Göz kapaklarında yaşlanma ile oluşan değişiklikler nelerdir ?
Yaşlanma ile göz kapaklarında birçok değişiklik olmakla birlikte başlıca üst göz kapağında düşme,alt göz kapağı kenarının içe veya dışa doğru dönmesi ile kaş düşüklüğüdür. Bunun yanısıra kapak cildinin bollaşarak sarkması ve göz arkasındaki yağ dokusunun öne doğru fıtıklaşması veya yağ dokusunun küçülerek gözün daha çökük ve kapağın düşük görünmesi yaşa bağlı olarak oluşan diğer değişiklikleridir.
Göz kapaklarında yaşlanma ile oluşan değişikliklerin sebepleri nelerdir?
Yaşın ilerlemesi ile birlikte göz çevresindeki yapıların alttaki dokularla bağlantılarının zayıflaması ve yer çekiminin etkisi ile aşağı doğru sarkma olmaktadır. Değişikliklerin kişiler arasında farkılık göstermesinin en önemli sebebi ailesel yatkınlıktır. Çoğunlukla genç yaştada belli olan bazı değişiklikler yaşın da etkisi ile belirgin bir hale gelmektedir. Ayrıca sigara,aşırı güneş ışığına maruz kalma ve düzeltilmemiş görme kusurları da bu değişiklikleri artırmaktadır.
Belirtileri nelerdir?
Sırası ile en üstten başlayacak olursak;
Kaş düşüklüğü yüzde mutsuz ve yorgun bir ifadeye neden olmasının yanı sıra kaşın aşağı doğru inmesi üst kapak cildinin de aşağı doğru bollaşarak sanki fazla imiş gibi görünmesine neden olmaktadır. Bu hastalarda kaşın kaldırılmadan yanlızca cildin çıkarılması kaşın daha da düşmesine ve estetik olmayan bir görüntüye neden olur.
Kapak düşüklüğü;Göz kapağını kaldıran adelenin kapağı kaldırmak için yapıştığı ve kapağa şekil ve sertlik veren kısımdan ayrılması veya yapışan kısmın uzaması ile olmaktadır. Tek,iki taraflı veya asimetrik olabilir. Hastalar üst görme alanlarının daralması nedeni ile görebilmek amacıyla refleks olarak kaşlarını kaldırırlar. Üst kapak kıvrımı yükselir veya kaybolur. Kapak incedir ve hatta gözler kapalı iken cildin altında silüet olarak gözümüzün renkli kısmını görebiliriz. Bazen kapak gerçekte düşük olmayıp sadece kapak cildi aşağı doğru sarkarak sanki düşükmüş gibi görünebilir.
Alt göz kapağının içe veya dışa dönmesi;Üst göz kapağında yaşa bağlı olarak düşüklük oluşturan değişiklikler alt kapakta olduğunda kapak kenarının içe veya dışa dönmesine neden olur. Göz kapağını çevreleyen cilt altındaki adelenin orta kısmının yukarı hareketi kapak kenarını içe döndürüken,bu adelenin zayflığı ise kapak kenarının aşağı doğru sarkmasına ve dışa dönmesine neden olur. Göz kapağı kenarı içe doğru döndüğünde kirpiklerin göze temas etmesi nedeni ile gözde ağrı,batma ve kızarıklık yapar. Tedavi edilmediğinde göz yüzeyinde ülsere neden olarak görmeyi ciddi şekilde etkileyebilir. Kapak kenarının dışa doğru dönmesi ise başlangıçta belirgin değildir. İç kenardan başladığı için burada bulunan punktum adının verdiğimiz göz yaşının drenajını sağlayan başlangıç kısmının dışa dönmesi hastalarda göz sulanmasına neden olur. Bu başlangıç hali düzeltilmediğine dışa dönme artar ve hastalar gözleri tam olarak kapatamazlar. Bu durumda gözde yanma,sulanma,batma,kızarıklık ve hatta ülser olabilir.
Tedavi nasıl yapılmaktadır?
Kaş düşüklüğü;hem cerrahi hemde cerrahi olmayan yöntemlerle düzeltilebilir. Cerrahi olmayan yöntem botoks uygulaması olup etkisi geçicidir. Tekrarlayan enjeksiyonlar gerektirir. Kaşı kaldırmakta kullanılan bir çok cerrahi yöntem mevcuttur. Bu yöntemler hastanın yaşına,cinsiyetine,kaş ve alındaki saçın yapısına ve en önemlisi kaşın düşüklük şekline göre değişir.
Kapak düşüklüğü;sadece cerrahi olarak düzeltilebilir. Kapak ameliyat sırasında istenilen yüksekliğe ayarlanır. ve yeni bir kapak kıvrımı oluşturulur. Sadece cilt sarkıklığı olanlarda cildin bollaşan kısmı çıkarılır. Yağ fıtıklaşması varsa çıkarılır. Bazen gözün üst dış kısmında olan gözyaşı bezi de fıtıklaşma yapar. Yanlışla bunun çıkarılması göz kuruluğu gibi bir komplikasyona neden olur. Bu dokunun çıkarılmayıp tekrar olması gereken yere tespiti yapılmalıdır.
Kapak kenarının içe dönmesi;hastaların çoğu alt kapaklarına bir flaster yapıştırarak kapağın içe dönmesine engel olmak isterler. geçici olarak uygulanabilecek olan bu yöntem kapağı aşağı doğru çektiği için kapanmasına engel olarak göz sağlığı için tehlike oluşturabilir. Tedavisi cerrahidir. Kapağı içe döndüren etkenlerin tümüne yönelik olmayan müdahalelerden sonra nüks sık görülmektedir. Bu hastaların çoğu ileri yaşta olup başka sağlık problemleri de olabileceğinden seçilecek cerrahi işlemin önemi büyüktür.
Göz kapağı kenarının dışa dönmesi;tedavisi cerrahidir. sadece göz pınarının bulunduğu yerde ise buraya küçük bir müdahale yapıldığında hastaların göz sulanması geçecektir. Tüm alt kapakta dışa dönme söz konusu ise yine ameliyatla düzeltmek mümkündür.
Üst ve alt göz kapağındaki cilt fazlalığı veya yağ paketlerinin fıtıklaşması sırasında göz kapaklarında yaşa bağlı olarak gelişen yatay gevşeklikler düzeltilmediği takdirde göz kapağı gözle temasını kaybettiğinden gözü yeterince koruyamaz. Gözde yanma batma sulanma kızarıklık veya sürekli bir rahatsızlık hissi olabilir.
Yaşa bağlı olarak gelişen değişiklikler operayondan sonra tekrarlar mı?
Operasyonlar mevcut durumu düzeltmek için yapılmaktadır. Bozuklukların düzeltilmesi göz şikayetlerini düzeltip komplikasyonları önlerken kozmetik yarar da sağlamaktadır. Yaşa bağlı oluşacak olan değişikliklere engel değildir. Ancak ilerde meydana gelecek değişiklikleri tekrar düzeltmek mümkündür.
Prof. Dr. Müslime Akbaba