İnek sütünün bazı özelliklerinden dolayı özellikle 1 yaşın altındaki bebeklere verilmesi uygun değildir. Enerji içeriği açısından inek sütünün enerjisi anne sütüne benzer. Ancak protein miktarı anne sütünün üç katıdır. Yani hızlı büyüyen inek yavrusunun ihtiyaçlarını karşılar durumdadır.
Anne sütündeki protein miktarı yavaş büyüyen ve hareketleri yavaş gelişen insan yavrusunun ihtiyaçlarına göre ayarlanmıştır. İnek sütü ile protein yapılan çok farklıdır. İnek sütünde zor sindirilen bir tortu yapan kazein yüzde 80 oranında,kolay sindirilen whey kısmı ise yüzde 20 oranındadır. Anne sütünde ise whey fazla ( yüzde 80 ),kazein azdır( yüzde 20 ). Aminoasit denilen protein yapıtaşları da farklılıklar gösterir,bazıları inek sütünde yoktur. Neden bu farklılıkların var olduğu halen tam olarak keşfedilememiştir. İnek sütü,bebekler tarafından kolay sindirilemez. Yağ içeriği açısından bakıldığında da farklar vardır. Anne sütündeki toplam kalorinin yüzde 50 ‘si yağdan gelir. Bunlar doymuş,tekli doymamış ve çoklu doymamış değişik yağlardan oluşur. Son yıllarda DHA ve ARA denilen uzun zincirli çoklu doymamış yağların özellikle bebeklerin beyin ve retinalarının gelişiminde önemli rol oynadıkları bulundu. Bunlar ilk sene bebeklere verilen mamalara eklendi.
Vitamin içeriği: İnek sütünde yeteri miktarda B vitaminleri bulunur. A vitamini hem anne sütü hem de inek sütünde yeterlidir. İnek sütünde vitamin E yeterli değildir. D vitamini litrede 400 IU olacak şekilde inek sütlerine eklenir. Anne sütünün vitamin içeriği annenin diyetine göre de değişir. Vitamin seviyelerini yeterli tutmak amacıyla emziren annelere günde bir kere vitamin tableti almaları önerilir.
Mineral içeriği: Demirin emilimi inek sütünden yüzde 5,anne sütünden ise yüzde 50 oranındadır. Yani inek sütünden emilim 10 kat azdır. Bu emilim yetersizliği nedeniyle inek sütlerine ekstra demir katılır. Anne sütünden çinko daha iyi emilir. İnek sütünün kalsiyum (anne sütüne göre 3 kat) ve fosfor (anne sütüne göre 6 kat) miktarları yüksektir. Diş gelişimi için önemli olan florür ise 2 kat fazladır. İnek sütü daha tuzludur. Tuz miktarı anne sütünün 3 katı kadardır;bu durum özellikle bebeklerin gelişmekte olan böbreklerini zorlar. Süt,kalsiyum içeriği açısından çok zengin bir kaynaktır. 1 – 3 yaş arasındaki çocukların günlük kalsiyum ihtiyacı 500 mg’dir. Günde 250 ml süt içen bir çocuk bu ihtiyacın yaklaşık yarısını karşılamış olur.
Bağışıklık faktörleri: Anne sütü ve kolostrum,büyüyen insan yavrusunun bağışıklık sistemini geliştiren yüzlerce önemli faktör içerir. Bunlara örnek olarak nükleotidler ishali önleyici ve bağışıklığı destekleyen maddelerdir. Tam yararları bilinmese de formül mamalara nükleotidler eklenmişlerdir. Özetle;protein miktarının fazla olması,sindiriminin zor olması,tuz içeriğinin fazla olması,bazı yararlı yağların bulunmaması,bağışıklık faktörlerinin eksik olması nedenleriyle bebeğe uyarlanmamış,direkt inek sütü 0-1 yaş bebekleri için uygun değildir.
Dr. Gülnihal Şarman