Bu hastalığa sahip kişilerde kalp krizi, felç, zayıf kan dolaşımı veya bacak ağrıları riski yüksektir.
Kol-bilek indeksi testi, kolda ölçülen kan basıncını bilekte ölçülen kan basıncıyla karşılaştırır. Düşük kol-bilek endeks sayısı, dolaşım problemleri, kalp hastalıkları ya da felce sebep olan, bacak atardamarlarında tıkanma ya da daralma durumu olduğuna işaret edebilir. Bazen bu test, tıkanma-daralma sorunlarını kontrol etmek için karotid ultrason ve abdominal ultrasonla birlikte 3 dizi test olarak gerçekleştirilir.
Neden yapılır
Kol-bilek indeksi testi, kol ya bacakta daralmış-tıkanmış atardamar olduğu anlamına gelen periferik atardamar hastalıklarını (PAD) kontrol etmek için yapılır.
50 yaş veya üzerindeyseniz ve PAD için risk oluşturan şu durumlardan birine sahipseniz doktorunuza testi olup olmamanız gerektiğini sorun:
- sigara kullanıyor veya daha önce kullanmışsanız
- diyabet
- aşırı kilolu olmak (25 ve üzeri vücut kütle indeksi)
- yüksek kan basıncı
- yüksek kolesterol
Daha önceden teşhis edilmiş PAD hastalığınız varsa, doktor kol-bilek indeksi testini tedavinin işe yarayıp yaramadığı veya hastalığın kötüye gitme durumunu gözlemlemek için önerebilir. PAD semptomları görülüyorsa, doktor, bu belirtilerin PAD kaynaklı ya da spinal stenoz gibi diğer hastalıklardan dolayı görüldüğünü belirlemek için kol-bilek indeksi egzersiz testini tavsiye edebilir. Bu egzersiz testinde kol-bilek indeksi ölçülmeden önce kısa bir süre koşu bandında yürümeniz gerekir.
Riskler
Çoğu kişi için ankle-brachial index testi sırasında fiziksel risk yoktur. Sadece kan basıncı manşonu kol ve bilek üzerinde şişirilerken biraz rahatsızlık duyabilirsiniz fakat bu durum geçicidir manşonun içindeki hava boşaldığında geçmesi gerekir. Aşırı kol ya da bacak ağrınız varsa doktorunuz kol-bilek indeksi testini tavsiye etmeyebilir. Bunun yerine bacaktaki atardamarları görüntüleyen farklı bir test önerebilir.
Nasıl hazırlanılır
Genellikle kol-bilek indeksi testi yapılmadan önce herhangi bir talimata uymanız gerekmez. Testi gerçekleştiren doktorun manşonu bilek ya da üst kol kısmına kolayca takabilmesini sağlamak için bol, rahat kıyafetler giymek isteyebilirsiniz.
Nelerle karşılaşabilirsiniz
Test sırasında
Hasta test için bir masaya sırt üstü yatar ve teknisyen, şişirilebilir manşet ile her iki koldaki kan basıncını ölçer. Sonra sol bilekteki iki atardamarın kan basıncını, şişirilebilir manşet ve cilde bastırılarak uygulanan Doppler ultrasonu vasıtasıyla ölçer. Manşetin havası boşaldıktan sonra, görüntü sağlamak için ses dalgalarını kullanan ve doktorun bilek atardamarı nabzını duymasını sağlayan Doppler aleti kullanılır. Kol-bilek indeksi testi gerçekleştirilirken uygulanan prosedürler doktorun tercihine göre kısmen değişebilir. Bu testi yaptırmak kan basıncının ölçülmesine benzer ve ağrısızdır. Kan basıncını ölçmek için kola yerleştirilen manşet şiştiğinde biraz baskı hissedilebilir.
Test sonrası
Kol-bilek indeksi testi, sadece bir kaç dakika sürer ve test sonrası için alınması gereken önlemler yoktur. Doktorunuz test sonuçları için sizinle görüşecektir.
Sonuçlar
Test tamamlandıktan sonra, doktor bilek bölgesine yakın atardamarlarda ölçülen 2 kan basıncı değerlerinin yüksek olanını, kollarda ölçülen 2 kan basıncı değerlerinin yüksek olanına bölerek kol-bilek indeksini hesaplar. Çıkan sonuca göre kol-bilek indeksinin gösterebileceği sonuçlar:
- Tıkanma yok (1.0-1.4). Bu aralıktaki kol-bilek indeksi numarası muhtemelen periferik atardamar hastalığının olmadığını gösterir. Fakat diyabet, sigara içme ya da PAD aile geçmişi gibi risk faktörleri varsa doktorun riskleri gözlemlemeye devam edebilmesi için bildirin.
- Sınırda (0.9-0.99). Kol-bilek indeksi numarası 1’in altındaysa bacakta atardamar daralması olabilir. 0.9 veya altında kol-bilek indeksi numarası olan kişilerde PAD başlangıcı olması muhtemeldir. Bu durumda doktor hastanın durumunu daha yakından inceleyebilir.
- Hafif blokaj (0.8-0.89). Bu aralıktaki kol-bilek indeksi numarası PAD’ın erken aşamasında olduğunuzu gösterir. Doktor, tedavi amacıyla ilaç ya da yaşam şeklinde değişiklikler önerebilir.
- Orta dereceli blokaj (0.5-0.79). Bu aralıktaki kol-bilek indeksi numarası bilek ve bacak arterlerinde daha ciddi blokajlar meydana geldiğini gösterir. Egzersiz sırasında bacak ya da kalçalarınızda biraz ağrı hissetmiş olabilirsiniz.
- Ağır blokaj (0.5’ten daha az). Kol-bilek indeksi numarasınız bu aralıktaysa bacak arterlerinde önemli derecede blokaj vardır ve dinlenme halinde bile ağrı hissediyor olabilirsiniz. 0.4 altında kol-bilek indeksi numarası ciddi PAD rahatsızlığını gösterir.
- Sert atardamarlar (1.4 üzerinde). Kol-bilek indeksi numarasınız 1.4 üzerindeyse atardamarlarının sert olduğu ve manşet şiştiğinde sıkışmadığı anlamına gelebilir. Kol-bilek indeksi testi yerine periferik arter hastalıklarının kontrolü için ultrason çekilmesi ya da kol ve ayak başparmağındaki kan basınçlarının karşılaştırıldığı başparmak-kol endeks testi gerekebilir.
Yukarıdaki değerler Mayo Kliniği’nin kullandığı kılavuz bilgilere bağlıdır. Amerika Kalp Derneği ve Amerika Kardiyoloji Koleji’nin sağladığı bilgiler hafif derecede farklıdır. Bu kurumların sağladığı değerlere göre; normal kol-bilek indeksi aralığı 1.0-1.4, sınır indeksi 0.91-0.99 ve anormal endeks 0.9 ve daha altındadır. Kol-bilek indeksi egzersiz testi yapılıyorsa bu aralıklar daha farklıdır. Test sonuçlarının ne anlama geldiğini doktorunuza sorun.
Blokajın derecesine göre doktorunuz PAD tedavisi, ilaç ya da yaşam koşullarında değişiklikler önerebilir. Seçeneklerinizin neler olduğu hakkında doktorunuzla görüşün. Sizin için hangi tedavinin en iyi seçenek olduğunu görmek için ek görüntüleme testlerine girmeniz gerekebilir. Ciddi derecede diyabet veya kireçlenmiş arterlere sahipseniz test, kol-bilek indeksini yeterli derecede ölçemeyebilir. Bunun yerine, yukarda bahsedilen durumlardan birine sahipseniz, doktorunuz daha net bilgi edinebilmek için kan basıncını ayak baş parmağından (başparmak-kol indeksi) ölçebilir.
Sağlık Editörü
