Neden yapılır
Göz muayenesi, göz problemlerini tedavinin en etkili olacağı ilk evresinde tespit eder. Düzenli göz muayeneleri sayesinds göz doktorunuz sorunu düzeltebilir, görüş değişikliklerini ayarlayabilir ve gözlerinizin bakımı konusunda tavsiye verebilir.
Ne zaman göz muayenesine gidilmeli?
Yaş, sağlık ve göz problem riskleri gibi çeşitli faktörler ne kadar sıklıkla göz muayenesine ihtiyaç duyduğunuzu belirler. Genel bilgiler:
- 5 yaş ve altındaki çocuklar. 3 yaşının altındaki çocuklar için göz doktoru; çocuklarda en yaygın olarak görülen göz tembelliği, şaşılık veya dışa dönük göz gibi problemleri kontrol edecektir. Çocuğunuzun iş birliğine bağlı olarak ilk kapsamlı göz muayenesi 3-5 yaş aralığında yapılmalıdır.
- Okul çağı çocukları ve gençler. 1. sınıfa başlamadan önce çocuğunuza göz muayenesi yaptırmalısınız. Herhangi bir semptom görülmemiş ve aile geçmişinizde göz problemleri yoksa çocuğunuzu her 2 yılda bir muayeneye götürünüz. Herhangi bir göz problemine rastlanırsa veya aile geçmişinde göz problemleri mevcutsa göz doktorunun tavsiye ettiği aralıklarla göz muayenesine gidebilirsiniz.
- Yetişkinler. Genel olarak sağlıklıysanız ve herhangi bir görüş bozukluğu semptomlarına sahip değilseniz 20li ve 30lu yaşlarınız boyunca her 5-10 yılda bir kere göz muayenesine gitmelisiniz. 65 yaşından sonra gözlerinizi her 1-2 yılda bir kere muayene ettiriniz. Gözlük takıyorsanız, aile geçmişinde göz problemleri varsa veya diyabet gibi göz hastalığı riskini artıran kronik bir rahatsızlığınız mevcutsa daha sık olarak göz muayenesine gidiniz.
Nasıl hazırlanılır
3 çeşit göz uzmanı göz muayenesini gerçekleştirebilir:
- Oftalmolojist. Tam göz muayenesi yapabilen, düzeltici lens verebilen, kompleks göz hastalıklarını teşhis ve tedavi edebilen ve göz ameliyatını gerçekleştirebilen göz uzmanlarıdır.
- Optometrist. Oftalmolojistlerle hemen hemen aynı hizmetleri sunar; görüş yetisini değerlendirir, düzeltici lens verir, yaygın göz bozukluklarını teşhis eder ve bazı göz hastalıklarını ilaçlarla tedavi eder. Kompleks bir göz hastalığınız varsa veya ameliyat olmanız gerekiyorsa doktorunuz sizi bir oftalmolojiste yönlendirebilir.
- Optician. Reçete ile gözlük verir; gözlükleri düzenler, uygunluğunu ölçer ve satar. Bazı opticians aynı zamanda kontakt lens de satmaktadır.
Seçtiğiniz göz uzmanı kişisel tercihinize veya göz sorununuza bağlı olabilir.
Doktordan beklenmesi gereken şeyler
Yeni bir göz doktoruna gidiyorsanız veya ilk defa göz muayenesi oluyorsanız görüş geçmişiniz hakkında birtakım sorular sorulacaktır. Cevaplarınız sayesinde doktorunuz göz hastalığı ve görüş problemi riskinizi anlayacaktır. Aşağıdaki unsurlar da dahil olmak üzere detaylı bilgi vermeye hazırlıklı olunuz:
- Şuan herhangi bir göz problemi yaşıyor musunuz?
- Geçmişte göz sorunu yaşadınız mı?
- Erken doğum ile mi dünyaya geldiniz?
- Şuan gözlük veya kontakt lens kullanıyor musunuz? Eğer öyleyse durumunuzdan memnun musunuz?
- Yakın geçmişte hangi sağlık sorunlarıyla karşılaştınız?
- Herhangi bir ilaç kullanıyor musunuz?
- Herhangi bir ilaç, yiyecek veya diğer maddelere karşı alerjiniz var mı?
- Daha önce göz ameliyatı geçirdiniz mi?
- Ailenizde maküler dejenerasyon veya glukoma gibi göz rahatsızlıkları olan birisi var mı?
- Ailenizde herhangi birinde tüm vücudu etkileyen diyabet, yüksek kan basıncı, kalp hastalığı veya diğer sağlık sorunları mevcut mu?
Kontakt lens veya gözlük kullanıyorsanız randevuya götürünüz. Doktorunuz reçetenin sizin için en iyi seçenek olduğundan emin olmak isteyecektir. Ayrıca muayene sırasında kontakt lens veya gözlüğü çıkarmanız gerekebilir. Gözleri renklendiren boya kullanılan testler geçici olarak lenslerin rengini bozduğu için test için çıkarmanız istenir.
Karşılaşabileceğiniz durumlar
Göz muayenesinin aşamaları genellikle:
- İlk önce medikal geçmiş ve mecvut görüş problemleri sorulur.
- Daha sonra ne kadar net görebildiğiniz ölçülür. Bu şekilde gözlük gereksinimi belirlenir.
- Göz tansiyonu ölçülür ve duruma göre göz bebeklerinin büyümesi için damla verilir.
- Doktor göz sağlığını değerlendirir ve bunun için muhtemelen gözün ön ve iç kısmını incelemek için çeşitli ışıklar kullanır.
- Son olarak göz doktoru muayene sırasındaki bulguları anlatır ve sorularınızı cevaplar.
Medikal geçmişi araştırma ve ilk göz testi gibi muayenenin bir kısmı doktora yardımcı olan asistan tarafından gerçekleştirilebilir.
Göz muayenesi sırasında birkaç farklı test yapılabilir. Testler görüş yetisini kontrol etme, gözün tüm kısımlarının görünüş ve işlevini muayene etme amacıyla tasarlanmıştır.
Göz kası testi
Bu testte göz hareketini kontrol eden kaslar muayene edilir, zayıflık, kötü kontrol veya kötü koordinasyon gibi durumlar kontrol edilir. Doktor, siz hareket eden bir objeyi izlerken gözünüzün hareketlerini inceler.
Görsel netlik testi
Bu test ne kadar net gördüğünüzü ölçer. Doktorunuz belli bir uzaklığa yerleştirilmiş tabela üzerindeki farklı harfleri tanımlamanızı isteyecektir. Tabelanın altına indikçe harfler küçülür. Her bir göz ayrı olarak test edilir. Aynı zamanda okuma mesafesinde tutulan bir kart üzerindeki harflerle de yakın görüş yetisi test edilebilir.
Refraksiyon değerlendirmesi
Işık dalgaları kornea ve lensten geçerken bükülür. Işık gerektiği şekilde gözün arka kısmına odaklanmıyorsa ‘kırılma kusuru’ var demektir. Net bir şekilde görmek için gözlük, kontakt lens veya refraktif ameliyat gibi düzeltme şekillerinin kullanılması gerekebilir. Kırılma kusuru veya refraksiyon değerlendirmesi sayesinde doktor size en uygun ve rahat lens reçetesini yazacaktır. Refraksiyon değerlendirmesi aynı zamanda düzeltici lense ihtiyacınızın olmadığını da belirleyebilir.
Doktor göz yüzeyinin kıvrımını ölçmek ve gözlük ya da kontakt lens kullanımına karar vermek amacıyla bilgisayarlı bir refraktör kullanabilir. Bunun yerine retinoskopi tekniği de farklı bir alternatiftir. Bu prosedürde doktor gözünüze ışık tutar ve retinadan yansıyan ışığı değerlendirerek kırılma kusurunu ölçer.
Göz doktoru farklı lens güçleri içeren maske şeklindeki bir cihaza baktırarak bu kırılma değerlendirmesini ayarlar. Daha sonra sizden hangi lens kombinasyonlarının en keskin görüntüyü sağladığına karar vermeniz istenir. Bu aşamayı birkaç kere tekrarladıktan sonra doktorunuz size en uygun lensin hangisi olduğuna karar verir.
Görüş alanı testi (perimetri)
Görüş alanı gözleri hareket ettirmeden görebildiğiniz alan anlamına gelir. Görüş alanı testinde bu durumla herhangi bir sorun yaşayıp yaşamadığınız ölçülür. Farklı görüş alanı testleri mevcuttur:
- Konfrontasyon görüş alanı muayenesi. Göz doktoru direkt karşınıza oturur ve bir gözünüzü kapatmanızı ister. Görüş alanının içinde ve dışında olmak üzere ellerini hareket ettiren göz doktorunuza bakmanız gerekir. Doktorun el veya parmaklarını görüp görmediğinizi veya kaç parmak gördüğünüzü söylemeniz gerekir.
- Tanjant ekran testi. Bir ekrana belirli bir mesafede oturmanız ve merkezdeki bir hedefe odaklanmanız istenir. Periferik görüş alanınıza bir obje girdiğinde ve çıktığında doktorunuza söylemeniz gerekir.
- Otomatik perimetri. Göz doktoru veya teknisyen özel bir alete bakarken küçük ışıklar gönderen bir bilgisayar programı kullanır. Işıkları gördüğünüzde butona basmanız gerekir.
Göz doktoru bu testlerin bir veya daha fazlasına karşı olan tepkilerinizi kullanarak görüş yetinizin bütünlüğünü tespit eder. Belirli bölgelerde göremiyorsanız, görüş alanı kaybı düzenini kaydederek göz doktorunuz göz sorununu teşhis edebilir.
Renkli görüş testi
Renkli görüş konusunda sorununuz olabilir ve bunu farketmeyebilirsiniz. Belirli renkleri ayırt etme konusunda sıkıntı çekiyorsanız göz doktorunuz, renk körlüğü için gözünüzü muayene edebilir. Bunu gerçekleştirmek için doktorunuz size birtakım çok renkli nokta-dizin testleri gösterir. Renk körlüğünüz yoksa noktalı dizinlerin arasındaki numara ve şekilleri ayırt edebilirsiniz. Fakat renk körlüğünüz varsa noktaların arasındaki belirli dizinleri bulmakta zorlanırsınız. Doktorunuz diğer testleri de kullanabilir.
Biyomikroskopik muayene
Yarık lamba yoğun bir ışık hattıyla gözün ön kısmını büyüten ve aydınlatan bir mikroskoptur. Doktor bu aleti göz kapakları, kirpikler, kornea, iris, lensler ve kornea ile iris arasındaki sıvı haznesini muayene etmek için kullanır.
Korneayı incelerken doktor, göz çevresindeki göz yaşı ve gözün ön kısmındaki hasar görmüş hücreleri renklendirmek için genellikle fluoresein olmak üzere boya kullanabilir. Göz yaşları boyayı göz yüzeyinden kısa sürede temizler.
Retinal muayene
Bazen oftalmoloskopi veya funduskopi olarak adlandırılan retinal muayene sayesinde doktor, retina, optik disk ve retinayı besleyen kan damarları katmanları da olmak üzere gözün arka kısmını inceler. Genellikle bu işlemin yapılması için ışık verildiğinde göz bebeğinin küçülmemesi amacıyla göz damlası verilerek göz bebeğinin büyümesi sağlanır.
Göz damlası verilip etki gösterdikten sonra göz doktoru aşağıdaki tekniklerden bir veya birkaçını kullanarak gözün arka tarafını muayene eder:
- Doğrudan muayene. Doktor oftalmoskop kullanarak göz bebeği doğrultusunda bir ışık ışını gönderir. Bazen muayene öncesinde göz damlasının kullanılmasına gerek kalmaz.
- Dolaylı muayene (dolaylı oftalmoskopi). Bu muayene sırasında uzanmanız, sandalyede arkaya doğru yatmanız veya dik oturmanız gerekebilir. Göz doktoru alnına takılmış (madencilerin kullandığına benzer) bir ışık ve sıvılaşmış bir lens yardımıyla gözün iç kısmını muayene eder. Bu muayene sayesinde doktor retina ve diğer yapıları 3 boyutlu ve olabildiğince detaylı olarak görüntüler.
- Biyomikroskopik muayene. Bu muayenede doktor özel bir lens yoluyla gözünüze yarık lamba ışını tutar. Bu alet sayesinde gözün arka kısmının daha detaylı görüntüsü elde edilir.
Retinal muayene genellikle 10 dakikadan kısa sürer fakat göz damlasının etkisinin geçmesi birkaç saat sürebilir. Görüş durumunuz bulanık olabilir ve yakındaki objelere odaklanmakta güçlük çekebilirsiniz. Işık sizi rahatsız ediyorsa kısa bir süreliğine siyah gözlük (veya güneş gözlüğü) kullanabilirsiniz. Geniş göz bebekleriyle araba sürmekte sorun yaşayabilirsiniz; bu sebeple muayene sonrasında ulaşım için ayarlama yapınız. İşte görmeniz gereken şeylere bağlı olarak damlanın etkisi geçene kadar okuma gözlüğü takmanız veya miyopluk düzeltici gözlükleri çıkarmanız gerekebilir.
Glokom taraması
Bu test ile göz tansiyonu (göz içindeki sıvı basıncı) ölçülür. Bu sayede doktor optik sinirlere hasar veren bir hastalık olan glokomu tespit edebilir. Fakat glokom riskini belirlerken göz tansiyonunun ölçülmesi göz önünde bulundurulan faktörlerden sadece biridir. Ortalamanın üzerinde göz tansiyonuna sahip olup glokom hastası olmamak veya normal göz tansiyonu ile glokom rahatsızlığına sahip olmak mümkündür. Göz doktorunuz aynı zamanda hasar belirtilerine karşın optik sinirleri dikkatli bir şekilde inceleyecektir.
İntraoküler basıncı ölçerken göz doktorunun kullanabileceği yöntemler:
- Aplanasyon tonometresi. Bu testte korneanın bir kısmını geçici süreliğine düzleştirmek için gereken güç ölçülür. Biyomikroskopik muayenede de kullanılan fluorescein boyası gözün daha kolay görünmesi için genellikle göze konulur. Aynı zamanda anestetik içeren göz damlası damlatılır. Yarım lambayı kullanarak doktor korneaya dokunmak ve göz tansiyonunu belirlemek amacıyla tonometreyi hareket ettirir. Gözünüz uyuştuğu için herhangi bir şey hissetmezsiniz.
- Kontaktsız tonometre. Bu yöntemde göz tansiyonunu belirlemek için hava kütlesi kullanılır. Göze herhangi bir alet değdirilmez; bu sebeple anestetiğe gerek yoktur. Sadece anlık olarak göze hava verilir.
Göz tansiyonunuz normalden yüksekse veya optik siniriniz anormal görünüyorsa doktorunuz pakimetri kullanabilir. Bu testte korneanın kalınlığını ölçmek için ses dalgaları kullanılır. Korneal kalınlığı ölçmenin en yaygın yöntemi göze anestetik damla verip daha sonra gözün yüzey kısmına küçük bir prob yerleştirmektir. Ölçüm sadece saniyeler sürer.
Yaş, medikal geçmiş ve göz hastalığı riskinize bağlı olarak daha özel testlere girmeniz gerekebilir.
Sonuçlar
Muayenenin sonunda doktorunuzla tüm test sonuçlarını tartışırsınız. Bu konulara görüş değerlendirmesi, göz hastalığı riski ve gözünüzü koruma amaçlı önleyici önlemler de dahildir.
Normal bir göz muayenesinin sonuçları arasında:
- 20/20 görüş
- İyi periferik görüş
- Çeşitli renkleri ayırt edebilme
- Eksternal gözün normal görünümlü yapıları
- Maküler dejenerasyon gibi katarakt, glokom veya retinal rahatsızlıkların yokluğu
Doktorunuz reçete ile düzeltici lens verebilir. Göz muayenesi sonuçları diğer anormal sonuçlara yol açmışsa doktorunuz tedavi veya ileri test aşamaları hakkında sizinle konuşacaktır.
Sağlık Editörü
