Operasyon sırasında sadece kansersiz dokular kalana kadar aşamalı bir şekilde kanserli katmanlar alınır ve muayene edilir. Mohs ameliyatı aynı zamanda Mohs mikrografik ameliyatı olarak bilinir.
Mohs ameliyatının amacı; çevredeki sağlıklı dokulara minimum hasar verilirken mümkün olduğunca kanserli derinin alınmasıdır. Genellikle lokal anestetik ile günübirlik olarak uygulanır.
Mohs ameliyatı standart ameliyatın (lokal eksizyon) iyileştirilmiş halidir. Gözle görülür kanser ve sağlıklı hücre kenarlarının bir miktarı aynı anda alınır. Mohs ameliyatı cerrahın ameliyat anında tüm kanserin alındığını doğrulamasını sağlar. Bu durum iyileşme şansını artırır ve ek tedavi ya da ameliyat gereksinimini azaltır.
Neden Yapılır?
Mohs ameliyatı, en yaygın cilt kanseri türleri olan bazal hücreli karsinom ve skuamöz hücreli karsinomun yanısıra bazı melanom ve diğer nadir cilt kanserlerinin tedavisinde kullanılır. Özellikle şu durumlarda faydalıdır:
- Yüksek nüksetme riski veya bir önceki tedavi sonrası nüksetmiş olması
- Göz, kulak, burun, ağız, saç çizgisi, eller, ayaklar ve genitaller gibi sağlıklı dokunun mümkün olduğunca korunmak istendiği bölgelerde bulunan kanser
- Sınırlarının zor belirlendiği cilt kanserleri
- Geniş veya agresif cilt kanseri
Riskleri Nelerdir?
Herhangi bir cerrahi prosedürde olduğu gibi Mohs ameliyatı da birtakım riskler taşır:
- Yara bölgesinden kanama
- Yara bölgesine kanama (hematoma)
- Cerrahi bölgede ağrı veya hassaslık
- Enfeksiyon
Cerrahınız ameliyat sonrası ağrı kesici tavsiye edebilir. Enfeksiyon nadir görülmekle birlikte oral antibiyotiklerle tedavi edilebilir.
Mohs ameliyatının yol açtığı diğer nadir komplikasyonlar:
- Küçük sinir uçları kesilmişse ameliyat bölgesi çevresinde geçici veya kalıcı uyuşukluk
- Tümör geniş ve kas siniri kesilmişse ameliyat bölgesinde geçici veya kalıcı zayıflık
- İlgili bölgede kaşıntı veya zonklayan ağrı
- Geniş bir yara izi (keloid)
Nasıl Hazırlanılır?
Mohs cerrahı seçimi
Mohs ameliyatı teknik olarak zorlu olabilir. Medikal eğitimlerinde Mohs ameliyatı da yer aldığı için bu prosedürü dermatolojistler gerçekleştirebilir. Bazı Mohs cerrahları daha fazla bilgi sahibi olmak için ‘fellowship’ denilen özel bir eğitim alırlar.
Mohs ameliyatı konusunda tecrübesi olan ve ‘fellowship’ eğitimini tamamlamış bir cerrahı tercih etmek komplikasyon veya hata risklerini azaltabilir. Doktorunuzun vasıf ve tecrübeleri hakkında bilgi edinin.
Ameliyat için hazırlık
Doktorunuz bazı tavsiyelerde bulunabilir. Örneğin:
- Bazı ilaçları bırakmak. Doktorunuza kullandığınız tüm ilaç ve takviyeleri bildirin. E vitamini, ginkgo, zencefil gibi bazı takviyeler ameliyat sonrası kanama riskini artırabilir. Aksini söylemediği takdirde ilaçlarınızı doktorun talimatı üzerine kullanmaya devam edin.
- Gün boyunca farklı bi plan yapmayın. Mohs ameliyatının ne kadar süreceğini önceden tahmin etmek zordur. Çoğu kişide prosedür 4 saatten az sürer. Fakat daha uzun sürme ihtimali olduğu için doktorunuz gün içinde farklı bir plan yapmamanızı isteyebilir.
- Rahat kıyafetler giyin. Birkaç katman giyinerek odanın daha sıcak veya daha soğuk olması durumun kolaylıkla adapte olabilirsiniz.
- Zaman geçirmenize yardım etmesi için bir şeyler getirin. Mohs ameliyatı sırasında bir süre bekleyebilirsiniz. Kitap, dergi okuyarak zaman geçirebilirsiniz.
Karşılaşabileceğiniz Durumlar
Mohs ameliyatı, yakınında doku alımından sonra incelenmesini sağlayan bir laboratuvar olan ameliyat veya prosedür odasında günübirlik olarak gerçekleştirilir.
Çoğu durumda prosedür yaklaşık 4 saat sürer. Fakat, sadece yüzeye bakarak tümörün büyüklüğünü kestirmek zor olduğu için doktorlar genellikle tüm gün farklı bir plan yapılmamasını ister.
Tümör lokasyonuna bağlı olarak cerrahi hastane önlüğü giymeniz gerekir veya gerekli olmaz. Öncelikle doktor veya hemşire ameliyat bölgesini temizler, özel bir kalemle işaretler ve lokal anestetik enjekte eder. Anestetik deriyi uyuşturduğu için prosedür sırasında herhangi bir şey hissetmezsiniz.
Prosedür sırasında
Anestetik etkisini gösterdikten sonra cerrah bir skalpel kullanarak görünen kanseri almak için hafif şekilde daha geniş bir alanı alır. İnsizyon üzerine geçici olarak bandaj kapatılır. Bu işlem sadece birkak dakika sürer.
Cerrah daha sonra analiz için dokuyu laboratuvara götürür. Bu işlem prosedürün en uzun süren kısmıdır.
Cerrahın dönmesi yaklaşık 1 saat sürer. Zaman geçirmeniz için kitap veya dergi götürebilirsiniz. Lavaboyu kullanabilir veya atıştırmalık bir şeyler yiyebilirsiniz fakat prosedür tamamlanana kadar doktorun ofisinden ayrılamazsınız.
Bekleme esnasında cerrah veya teknisyen doku örneğini parçalara ayırır ve mikroskop altında inceler. Her dokunun nerden alındığına özellikle dikkat eder. Bu şekilde, eğer bir doku parçasında küçük bir kanser bölgesi tespit edilmişse ameliyata tam olarak nerden devem edeceğini belirler.
Bölgede kanser kalırsa Mohs ameliyatı devam edecektir. Cerrah, sağlıklı hücrenin hasar görmemesine dikkat ederken kanserli dokuları ek katmanlar halinde alır. Aynı şekilde laboratuvar analizini tekrar beklemeniz gerekir.
Alınan son doku örneği kansersiz çıkana kadar işlem devam eder. Gerekli görülürse lokal anestetik tekrar verilebilir.
Prosedür sonrasında
Tüm kanser alındıktan sonra doktorunuzla yaranın nasıl onarılacağı hakkında karar verebilirsiniz. Operasyonun boyutuna bağlı olarak bu işlem:
- Yaranın kendiliğinden iyileşmesini beklemek
- Yaranın kapatılması için dikiş atmak
- Kulak arkası gibi vücut bölgelerinden alınan cilt graftı ile yarayı kapatmak
- Yarayı kapatmak için yakın bir bölgeden deri kaydırma (cilt flepi)
Ameliyat bölgesi geniş ya da kompleks ise cerrah geçici olarak yarayı kapatabilir ve daha sonra sizi rekonstrüktif ameliyat için başka bir cerraha yönlendirebilir.
Sonuçlar
Mohs ameliyatının avantajları; sonuçların hemen elde edilmesi ve tüm kanser alınana kadar ofisten ayrılmamaktır. Yaranın düzgün bir şekilde iyileştiğinden emin olmak için doktorunuzla bir takip muayenesinde görüşebilirsiniz.
Kanser hücrelerinin tekrar kontrol edilmesi için takip muayeneleri
Mohs ameliyatı genellikle cilt kanserinde yüksek derecede geçerli bir çözüm olsa da küçük bir oranla nüksetme veya farklı bir cilt kanseri riski mevcuttur. Daha önce cilt kanserine yakalanmamış kişilere oranla cilt kanseri teşhisi konulmuş kişilerde tekrar cilt kanseri oluşum riksi yüksektir. En yaygın cilt kanseri türleriyle teşhis konulan kişilerin yaklaşık yarısı 5 yıl içinde farklı bir cilt kanserine yakalanmaktadır.
Yeni cilt kanserlerinin tespit edilebilmesi için düzenli aralıklarla takip muayenelerine gidin. Cilt doktorunuzdan sizin için bir takip programı yapmasını rica edin. Takip muayenelerinin sıklığı teşhise bağlıdır. Genellikle yılda 1-2 kere, kanser agresif veya nüksetme olasılığı yüksekse daha sık gerçekleştirilir.
Sağlık Editörü
