Kalp kateterizasyonu sırasında kateter denilen uzun ince bir tüp, kasık, boyun veya kol bölgesindeki bir damar veya atardamardan sokulur ve kan damarları yoluyla kalbe kadar ilerletilir. Kateter kullanımıyla, doktorlar kalp kateterizasyonunun bir parçası olarak tanısal testler uygulayabilirler. Koroner anjiyoplasti gibi bazı kalp rahatsızlığı tedavileri de kalp kateterizasyonu esnasında yapılır.
Genellikle kateterizasyon sırasında uyanık olursunuz fakat rahatlamanıza yardımcı olmak için yatıştırıcı verilir. İyileşme süresi kısadır ve komplikasyon riski düşüktür.
Neden yapılır
Kalp kateterizasyonu kalp rahatsızlıklarının tespit edilmesi veya tedavisi amacıyla yapılır.
Prosedür bir hastalığının testi amacıyla yapılıyorsa, doktor:
- Göğüs ağrılarına yol açan kan damarlarındaki daralma veya blokajları belirleyebilir.
- Kalbin farklı bölgelerindeki basınç ve oksijen seviyelerini ölçebilir.
- Kalbin pompalama işlevini kontrol edebilir.
- Kalpten doku örneği alabilir (biyopsi).
- Doğuştan kalp bozukluklarını teşhis edebilir (konjenital kalp bozuklukları)
- Kalp kapakçıklarındaki sorunları kontrol eder.
Kalp kateterizasyonu aynı zamanda kalp hastalığı tedavisinin bir parçası olarak uygulanabilir:
- Stent yerleştirmeli veya yerleştirmesiz anjiyoplasti. Anjiyoplastide blokaj bölgesine geçici olarak küçük bir balon yerleştirilir ve şişirilir. Bu işlem sayesinde daralmış arter genişletilir. Anjiyoplasti prosedüründe genellikle stent adı verilen küçük, metal bir spiral implante edilir ve bu sayede arterin tekrar daralma ihtimali azalmış olur.
- Kalp deliklerinin kapatılması ve diğer konjenital bozuklukların onarılması. Bazı konjenital kalp deliklerine tıkaç gibi işlev gören bir kateter yerleştirilir ve bu sayede açık kalp ameliyatına gerek kalmamış olur. Aort koarktasyonu gibi kan damarlarının daralmış bölgeleri balon yoluyla açılabilir. Bu işlemden sonra damarın açık kalması için genellikle bir stent yerleştirilir.
- Kalp kapakçıklarının onarılması veya yenilenmesi. Prosedür sayesinde doktorlar bazen sızıntı yapan veya daralmış kalp kapakçığını onarabilir veya yenileyebilir. Bazen doktorlar kalp kateterizasyonunu, sızıntı yapan replasman kapakçığı onarmak için kullanırlar.
- Balon valvüloplasti. Bu prosedürde daralmış kalp kapakçığına ucunda balon bulunan bir kateter yerleştirilir ve balon şişirilerek kapakçık genişletilir.
- Kalp aritmi tedavisi (ablasyon). Ablasyon, kalp ritim bozukluklarının tedavisinde kullanılan bir prosedürdür. Kateterin ucu yoluyla anormal kalp dokusuna radyofrekans enerji (ısı), lazer veya nitröz oksit (ekstrem soğuk) uygulanabilir. Bu işlem, elektrik sinyallerini normal haline döndürmek veya kalp ritim bozukluğuna neden olan bölgeyi yok etmek amacıyla yapılır.
- Kan pıhtılaşmasını önlemek için kalbin bir kısmını kapatmak. Kalp deliklerinin kapatılmasının yanısıra kalp kateterizasyonu aynı zamanda sol atriyal uzantı verilen kalbin sol üst odacığının bir kısmının kapatılması amacıyla da kullanılabilir. Kalbin bu bölgesi atriyal fibrilasyon gibi düzensiz kalp atışları sırasında kan pıhtısı oluşturmaya meyillidir. Bu sebeple bu kısmın kapatılması kan inceltici ilaç kullanmaya bir alternatiftir.
Riskler
Kalp ve kan damarlarında uygulanan herhangi bir prosedür gibi kalp kateterizasyonu da risklere sahiptir. Fakat ciddi derecede problemler çok nadir görülmektedir.
Kalp kateterizasyonu riskleri:
- morarma
- kanama
- kalp krizi
- felç
- kateterin takıldığı yerde ek operasyon gerektirebilecek hasarlar (yalancı anevrizma)
- düzensiz kalp ritimleri (aritmi)
- boya veya ilaçlara karşı alerjik reaksiyonlar
- kalp veya atardamar dokusunun yırtılması
- böbrek hasarı
- enfeksiyon
- kan pıhtılaşması
Hamileyseniz veya hamile kalmayı planlıyorsanız, prosedür öncesinde doktorunuza bildiriniz.
Nasıl hazırlanılır
Prosedür genellikle hastanede yapılır. Test için bazı hazırlıklar gerekir. Örneğin:
- Testten önce 6 saat süreyle herhangi bir şey yiyip içmeyin veya doktorunuzun söylediği şekilde hareket edin. Midede yiyecek veya içeceğin bulunması anestezi ile ilgili komplikasyon risklerini artırır. Doktor veya hemşireye ilaçları az miktarda su ile alıp alamayacağınızı sorunuz. Diyabetiniz varsa diyabet ve insülin ilaçları hakkındaki talimatları öğreniniz. Genellikle testten kısa süre sonra yiyip içebilirsiniz.
- Tüm ilaçlarınızı ve takviyeleri teste götürünüz. Orijinal şişeleri götürdüğünüz takdirde doktorunuz aldığınız dozları tam olarak belirleyebilecektir.
- Rahatlamaya çalışınız. Kalp kateterizasyonuna giren kişiler endişeli veya gergin hissedebilir. Rahatlamanıza yardımcı olması için ilaçlar verilecektir. Testin anjiyoplasti gereksinimi gibi durumları ortaya çıkarması veya kateterizasyon sırasında verilen ilaçlarin yan etki oluşturabileceğini ortaya çıkarması muhtemeldir. Gergin olmak kalbinizin daha hızlı veya düzensiz atarak prosedürü komplike hale getirmesi olasıdır.
Kateterizasyon için gittiğinizde, öncelikle tansiyon ve nabız kontrol edilir. Mesanenizi boşaltmanız için lavaboyu kullanmanız rica edilir. Daha sonra protez diş ve özellikle kalbin görüntüsünü bozabilecek kolyeler olmak üzere mücevheratları çıkarmanız istenir. Prosedürünüz için sıranız gelene kadar operasyon öncesi odasında beklemeniz gerekir (bu esnada genellikle başka biri sizinle birlikte bekleyebilir).
Karşılaşabileceğiniz durumlar
Prosedür sırasında
- Kalp kateterizasyonu, normal ameliyat odalarında bulunmayan özel röntgen ve görüntüleme makineleri ile özel bir ameliyat odasında gerçekleştirilir.
- Prosedür genellikle hasta uyanıkken; fakat yatıştırılmış halde yapılır. IV hattı el veya kola yerleştirilir ve prosedür sırasında ihtiyaç duyulan ek ilaçların verilmesi için kullanılır. Ayrıca test sırasında kalp atışının gözlemlenmesi için göğse elektrotlar yerleştirilir.
- Prosedürden hemen önce bir hemşire veya teknisyen kateterin yerleştirileceği bölgeyi tıraş edebilir. Kateter artere yerleştirilmeden önce bölgenin uyuşturulması için bir doz uyuşturucu verilir. Uyuşukluk etkisini göstermeden önce kısa süreli bir sızı hissedebilirsiniz.
- Uyuşmuş hale geldikten sonra kateter yerleştirilir. Artere ulaşmak için genellikle bacaktan olmak üzere bir kesik meydana getirilir. Kateterin yerleşmesini kolaylaştırmak için kesiğe plastik bir şet takılır.
Daha sonra yapılacak işlemler kalp kateterizasyonuna başvurma sebebinize bağlıdır. Aşağıda prosedürün belli başlı kullanımlarının bazıları verilmektedir:
- Koroner anjiyogram. Test, kalbe giden arterlerdeki tıkanıklıkları kontrol etmek amacıyla yapılıyorsa kateter yoluyla boya enjekte edilir ve kalp arterlerinin röntgen görüntüleri çekilir. Koroner anjiyogramda kateter genellikle ilk olarak kasık veya bilekteki artere yerleştirilir.
- Sağ kalp kateterizasyonu. Bu prosedürde kalbin sağ kısmındaki basınç ve kan akışı kontrol edilir. Prosedür için kateter, kasık veya boyundaki arterden takılır. Kateterde, kalbin basınç ve kan akışını ölçmek için özel sensörler bulunmaktadır.
- Kalp biyopsisi. Doktor kalpten doku örneği alıyorsa, kateter genellikle boyundaki artere yerleştirilir. Küçük, çeneye benzer bir ucu olan kateter ile kalpten doku örneği alınır. Kateter kullanılırken baskı hissedebilirsiniz; fakat doku örneğinin alındığını hissetmezsiniz.
- balon anjiyoplasti (stentli veya stentsiz). Bu prosedür ile kalpte veya yakınında daralmış bir arter açılır. Prosedür için kateter muhtemelen kasıktaki artere yerleştirilir. Uzun, esnek bir kateter arterler yoluyla daralmış artere iletilir. Daha sonra, daha küçük boyutlu bir balon kateter esnek kateterden geçirilir ve daralmış bölgede şişirilerek arterin açılması sağlanır. Çoğu zaman doktorlar bölgenin açık kalması için stent adı verilen ağ spirali daralmış kısma yerleştirir.
- Kalp bozukluklarının onarılması. Doktor atrial septal defekt veya patent foramen ovale gibi kalpteki bir deliği kapatıyorsa, muhtemelen hem kasık hem boyundaki arterlere kateter takılır. Daha sonra deliği kapatmak için alet yerleştirilir.
- Balon valvüloplasti. Bu prosedür daralmış kalp kapakçıklarının açılmasında kullanılır. Kateterin yerleştirilmesi sorunun hangi kapakçıkta olduğuna bağlıdır. Kateter kapakçıktan geçirilir ve daha sonra balon, kapakçığın daha kolay açılması için şişirilir. Kateterler vücuda yerleştirilirken baskı hissedebilirsiniz fakat tam olarak balon tedavisi sırasında herhangi bir şey hissetmemeniz gerekir.
- Kapakçık replasmanı. Bu prosedür balon valvüloplastiye benzer; fakat kapakçık replasmanında sızıntı yapan veya daralmış kalp kapakçığı yerine yapay bir kapakçık implante edilir.
- Kalp ablasyonu. Bu prosedürde, radyofrekans enerjinin kalbin anormal kalp ritmine yol açan kısmına doğrultulması amacıyla kasık ve boyundaki birden fazla artere kateter yerleştirilir.
Yatıştırılmış olmanıza rağmen talimatları takip edebilmeniz için prosedür boyunca uyanık olacaksınız. Prosedürün başından sonuna kadar derin nefes alıp vermek, nefesini tutmak, öksürmek veya kolları çeşitli pozisyonlara getirmek gibi talimatlar verilebilir. Masa bazen eğimli hale gelebilir, fakat masada sabit kalmanız için güvenlik kemeri ile masaya bağlı halde olacaksınız.
Kateterin ilerletilmesi ağrıya yol açmaz ve vücudunuzda hareket ettiğini hissetmezsiniz. Herhangi bir rahatsızlığınız varsa sağlık görevlilerine bildiriniz.
Prosedür sonrasında
- Kalp kateterizasyonundan iyileşmek genellikle birkaç saat alır. Prosedür bittikten sonra anestezinin etkisi geçerken bir istirahat odasında kalırsınız. Bu süreç yaklaşık 1 saattir. Kan inceltici ilaçlara devam etmeniz gerekmiyorsa prosedür tamamlandıktan kısa süre sonra kasık, boyun veya koldaki plastik şet çıkarılır.
- İstirahat odasından ayrıldıktan sonra normal bir hastane veya klinik odasına alınırsınız. Kateter alındıktan sonra teknisyen veya hemşire o bölgeye baskı uygular. Ciddi kanamadan kaçınmak ve arterin iyileşmesi amacıyla birkaç saat boyunca düz bir şekilde uzanmanız gerekir.
- Prosedür sonrasında yiyip içebilirsiniz. Hastanede kalma süresi durumunuza bağlıdır. Kateterizasyon ile aynı gün içinde eve gidebilirsiniz veya anjiyoplasti ya da stent yerleştirme gibi ek prosedür durumlarında daha fazla kalmanız gerekebilir.
Sonuçlar
Kalp kateterizasyonu test olarak yapılıyorsa doktorunuz sonuçları size açıklayacaktır. Koroner anjiyogram sonucunda anjiyoplasti veya stent ya da koroner baypas ameliyatı olarak adlandırılan daha majör özellikte açık kalp ameliyatı gereksinimi ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda anjiyogramınız, daralmış arter tedavisinde anjiyoplastinin muhtemelen etkili bir tedavi seçeneği olduğunu ortaya koyar. Doktor bu sonuçla karşılaşırsa, başka bir kalp kateterizasyonuna gereksinim duyulmaması için derhal stentli veya stentsiz anjiyoplasti prosedürünü gerçekleştirebilir. Doktorunuz, prosedür başlamadan önce bunun bir ihtimal olup olmadığını kararlaştırmalıdır.
Sağlık Editörü
