Kemik kaybını işaret eden açıklanamayan iskeletsel ağrılar, kemik enfeksiyonu veya standart röntgende saptanmayan kemik hasarları varsa doktorunuz kemik taraması önerebilir.
Ayrıca kemik taraması, göğüs veya prostat gibi farklı bir organda başlamış ve kemiğe sıçramış (metastaz) kanserin teşhisinde önemli bir araçtır. Benzer şekilde kemik taraması, lösemi ve lenfomaya dair bazı anormallikleri belirleyebilir.
Neden yapılır
Açıklanamayan kemik ağrınız varsa, kemik taraması sebebi belirlemeye yardımcı olabilir. Kemik taraması görüntüleri şu durumlarla ilişkili kemik anormalliklerini rotaya çıkarabilir:
- fraktürler
- artrit
- kemikte Paget hastalığı
- kemikte başlayan kanser
- prostat, akciğer veya göğüs kaynaklı kanserin kemiğe sıçraması (metastaz)
- eklem, eklem replasmanı ya da kemik enfeksiyonu (osteomiyelit)
- fibröz displazi
- kemiklere kan sağlama bozukluğu veya kemik dokularının ölmesi (avasküler nekroz)
Riskler
Kemik taramasının kemik metabolizmasındaki farklı hassaslıkları ve tüm iskeleti tarayabilmesi birçok kemik bozukluğunun teşhis edilebilmesini sağlar. Testin, geleneksel röntgen yönteminden daha fazla oluşturduğu risk yoktur. Kemik taramasında kullanılan izleyiciler çok az derecede radyasyon etkisi yaratır.
Enjeksiyon ve tarama boyunca hareketsiz yatma gereksinimi hafif bir rahatsızlık yaratabilir. İzleyicilere karşı alerjik reaksiyon riski düşüktür.
Nasıl hazırlanılır
Hazırlık amaçlı normal beslenmenizi kısıtlama veya belirli aktivitilerden kaçınmanıza gerek yoktur. Fakat testten hemen önce mücevherat veya diğer metal eşyaları çıkarmanız istenebilir.
Kemik taramaları genellikle hamile kadınlarda veya emziren annelerde uygulanmaz çünkü bebeğin maruz kaldığı radyasyon olumsuz sonuçlar doğurabilir. Hamileyseniz, hamile olabileceğinizi düşünüyorsanız ya da bebek emziriyorsanız doktorunuza söyleyin.
Karşılaşabileceğiniz durumlar
Kemik taraması nükleer bir görüntüleme prosedürüdür. Nükleer görüntülemede, radyoaktif maddeler(izleyiciler) çok az miktarda bir damara enjekte edilir ve vücudun farklı bölgelerinde farklı miktarlarda toplanırlar. Vücudun, hücre ve dokuların kendilerini yenilediği bölgeleri, en fazla miktarda izleyicileri toplar. Nükleer görüntüler, hastalık veya yaralanmalara dair anormallik özelliklerinin mevcut olduğuna işaret ederek bu bölgeleri daha parlak gösterir.
Kemik taraması iki temel kısma bölünebilir:
- Enjeksiyon. Kolunuzdaki bir damardan izleyiciler enjekte edilir. Doktorun testi yaptırma sebebine bağlı olarak enjeksiyon görüntüleri hemen alınabilir veya 2-4 saat bekleyerek izleyicilerin sistemde dolaşıp kemikler tarafından absorbe edilmesi sağlanır. Bu süreç içerisinde radyoloji bölümünden ayrılabilirsiniz. Doktorunuz absorbe edilmeyen radyoaktif materyalin sistemden atılması için fazla sıvı tüketmenizi isteyecektir.
- Tarama. Tarama sırasında masada hareketsiz yatmanız istenir. Bu sırada kola benzer bir cihaz, izleyicilere duyarlı kamerasıyla birlikte vücudunuzun üzerinde ileri ve geri gider. Bu işlem ağrısızdır. Tüm iskelet sisteminin taranması en fazla 60 dakika sürer. Vücudun sadece belirli bir bölgesinin taranması daha az zaman alır.
Bazı durumlarda doktor, farklı zaman aralıklarında çekilen 3 aşamalı bir kemik taraması yapılmasını isteyebilir. İzleyiciler enjekte edilirken, enjeksiyondan kısa süre sonra ve 3-4 saat sonra tekrar olmak üzere birçok görüntü alınır.
Vücuttaki bazı kemikleri daha iyi görmek için doktorunuz ek olarak, tek foton emisyon bilgisayarlı tomografi denilen (SPECT) bir görüntüleme testi yapılmasını isteyebilir. Bu sayede özellikle kemiğin derinliklerinde oluşan durumlar veya statik 2-D (düzlemsel) imajlarda görülmesi zor olan yerler analiz edilebilir. SPECT taraması için kamera vücut etrafında rotasyonlu olarak hareket eder ve farklı açılardan görüntüler alır. Ek SPECT görüntüleri yaklaşık 30 dakika sürer.
Test sonrası
Vücuda girdikten sonra izleyiciler uzun süre aktif kalmaz. Radyoaktivite genellikle 1 gün sonra vücuttan gider ve 2 güne kadar tamamen atılmış olur. Herhangi bir yan etki görülmez ve test sonrası bakım gerekli değildir.
Sonuçlar
Radyolojist, taramalarda anormal kemik metabolizmalarının varlığı için kanıt arar. Bu göstergeler, izleyicilerin yoğunlaştığı ya da yoğunlaşmadığı daha koyu ”sıcak nokta” ve daha hafif ”soğuk noktalar” şeklinde görülür.
Kemik taraması kemik metabolizmasındaki anormalliklere karşı çok hassas olmasına rağmen, anormalliğin net sebebini belirlemede daha az yardımcı olur. Kemik taramanızda sıcak noktalar varsa, sebebi belirlemek için daha fazla teste ihtiyaç duyulabilir.
Sağlık Editörü
