Rahim alma ameliyatı karından (Abdominal Histerektomi),vaginal yoldan (Vaginal Histerektomi) ve Laparoskopi (Kapalı Ameliyat) ile yapılabilir. Bu ameliyatlarının farklarını anlatmadan önce ameliyatta alınan rahim kısımlarına göre isimlendirmeleri söylemek gerekir:
Total histerketomi: Uterusun tamamı cerrahi olarak alınır.
Subtotal histerektomi:Uterusun üst kısmı cerrahi olarak alınır,serviks (uterusun boynu ve ağzı) bırakılır. Histerektomi ve Bilateral Salpingooferektomi:Tuba ve overler ile birlikte cerrahi olarak çıkarıldığı histerektomi ameliyatıdır.
Vaginal Histerektomi: Bu ameliyatta uterus vaginal olarak yapılan kesiler ile alınır. Karından herhangi bir ameliyat yapmanıza gerek kalmaz. Karından kesi olmadığı için hastanın iyileşme süreci daha rahat ve hızlıdır. Hastanın ağrısı da daha az olur. Ancak her hasta vaginal histerktomi yapılmaya uygun olmayabilir. Uterusun sarkması,myomlara bağlı uterusun büyüklüğü ve daha önce geçirilmiş ameliyatlara bağlı yapışıklıklar vaginal histerektomi için karar verdirir. Cerrahi açıdan uygunsa histerektomi yapmak için en uygun yol vaginal olarak uterusun alınmasıdır.
Abdominal Histerektomi: Uterusu cerrahi olarak almak için karın üzerine yapılan bir kesi ile karın boşluğu açılarak yapılır. Genellikle Pfannenstiel denilen ve sezaryan ameliyatlarınında yapıldığı kesi alt karın bölgesinden uygulanır. Bazen bu ameliyat göbek altından (bazen üstünede) aşağıya doğru dik olarak yapılan bir kesi ile yapılır (büyük myomlar,kanser olguları gibi). Bu tür kesiler yapılan ameliyatlarda iyileşme süresi daha uzundur.
Laparoskopik Histerektomi: Kapalı ameliyatlar olarak adlandırılan bu ameliyatların önce genel özelliklerinden bahsedeceğim. Bu ameliyatlarda karın içerisine trokar adı verilen 5-10 mm çapında ortası boş küçük “boru”ların yerleştirilmesi ve bu trokarlardan başta içeriyi görmek için kamera ve diğer cerrahi aletlerin girmesi ile yapılır. Cerrahi işlem ekrana kameradan ulaşan görüntü ile yapılır. Esas amacı karın üzerine yapılan kesinin olmamasıdır. Böylece hastanın iyileşme süreci azalır,daha az ağrı duyar ve çalışma hayatına daha kısa sürede döner. Karın içerisinde yapılan cerrahi işlem abdominal olarak yapılan histerektomi ile benzerdir. Burada da rahim tamamem veya subtotal olarak veya tüp ve yumurtalıklar ile birlikte alınabilir. Uygun kanser olguları da bu yolla ameliyat edilebilir. Robotik Cerrahi de laparoskopun günümüzdeki uygulanan bir yöntemidir. Laparoskopideki gibi trokarlar kullanılarak karın içine ulaşılır. Burada ameliyatı yapan cerrah robot olarak adlandırılan konsol yardımı ile cerrahi aletleri kumanda eder ve operasyon laparoskopik yöntemlere benzer olarak yapılır.
Hangi yöntem iyisidir?
Bu sorunun cevabını hastanın şartları ve cerrahın tercihine göre verilmelidir. Daha önce bahsettiğim gibi vaginal olarak yapılabilecek bir histerektomiyi vaginal olarak yapmak en iyisidir. Vaginal olarak yapılabilecek bir histerektomiyi laparoskopik olarak yapmak doğru olmayabilir. Ancak vaginal olarak uterusun alınması uygun değilse diğer yöntemler uygulanır. Cerrahın tecrübesi hangi tip ameliyat yönteminde fazla ise o yöntemi benimsiyebilir. Sonuç olarak hastanın şartları ve cerrahın tecrübesi ile her hasta tam olarak değerlendirildikten sonra yöntem konusunda karar verilir.
Histeroktomi kaç yıldır uygulanıyor?
Histerektomi 2. Yüzyılda vagen dışına sarkan gangrene olmuş bir uterusa Sorannus tarafından yapılmıştır. 18. Yüzyılda yapılan histerektomilerde % 90 ölüm oranı vardı. Bu yıllarda ameliyatlarda antiseptik tekniklerin bulunması ve kloroform ile anestezi uygulanması ile cerrahi teknikler gelişmeye başlamıştır. 1843 yılında başarılı abdominal histerektomiler bildirilmiştir. 1989 yılında laparoskopik tekniklerin gelişmesi ile ilk laparoskopik histerektomi yapılmıştır.
Doç. Dr. Hüsnü Görgen