Evleneceğimiz veya birliktelik yaşayacağımız insanı neye göre seçiyoruz? O beyaz atlı prensimiz-sindirellamız mı gerçekten?
Bir çoğumuz ilişkilerimizin içinde kendimize bu soruyu sık sık sorarız. Neden başkası değilde o? Neden ondan kopamıyorum? Bu ilişkiyi devam ettiren ne ?
Şema Terapiye göre; Erken dönemde kendimiz ve ilişkilerimizle ilgili yoğun duygusal yaşantılar sonucu oluşturduğumuz,içselleştirdiğimiz,duygu ve düşünceler yani “şemalarımız”ileride kuracağımız yakın ilişkileri ve seçeceğimiz eşleri belirleyebilir.
Bu seçimler genellikle bağlanma alanı,yani çocuğun ilk bakım aldığı ebeveyn ile yaşadığı duygusal yaşantılar sonucu oluşan temsiller referans alınarak yapılır. Bu şemalar kişinin temel ihtiyaçlara ulaşmasını engeller ve aynı ilişki örüntüsünü seçilen eşlerde sürdürülmesine neden olur veya kişiyi bu örüntüyü sürdürebileceği eşlerin seçimine yönlendirir.
Bu temel bağlanma alanında bulunan “terkedilme/tutarsızlık”,“duygusal yoksunluk”,“kusurluluk”gibi şemalarımız eş seçimimizi etkileyebilir.
Terkedilme şemasında;kişi yakın ilişki kurduğu insanların onu terkedeceğine inanır ve bu duyguyu hisseder. Bu şemanın ilişkiye yansıması olarak ya şemasına teslim olur ve ilişkiyi yürütemeyecek eşler seçer,ya ilişki kurmaktan kaçınır ya da terkedime duygusunu telafi için eşini sıkacak kadar yakınlık gösterir ve kendinden uzaklaştırır.
Duygusal yoksunluk şemasında ise; kişi erken çocukluk döneminde hissedemediği duygusal yakınlığın ve önemsenmeyen ihtiyaçlarının izlerini taşır. Bu şema yakın ilişkilerine duygusal ihtiyaçlarını anlamayacak ve karşılayamayacak kadar soğuk eşler seçerek veya yakın ilişkilerden kaçarak yansır. Bazen de karşı taraftan aşırı duygusal taleplerde bulunur.
Kusurluluk şemasında ise; kişinin temelde sevilmeyceği ile ilgili fikirleri ve hisleri vardır. Yakın ilişkilerinde ise şemasını doğrulamaya yönelik onu eleştiren ve dışlayan eşler seçebilir,reddedileceği inancıyla fikirlerini ve duygularını söylemekten kaçınabilir veya mükemmel erkeği/ kadını oynayarak dışlanmaktan kaçınmaya çalışabilir.
Görüldüğü gibi aslında ilişkilerimiz bizim aynamızdır. İki tarafında ihtiyaçlarını doyurduğu ve duygusal paylaşımını rahatlıkla yapabildiği bir ilişki için önce kendimizin farkında olmamız gerekir. Şema Terapi bu şemaları ele alarak bu yaşantılar üzerinde çalışan güçlü bir terapi tekniğidir ve şemalarımız değişebilir!
Uzm. Dr. Nuray Sarp