Kurban kesimi sırasında bir kesi oluşursa;
- İlk yapılacak müdahale kanama kontrolü yapmaktır.
- Eğer bir toplardamar kanaması varsa ve yakında ilk yardım seti yoksa temiz bir bezle yara üzerine kompres yapmak kanamayı çoğunlukla durdurur.
- El kesilerinde eli kalp seviyesinin üzerine kaldırmak ve kompres yapmak yeterli olacaktır.
- Atardamar kesilerinde ise kanama daha şiddetli olacağı için kanayan yerin gerisine turnike uygulamak gereklidir. Aksi halde kanama kontrol edilemez. Bunun için kemer veya buna benzer bir eşya,ya da bezle kanayan yerin 5-10 cm gerisinden kuvvetlice sıkmak sağlık kuruluşuna gidene kadar kanamayı kontrol edecektir.
- Sinir veya tendon kesilerinde ilgili uzvu sabitleyip hareketsiz bırakmak yeterlidir. Herhangi bir uzun kemik kırığında yine uzvu sabitlemek gereklidir.
- Hayatı tehdit eden veya çevredekiler tarafından anlamlandırılamayan durumlarda asla bilinçsiz müdahale yapılmamalıdır. Kişiyi tutmak,çekmek,yerini değiştirmek ona zarar verebilir. Öncelikle yapılması gereken telefon ile İlk Yardım ve Acil Çağrı hattını aramaktır.
Kurban kesimi sırasında oluşabilen kazalardaki vücut kesileri genellikle önkol ve ellerde olmaktadır. Bunlar,basit yüzeysel kesilerden uzuv kopması gibi ciddi olaylara kadar çeşitli durumlar olabilirler. İki uç arasındaki yüzlerce vaka,her yıl Kurban Bayramı süresince ki özellikle ilk iki gün çok yoğun olarak ülkemizde sağlık kurumlarının Acil Servis’lerine başvurmaktadırlar. Dolayısı ile mikro cerrahi yapan branşların yanı sıra ülkemizdeki hemen bütün donanımlı sağlık kurumlarındaki cerrahi servisleri artan ihtiyacı karşılamakta zorlanmaktadırlar.
Bahsettiğimiz kazalar çoğunlukla ehil olmayan kişilerin hayvan kesimi işini yapabileceklerini düşünmeleri neticesi oluşmaktadır. Yetersiz veya eksik alet ile bu işin herhangi bir sürecini yürütmeye çalışan insanlar ne yazık ki bu nahoş kazaların mağdurları olmaktadırlar. Özellikle büyükbaş hayvan kesimi öncesinde veya sırasında yaşanan hayvanı tutma ve hayvanı kesime hazırlama ile ilgili bilinçsiz yaklaşımlar ciddi ortopedik,göğüs kafesi ve karın yaralanmalarına hatta ciddi kafa travmalarına sebebiyet vermekte olup bildirilmiş ölümle sonuçlanmış olgular vardır.
Kasaplık işi ile uğraşan insanlar,aynı günde pek çok kesim yapmanın verdiği yorgunluk veya uygunsuz kesim ortamları nedenleri ile benzer yaralanmaların mağdurları olabilmektedirler. Acil Servisler’e başvuran vakaların dörtte birini bu hastalar oluşturmaktadır.
Kurban kesim kazaları içinde en sık rastlanılan olaylar el ve ön kol kesileridir. Bunlar arasında çoğunluğu el içi ve ön kol iç yüzeyi kesileri oluşturmakta olup genellikle bunlar derin – cilt altı ve kas dokusuna kadar uzanan –olmaktadırlar. Tedavileri mutlak cerrahi onarımdır. Neyazık ki başvuran kesi hastalarının yüzde yirmi kadarında tendon kesileri ve/veya beraberinde damar (arter ve/veya ven) yaralanmaları mevcut yaralanmaya eşlik etmektedirler. Yine sinir yaralanmaları da bu kazaların bir çoğunda bulunmaktadır. Bunların bir kısmında birden çok tendon kesisi bulunmakta olup fonksiyon kayıpları daha fazla olmaktadır. Yalnız başlarına damar,sinir veya tendon ya da bunların beraber yaralanmalarında mikrocerrahi onarım yapılması gerekmekte olup vakaların bulundukları yerlerde bu olanak yoksa en yakın merkezler aranarak gerekli ayarlama yapılmakta ve sevkleri gerçekleştirilmektedir. Bu guruba uzuv (özellikle parmak(lar)) kopmalarını da dahil ediyoruz. Uzuv kayıpları parmaklar ile sınırlı kalmayıp el bileği seviyesi veya daha üst bölgelerden amputasyonlar şeklinde de olabilmektedir. Bahsedilen uzuv kayıpları özellikle hayvanların kesim sonrası uzun kemiklerinin balta vs. gibi aletler ile parçalanırken oluşmakta olup mağdurlar genelde kemikleri tutan kişiler olmaktadırlar. Vücut ve ekstremitelerin diğer bölgelerinde de sıklıkları daha az olmakla beraber bu tarz yaralanmalar oluşmaktadır.
Anlaşılacağı üzeri Kurban kesimi kazaları basit sıyrıklardan kalıcı sakatlıklara sebebiyet veren ağır yaralanmalara kadar geniş bir yelpazededirler ve alışılagelen yanlış uygulamaların devam etmesi nedeniyle sayıları her yıl göreceli olarak azalsa da hemen benzer rakamlarda olmaktadır. Bu kazalar gerek tedavi maliyetleri gerekse iş gücü kayıpları açısından önem arz eden bir durumlardır ve vatandaşların bu konuda ısrarcı bir şekilde bilinçlendirilmelerinin,yaptırıma maruz bırakılmalarının ve denetimlerin artırılmasının hayati önemi vardır. Unutulmamalıdır ki çoğu cerrahi tedavilerin peşi sıra uzun rehabilitasyon dönemleri gelmekte olup insanların iş ve sosyal hayatları etkilenmektedir.
Dr. Cem Nazikoğlu