıl 100.000 civarında kadının ölümüyle sonuçlanan ciddi bir durumdur. Pre-eklampsi mevcut gebeliklerde ki bebeklerde anne karnında gelişme geriliği olma olasılığı 4 kat fazladır.
Gebeliğin 2. yarısından itibaren gelişen hipertansiyon eğer proteinüri (idrarda protein varlığı) ile beraber görülüyorsa pre-eklampsi olarak adlandırılır. Çoğu kez bunlara ödem(vücutta şişlik) de eşlik eder. Temelinde plasental hipoksi yani oksijenlenme azalması yatar. Pre-eklampsi 32.gebelik haftasından önce gelişmişse erken,sonra gelişmişse geç pre-eklampsi olarak değerlendirilir. Erken pre-eklampsi aynı zamanda ciddi(ağır)pre-eklampsi olarak da tanımlanır. Özellikle erken pre-eklampsinin önceden belirlenmesi ve önlenmesi bugün tüm dünyada Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanlarının en çok uğraştığı konuların başında gelmektedir.
Hipertansiyona bağlı olarak gelişen,vücutta birçok organı etkileyen sonuçlar pre-eklampsinin komplikasyonları olarak tanımlanır. Böbrek yetmezliği,görme kaybı,karaciğer fonksiyonlarında bozulma en sık görülen sonuçlardır. Bu durum beyni etkilediğinde,önce sara krizi-baş ağrısı ile başlar-(ki buna eklampsi denir)sonra da beyin kanaması meydana gelebilmektedir. Öldürücü sonuçlar karaciğer yırtılması,böbrek yetmezliği,vücutta yaygın kanamalar ve beyin kanaması ile olur.
Pre-Eklampsi Tanısında Neler Yapabiliyoruz?
Erken tanıda öncelikle iyi bir özgeçmiş öğrenmek en başta gelir. Pre-eklampsi sıklıkla 35 yaş üstü hamilelerde,ilk gebeliklerde,BMI(vücut-kitle endeksi)30’un üstünde olanlarda,önceki gebeliğinde pre-eklampsi geçirmiş kişilerde,damar hastalığı mevcut kadınlarda ve tedaviyle gebe kalanlarda görülür.
Gebeliğin 11-13.haftalarında yapılan muayenede kan basıncı ölçümü basit gözükse de ideal ölçüm yapıldığında oldukça belirleyicidir. Tansiyon her iki koldan,5 dakika istirahat sonrası,kalp hizasından ölçülmeli ve 1 dakika sonra tekrarlanmalıdır. Sistolik ve diyastolik(büyük ve küçük) tansiyon ölçüm toplamı 110 mmhg üzerindeyse risk oluşturmaktadır. Gene 11-13.haftada yapılan doppler ultrason incelemede önemli bir belirleyici uygulamadır. Son yıllarda üzerinde çalışılan biyokimyasal belirteçlerde umut vermektedir.
Tedavi Prensipleri
Pre-eklampsinin henüz bilinen spesifik (hastalığa özel) tedavisi yoktur. Tedavi gebeliğin haftasına göre,hastalığın belirtilerinin ciddiyetine,bebeğin doğumdan sonra yaşayabilirliğine bağlı olarak gebeliğin sonlandırılmasıdır yani doğumdur. Diğer tedaviler sadece belirtilerin hafifletilmesi ile zaman kazanmak amacıyla yapılmaktadır.
12.gebelik haftasından itibaren (12-16.haftalarda) riskli grup hastalarda,düşük doz aspirin kullanımının,preeklampsinin erken gelişmesini,belirti ve bulguların hafifletilmesi aynı zamanda bebeklerde gelişme geriliğinin azaltılmasında olumlu etkileri olduğu ispatlanmıştır.
Yüksek risk grubunda olan,beslenmesinde kalsiyum eksikliği olan gebelere ilave kalsiyum vermek ve bunun yanında magnezyum takviyesi yapmak azımsanmayacak faydalar sağlamaktadır. Hipertansiyonu ve ödemi azaltmakta az tuzlu,bol proteinli diyet işe yaramaktadır.Yüksek tansiyonu kontrol almak için tansiyon ilaçları kullanımı mutlaka doktor kontrolünde olmalıdır ve yakın tansiyon takibi gerektirmektedir.
Dr. Şule Selvi