Omuz eklemini hareket ettiren rotator kaf kaslarının (supraspinatus,infraspinatus,teres minör,subskapularis) sıkışmasına bağlı,omuzda ağrının ortaya çıkması olarak tanımlanır. Bu kaslar temelde omuzu döndüren kaslardır. Elini omuz seviyesinin üzerinde çok kullanan bireyler (tenis,yüzme,voleybol gibi) veya omuzda yapısal sorunu olan bireylerde sıkça görülür.
Omuz eklemi ve rotator kafı oluşturan kaslar
Oluşum ve oluşumu hazırlayıcı faktörler
Omuz ekleminin hareket kabiliyeti oldukça yüksektir. Omuz eklemi vücuttaki en büyük hareket açıklığına sahip eklem olmasına karşın,stabilite olarak ise en kötü eklemlerden biridir. Ve temelde stabilitesi kaslar sayesinde sağlanır. Kasların koordineli hareketi burada diğer eklemlerde olduğundan daha çok önemlidir. Bir kas grubunun diğerine göre daha kuvvetli olması hareketin ritmini dolayısı ile de eklemin stabilitesini olumsuz etkileyebilir. Yapılan temel hatalardan biri omuzu tek yönlü çalışmak olarak karşımıza çıkar. Çoğu sporda arzulanan kolun olabildiğince hızlı ve kuvvetli öne ve içeri kapatmaktır. Ve antrenmanların birçoğu bu kas kuvvetini artırmak amaçlanır,bu ise omuz ekmelinde ciddi hareket sorunlarına ve omuz eklem kapsülü sorunlarına yol açabilir. Dolayısı ile sporcuların ve tabii ki onların çalıştıranların bu konuda dikkatli olması ve sadece bir kas grubuna değil tüm kas gruplarının dengeli kuvvet artışının yapılmasına özen göstermesi gerekir (http://www.asmi.org/SportsMed/throwing/thrower10.PDF). Omuz kaslarının kuvvetinin ve özellikle dayanıklılıklarının az olmasına bağlı kasların yorulması da hareketlerin ritmini bozarak bu duruma zemin hazırlayabilir.
Omuzun öne ve içeri kuvvetinin önemli olduğu sporlara birkaç örnek
Bu sorunun altında tendona ait sorunlar yatabildiği gibi,omuz eklemi içinde bulunan bursaların inflamasyonu,kürek kemiğinin farklı yapısal özellikleri de yatabilmektedir. Bu sorun elin omuz hizasının üzerinde sık hareket etmesi ile tetiklenmektedir. Zaten dar olan hacim elin omuz hizasının üzerine çıkması ile daha da daralır. Bu hacim kürek kemiğinin akromion parçası,humerus (kol kemiği) ve kürek kemiğinin glenoid parçası ile oluşturulur.
Dış alanı sınırlayan bu kemiksel yapılardaki sorunların yanı sıra (bunlar daha az sorun yaratır),bu hacmin içindeki yumuşak doku sorunları tendinit ve bursitler bu durumun ana nedenleridir.
İnflame bursanın kolun yukarı kalkması ile oluşturduğu bası
Şikâyet
Dirseğe kadar inebilen omuz ağrısı burada ana sorundur. Eğer sorunun kaynağı tendon ise o tendonun oluşturduğu harekette ağrı görülürken,ana kaynak bursa inflamasyonu ise bir hareket sırasında değil omuz eklem hacmini azaltan birçok harekette ağrı yaşanabilir. Genellikle başlangıçta ağrı,el omuz hizasının üzerine çıkınca olup,istirahatta azalır hatta kaybolurken ağrı daha sonraları (sorunun artmasına bağlı) hareketten bağımsız ve sürekli hale gelebilir. Kişi bu ağrıya bağlı bir süre sonra (bilinçli ya da bilinçsiz) hareketlerini de kısıtlama yoluna gidebilir. Omuz kaslarının kuvvetinde ve esnekliğinde azalma da kişilerin diğer şikâyetleri arasında yer alabilir.
Muayene
Hastaların omuzları mutlaka iki taraflı karşılaştırılarak muayene edilmelidir. Bunun yanı sıra hastaların omurga ve bacak kuvveti de gözden geçmelidir. Birçok sporda bitirici eklem kollarda olmasına karşın,bu hareketleri başlatan ve düzenleyen eklemler bacaklar ve gövdelerdir. Dolayısı ile kişilerin sadece omuzları değil,gövde ve bacakları da detaylı muayene edilmelidir. Omuz ağrısına neden olabilen boyun sorunları da daima akılda tutulmalıdır.
Görüntüleme
Her ne kadar bu sorunda muayene tanıyı koymaya oldukça yardımcı olsa da kemik dokuyu gösteren röntgen ve yumuşak dokuyu gösteren ultrasonografi veya magnetik rezonans ta oldukça yardımcıdır.
Tedavi ve koruma
Tedavi de diğer yumuşak doku yaralanmalarında geçerli olan yaklaşımlar burada da etkilidir,dinlenme (ağrı olmayan düzeye kadar harekete izin verme),buz uygulama ve anti inflamatuar ilaç kullanımı temeli oluşturmaktadır. Bunun yanı sıra sorunlu kaslara kuvvetlendirme ve germe egzersizi uygulama da önemlidir.
Fizik tedavi uygulaması çoğu omuz sorununda olduğu gibi burada da etkilidir. Ağrıyı azaltmaya yönelik tedaviler,kanlanmayı artıran ve azaltan yaklaşımlar da önemlidir. Bursa inflamasyonun yoğun olduğu durumlarda steroid enjeksiyonu da uygulanabilir.
Daha önce de belirtildiği gibi omuz etrafı kaslarının tümünün kuvvetlendirilmesi önlemede çok önemli olmasının yanı sıra yaralanmış sporcunun sahaya dönüşünde de önemlidir. Bu amaçla bilgi edinmek için Amerikan Spor Hekimliği’nin ortaya koymuş olduğu sayfa gözden geçirilebilir (http://www.asmi.org/SportsMed/throwing/thrower10.PDF). Burada örnek olarak konan egzersizlerde dikkatinizi çekmek istediğim husus yapılan hareketin tersinin de yapılıyor olmasıdır.
Thrower’s ten egzersizlerine örnekler (hareketlerin tersinin de yapıldığına dikkat !)
Germe uygulamasında özellikle eli kafa hizası üzerinde spor yapan sporcularda ortaya çıkabilen iç rotasyon hareket açıklığının da azalma,dış rotasyon hareket açıklığında artma durumuna ayrıca özel gösterip,uygun bir şekilde germe egzersizi yapılmalıdır.
Omuzu içe döndüren kaslara ve arka kapsüle özel germe egzersizi
Unutulmaması gereken en önemli konu tedavinin kişiye özel planlanması gerektiğidir.
http://www.ftr-sporhekimligi.com/default.asp?Aktif=2&id=182
Doç. Dr. S.tolga Aydoğ