Yenidoğan bebek genellikle büyük bir mutlulukla karşılanır. Ama,bazen en başta bazen de daha sonra yeni anne olan kadında mutsuzluk belirtileri görülebilir. Birkaç günde kaybolmayan belirtiler doktor tarafından değerlendirilmeli ve gerekli tedbirler alınmalıdır.
Lohusalık(doğum sonrası) Depresyonu Nedir?
Doğumu izleyen günlerde mutsuzluk,huzursuzluk,çaresizlik duyguları ile seyreden bir durumdur. Doğum sonrası sıkıntı (postpartum blues) ilerleyerek depresyona ve hatta psikoza dek gidebilir. Bu nedenle erken fark edilmeli ve önlem alınmalıdır.
Ne zaman görülür ?
En sık görüldüğü zaman dilimi doğumdan sonraki 1-3 hafta arasıdır. Doğum sonrası psikoz ise doğumdan 1-2 ay sonra bile görülebilir.
Ne sıklıkta görülür ?
Kadınların %80’inde doğumdan sonra ruh hali değişimleri görülür. Çoğu kadın için bu değişiklikler hafif ve geçicidir. Bu olguların yarısında doğum sonrası sıkıntı (baby blues) olur. %20 olguda ise depresyon gelişir. Psikoz ise daha nadir görülen çok ciddi bir durumdur.
Belirtileri nelerdir ?
•Mutsuzluk
•Günlük aktiviteleri bile yapamamak
•Karar vermede güçlük
•Ağlama nöbetleri
•Uyku ve beslenme bozukluğu
•Bebeğe bakamama korkusu
•Kötü hissetmekten kaynaklanan suçluluk duygusu
Depresyona ilerleme belirtileri nelerdir ?
•Belirtilerin 4-5 günden daha uzun sürmesi
•Sinirlenme ve sürekli uyku eğilimi
•Suçluluk,çaresizlik,yalnızlık hissi
•Kişisel bakımı ihmal etme
•Bebeğe olan ilginin azalması- kaybolması
•İntihar eğilimi
Neden görülür?
Nedeni kesin olmamakla birlikte fiziksel,ruhsal ya da yaşam stilinden kaynaklanabilir. Doğum ile başlayan ani ve büyük hormonal değişimler neden olabilir. İyi gitmeyen bir ilişki,istenmeyen gebelik durumlarında sıklık artar.
Kimlerde daha sık görülür ?
Gebelikten önce adet öncesi gerginliği olanlarda,daha önce depresyon öyküsü olanlarda,özgürlüğünü kaybettiğini düşünen kadınlarda,yaşlandığını düşünenlerde ve vücut şeklini beğenmeyenlerde daha dikkatli olunmalıdır. Doğumdan sonra aileden destek ve yardım görmeyenlerde biraz daha sık rastlanır;yorgunluk ve uykusuzluk yeni anneyi depresyona sürükleyebilir.
Önlemler nelerdir ?
•Gebelik sırasında:
o Gebelik öncesinde ve sırasında destek ve koçluk yapacak bir aile üyesi çok yardımcı olur.
o Gebelik ve doğum kadın tarafından götürülen bir yük olsa da eşin tam desteği şarttır.
o Gebeliği takip eden,doğumu yaptıran doktor ile sürekli ve açık bir iletişim olmalıdır.
•Doğum sonrasında:
o Yeni annenin uyumasına ve dinlenmesine zaman tanınmalıdır.
o Depresyon belirtileri erken fark edilmeli ve hızlı davranmalıdır.
o Her gün duş alması ve yatak kıyafetlerinin yerine günlük giyinmesi önerilir.
o Uzun süre yalnız bırakılmamalıdır.
o Ev dışına çıkıp kısa da olsa yürüyüş yapması sağlanmalıdır.
o Karanlıkta olması engellenmeli,parlak ışıklı yerlerde oturmalıdır.
o Diğer yeni doğum yapmış kadınlarla konuşmalıdır.
o Psikoterapist yardımı alınabilir.
İlaç tedavisi gerekir mi,hangileri ?
•Vitamin ve mineral takviyesi
•Omega yağ asitleri ve antioksidanlar
•Bazen estrojen ve tiroid hormonları
•Antidepresanlar (dikkat süte geçerler)
Önemli uyarı: İlaç kullanımı mutlaka uzmana danışılarak yapılmalıdır.
Prof. Dr. Tansu Küçük