Sindirim sistemi hastalıklarında uzmanlaşmış bir doktor (gastroenterolog) endoskopiyi yemek borusu, mide ve ince bağırsağın (duodenum) başlangıcı problemlerini teşhis etmek ve bazen de tedavi etmek için kullanır.
Üst endoskopi için tıbbi terim özofagogastroduodenoskopidir. Üst endoskopi doktorun ofisi, ameliyat merkezi veya hastanede yapılabilir.
Neden Yapılır?
Üst, yemek borusu, mide ve ince bağırsağın (duodenum) başlangıcı olmak üzere sindirim sisteminin üst kısmını etkileyen sorunları teşhis etmek ve bazen de tedavi etmek için kullanılır.
Doktor, şu amaçlarla endoskopi prosedürünü tavsiye edebilir:
- Semptomları araştırmak. Endoskopi sayesinde doktor mide bulantısı, kusma, abdominal ağrı, yutkunmakta zorluk ve gastrointestinal kanama gibi sindirim sistemi semptomlarının nedenlerini belirleyebilir.
- Teşhis. Doktor, sindirim sistemi anemi, kanama, iltihap, ishal veya kanseri gibi durumlarda teşhis koymak için enodoskopi ile doku örneği (biyopsi) alabilir.
- Tedavi. Doktor, özel aletlerle sindirim sisteminde; kanamayı durdurmak için kanayan bir damarı yakmak, dar yemek borusunu genişletmek, polipi çıkarmak veya yabancı bir maddeyi almak için gibi tedaviler uygulayabilir.
Endoskopi bazen ultrason gibi diğer prosedürlerle birleştirilir. Yemek borusu veya midenin özel görüntülerini elde etmek için endoskopa ultrason probu tutturulabilir. Endoskopik ultrason aynı zamanda pankreas gibi ulaşılması zor organların görüntülenmesinde kullanılabilir. Yeni endoskoplar sayesinde daha kaliteli yüksek çözünürlüklü videolar elde edilebilmektedir.
Çoğu endoskop doktorların dar bantlı görüntüleme denilen teknolojiyi kullanmasını sağlar. Bu teknolojide Barrett özefagusu gibi prekanseröz durumların daha iyi şekilde tespit edilmesini sağlayan özel bir ışık kullanılır.
Riskleri Nelerdir?
Endoskopi oldukça güvenli bir prosedürdür. Fakat az oranlarda komplikasyon riski taşır. Nadir olarak görülen komplikasyonlar:
- Kanama. Prosedür biyopsi veya sindirim sistemi tedavisi içeriyorsa kanama riski daha yüksektir. Nadir durumlarda kan nakli gerekebilir.
- Enfeksiyon. Çoğu endoskopi muayene ve biyopsiden oluşur ve enfeksiyon riski düşüktür. Ek prosedürler uygulandığında enfeksiyon riski artar. Çoğu enfeksiyon ciddi değildir ve antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Yüksek enfeksiyon riskiniz varsa doktorunuz prosedür öncesi antibiyotik verebilir.
- Gastrointestinal kanalın yırtılması. Yemek borusu veya üst sindirim sistemi yollarında yırtık hastaneye yatma veya bazen ameliyat gerektirebilir. Bu komplikasyonun görülme riski oldukça düşüktür; 10.000 üst endoskopi prosedüründen yaklaşık 3-5 tanesinde komplikasyon görülür.
Bazı ilaçları bırakma ve perhiz konularında doktorun talimatlarını dikkatli bir şekilde takip ederek komplikasyon riskini azaltabilirsiniz.
Komplikasyona işaret eden semptom ve belirtiler
- yüksek ateş
- göğüs ağrısı
- nefes darlığı
- siyah veya çok koyu renkte dışkı
- yutkunmakta zorluk çekme
- şiddetli veya kalıcı abdominal ağrı
- kusma
Bu semptomlarla karşılaştığınız takdirde derhal doktorunuzla iletişime geçin.
Nasıl Hazırlanılır?
Doktorunuz prosedüre hazırlık hakkında spesifik talimatları bildirecektir. Bazı durumlarda doktorun yapmanızı isteyebileceği şeyler:
- Endoskopi öncesi perhiz. Midenizin boş olması için prosedürden 4-8 saat önce herhangi bir şey yiyip içmemeniz gerekebilir.
- Bazı ilaçları kullanmayı bırakmak. Endoskopi öncesi birkaç gün boyunca kan inceltici ilaçları bırakmanız gerekebilir. Endoskopi sırasında bazı prosedürler uygulanıyorsa kan incelticiler kanama riskini artırabilir. Diyabet, kalp hastalığı veya yüksek kan basıncı gibi kronik sorunlarınız varsa doktorunuz ilaçlar hakkında gerekli talimatları verecektir.
Endoskopi öncesinde kullandığınız tüm ilaç ve takviyeleri doktorunuza bildirin.
İyileşme süreci için hazırlıklar yapın
Endoskopiye giren çoğu kişiye prosedür sırasında rahatlaması için yatıştırıcı verilir. Prosedür sırasında yatıştırıcı alıyorsanız etkisi geçtikten sonra iyileşme süreci için hazırlıklar yapın. Zihinsel anlamda tetikte olabilirsiniz fakat hafıza, tepki süresi ve karar verme yetisi kötüleşmiş olabilir. Arabayı kullanması için başka birini ayarlayın. Aynı zamanda işten izin almanız gerekebilir. 24 saat boyunca herhangi bir kişisel veya finansal karar vermeyin.
Karşılaşabileceğiniz Durumlar
Endoskopi sırasında
- Üst endoskopi sırasında sırt üstü veya yan pozisyonda masaya yatmanız istenir.
- Solunum, kan basıncı ve kalp atış hızının gözlemlenmesi için vücudunuza monitörler bağlı olacaktır. Ön koldaki bir damardan yatıştırıcı enjekte edilebilir. Bu ilaç prosedür sırasında rahatlamanıza yardımcı olur.
- Doktor endoskopun yerleştirilmesi için boğaz bölgesini uyuşturmak amacıyla sprey anestetik sıkabilir. Ağzınızın açık kalması için plastik bir ağız koruyucu takmanız istenebilir. Daha sonra ağızdan endoskop takılır. Endoskop boğazdan geçerken doktor yutkunmanızı isteyebilir. Boğazınızda bir derece baskı hissedebilirsiniz fakat ağrı hissetmemeniz gerekir.
- Endoskop takıldıktan sonra konuşamazsınız fakat ses çıkarabilirsiniz. Endoskop solunumu etkilemez.
- Doktor endoskopu yemek borusundan geçirirken ucundaki küçük kamera görüntüler alarak muayene odasındaki bir video monitöre gönderir. Doktor üst sindirim sistemindeki anormallikleri kontrol eder. Eğer anormallikler bulunmuşsa, doktor daha sonraki muayeneler için görüntüleri kaydedebilir.
- Endoskopun rahat şekilde hareket etmesi için yemek borusuna hava verilebilir ve bu şekilde sindirim sisteminin katmanları daha kolay bir şekilde incelenir. Hava baskı ve sıkışıklık hissi verebilir.
- Doktor özel cerrahi aletler kullanarak doku örneği veya polipleri alabilir. Aletlere rehberlik etmesi için video monitörü kullanır.
- Doktor muayeneyi bitirdiğinde endoskop yavaş bir şekilde geri çekilir. Duruma bağlı olarak prosedür 5-20 dakika arasında değişir.
Endoskopi sonrasında
Endoskopi sonrası oturmanız veya uzanmanız için istirihat odasına alınırsınız. Yaklaşık 1 saat orda kalmanız gerekebilir. Bu şekilde sağlık ekibi durumunuzu gözlemleyebilir.
Eve gittiğinizde şu gibi hafif derecede rahatsız edici semptomlarla karşılaşabilirsiniz:
- şişkinlik ve gaz
- kramp
- boğaz ağrısı
Bu belirti ve semptomlar zamanla geçer. Endişeli veya rahatsız hissediyorsanız doktorunuzu arayın.
Endoskopi sonrası gününüzü sakin bir şekilde geçirin. Kendinizi uyanık hissedebilirsiniz fakat yatıştırıcı sonrası tepki verme süresi ve karar verme yetisi yavaşlar.
Sonuçlar
Endoskopi sonuçlarının çıkma süresi durumunuza bağlıdır. Örneğin, eğer doktor endoskopiyi ülser araştırma amacıyla yapmışsa sonuçları prosedürden hemen sonra öğrenebilirsiniz. Doku örneği (biyopsi) alınmışsa sonuçların laboratuvardan çıkması birkaç gün sürebilir. Endoskopi sonuçlarını ne zaman alabileceğinizi doktorunuza sorunuz.
Sağlık Editörü
