Diyabet iki ana gruba ayrılarak incelenebilir. Tip 1 ve tip 2. Ayrıca gestasyonel diyabet denilen gebelik şekeri ve bazı hastalıkların seyrinde ortaya çıkan özel diyabet türleri de vardır.
Hem tip 1 hem de tip 2 diyabet her yaşta,her cinste ortaya çıkabilir. Halk arasındaki yanlış inanış tip 1 diyabetin yalnız çocuk ve gençlerde,tip 2 diyabetin ise orta yaş ve üzeri bireylerde ortaya çıktığıdır. Oysa tip 1 diyabet sıklıkla çocukluk ve gençlik yaşlarında ortaya çıkmasına rağmen her yaşta görülebilir. Tip 2 diyabet ise genellikle orta ve ileri yaşta ortaya çıkar,ama genç yaşlarda da aşırı kilo,hareketsiz yaşam ve düzensiz beslenme faktörleri nedeniyle ortaya çıkabilir.
Tip 1 diyabette pankreas adı verilen insülin salgılayan bezin ani bir harabiyeti söz konusudur. Bu harabiyetin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte bazı virüs hastalıkları sorumlu tutulmaktadır. Tip 1 diyabette genetik özellik vakaların % 15 gibi düşük bir oranında saptanabilmektedir. Bu kişiler genellikle zayıftır,ailede diyabet öyküsü genellikle yoktur. Ani başlayan şikayetler ile birkaç gün ya da hafta içinde diyabet saptanır. Pankreasın insülin rezervi hemen hiç kalmadığı için tedavide insülin başlanır ve devam edilir.
Tip 2 diyabet genetik yatkınlık çok belirgindir. Hastaların % 85’inden fazlasında ailede diyabet öyküsü vardır. Bu genetik yatkınlığın diyabete yol açması genellikle hareketsiz yaşam,kilo fazlası,düzensiz beslenme gibi olumsuz çevre faktörlerinin etkisi ile olur. Hastaların çoğu kilo fazlası olan kişilerdir. Olumsuz çevre faktörlerinin birikim yapan etkisi belli bir süre sonra diyabet genini hastalık yapar hale getirdiği için,bozulmaya başlayan glukoz metabolizması 2-10 yıl içinde aşikar diyabet haline dönüşür. Bu kişiler genellikle orta veya ileri yaştadır. Glukoz metabolizma bozukluğu daha önce başladığı için bazen yavaş yavaş yükselen kan şekeri uzun süre fark edilmez. Hastalar birkaç yıl yüksek kan şekeri değerleri ile yaşar. Bu nedenle tip 2 diyabet hastalarında daha diyabet saptandığı anda diyabete bağlı göz dibi sorunları,kan yağlarının yüksekliği,hipertansiyon ya da koroner arter hastalığı gibi diyabet komplikasyonlarının varlığı da saptanır.
Dr. Özlem Sezgin