Göz yaşının içeriği
Göz yaşının sıvı tabakasında şu maddeler bulunur:
- İyonlar:Sodyum,potasyum,klor,demir,bakır,magnezyum,kalsiyum,fosfor
- Eriyikler:Üre,glukoz,laktat,citrat,askorbat,amino asitler
- Proteinler:İmmunglobulinler A,G,M,D,E,lizozim,beta-lizin,laktoferrin
Kontakt lens kullananlarda göz yaşının yoğunluğu artar.
Göz kuruluğunun nedenleri
Göz kuruluğu ya göz yaşının az salgılanmasından,ya da mevcut göz yaşının fazla buharlaşmasından kaynaklanır.
Göz yaşının az salgılanması Göz yaşının az salgılanması,Sjogren hastalığı denen romatizma hastalığından kaynaklanabilir. Sjogren hastalığı,göz kuruluğunun yanısıra,ağız kuruluğuna da yol açar. Sjogren hastalığında,gözyaşı bezi nedeni bilinmeyen iltihabi bir reaksiyonla tahribata uğrar. Sjogren hastalığı,diğer romatolojik hastalıklarla da birarada bulunabilir.
Göz yaşı salınımı azlığı,Sjogren hastalığından kaynaklanmadığında ise,şu durumlardan kaynaklanır:
- Yaşın ilerlemesi
- Göz yaşı bezini tahrip eden hastalıklar (örn. guatrın gözü etkileyen tipi)
- Göz yaşı bezinin kanalcıklarının tıkanması (örn. tahom gibi göz hastalıkları)
- Kimi nörolojik hastalıklar (örn. Riley-day sendromu)
- 2. Mevcut göz yaşının fazla buharlaşması
Fazla buharlaşma
Kontakt lens ve bilgisayar kullanımı gibi faktörlerden kaynaklanır. Kirpik diplerindeki yağ bezlerinin salgılarındaki problemler de,gözyaşının yağ bileşeninde yetmezliğe yol açarak fazla buharlaşmaya neden olur.
Göz kuruluğunun belirtileri
- Batma
- Yabancı cisim hissi
- Yanma
- Yapışkan akıntı
- Görme bulanıklığı
- Kızarma
- Işık hassasiyeti
- Yorgunluk hissi
- Tanı
Göz yaşı kırılma zamanı:
Normalde göz yaşı,her göz kırpmadan sonra en az 10 saniye boyunca göz yüzeyinde kalmalıdır. Yüzeyde 10 saniyeden önce göz yaşının kaplamadığı kuru alanların oluşması (yani göz yaşının kırılması) anormaldir;göz yaşı yetersizliğine işaret eder.
Schirmer testi:Göz uyuşturucu damla ile uyuşturulduktan sonra,alt göz kapaklarına milimetrik olarak işaretlenmiş kağıt şeritler konur. Beş dakika sonunda,kağıt şeritte en az 10 mm’lik bir ıslaklık olmalıdır. Kağıtta 5 mm’den daha az ıslaklık,göz kuruluğu anlamına gelmektedir.
Göz yüzeyinin çeşitli boyalarla değerlendirilmesi:Göz yüzeyine fluoresein veya rose bengal ismi verilen boyalar sürülür. Bu boyalar,yüzeydeki kuru alanları ve kuruluk yüzünden dökülmüş hücreleri boyar. Boyanmanın varlığı ve miktarı,göz kuruluğunu ve derecesini gösterir.
Tedavi
Genel önlemler: Bulunulan mekanların nemlendirilmesi,kaloriferlerin üstüne su dolu kapların konulması,soğuk buhar makinelerinin kullanılması,vb.
Suni göz yaşı damlaları:Gözü nemlendirirler. İçlerinde prezervan madde içermeyenlerinin hiç bir toksik etkisi yoktur.
Göz yaşı salgısını artıran damlalar:Bu damlalar,daha çok göz yaşı salınmasını sağlarlar.
Punktum tıkaçları:Göz yaşı,alt ve üst göz kapaklarının iç taraflarındaki “punktum denen deliklerden burna doğru akar. Ağladığımızda burnumuzun akmasının sebebi de,işte göz yaşının bu şekilde burna geçmesidir. Gözleri kuru olanlarda ise,punktumlara tıkaç konarak,mevcut göz yaşının burna akıp gitmesi önlenir. Böylece,göz yaşı göz yüzeyinde kalır.
Doç. Dr. Banu Coşar
