Prematüre bebek ne demektir?
Normal hamilelik süreci 40 haftadır. (280 gün)37. gebelik haftası ve öncesinde gelişimini henüz tamamlamadan doğmuş bebeklere prematüre(preterm) bebekler diyoruz. Prematüre bebekler doğdukları gebelik yaşına göre 3 gruba ayrılırlar. 24-31 hafta arası doğanlar ileri derecede prematüreler,32-35 hafta arası doğanlar orta derecede prematüreler,36-37 hafta arası doğanlar sınırda prematüreler. Doğum ağırlıklarına göre de 3 grupta sınıflandırılırlar. 2500 gr.dan az olanlar düşük doğum ağırlığı,1500 gr.dan az olanlar çok düşük doğum ağırlığı 1000 gr.dan az olanlar aşırı düşük doğum ağırlığı.
Birincisi anneye ait olan nedenler:Önceki doğumda prematüre bebek doğurma öyküsü,anne yaşının 17 yaş öncesi ve 35 yaş sonrası olması,fazla aktivite,stres,düşük sosyoekonomik düzey,yetersiz beslenme yetersiz ve düzensiz gebelik bakımı,gebelikte sigara ve alkol kullanımı,iki gebelik arasında 2 yıldan az süre olması,gebelik zehirlenmesi denilen idrarda protein kaybı ve ödem ile giden tansiyon yükselmesi,annede bulunan kalp,böbrek,akciğer,damar hastalığı ya da annede enfeksiyon varlığı.
İkincisi bebeğe ait nedenler: Çoğul gebelikler,bebekteki kromozom anomalileri,amnios sıvısının fazlalığı,bebekteki enfeksiyon hastalıkları. Son olarakta genital nedenler dediğimiz rahim ve doğum kanalındaki yapısal bozukluklar,servikal yetersizlik,plasentanın yapısal bozuklukları (plasentanın erken ayrılması,yerleştiği yerin altta olması) prematüre doğum sebepleri arasındadır.
Prematüreler yaşam süreçleri boyunca organlarının tam gelişmemiş olarak doğmasına ve uygulanmak zorunda kalınan oksijen tedavisine bağlı olarak solunum ve göz damarlarında gelişim problemleri başta olmak üzere beyin kanaması geçirdiyse buna bağlı havale,spastisite,motor mental gelişim gerilikleri,işitme kaybı gibi sorunlarla karşılaşırlar. PDA denilen kalp problemleri,uzamış sarılık sorunu ve mide barsak sistemini ilgilendiren hastalıklar da görülebilir. Motor ve zihinsel gelişimde görülen olumsuzluklar geçirilen beyin kanaması havale gibi sorunlarla ilişkilidir ve doğum kilosu- gebelik haftası azaldıkça artar. Yenidoğan döneminde aylarca aldıkları oksijen tedavisi ise ileride astım benzeri kronik akciğer hastalıkları,sık akciğer enfeksiyonu ve gözlerde körlük yapabilir. Yapılan çalışmalar 1500-2500 gram arasında doğan bebeklerin dil,sosyal beceri ve motor gelişimde gecikme riskinin iki kat fazla olduğunu gösterir.
Prematüre bebeklerin taburcu edilmesinde bazı önemli noktalar var. Eve giderken,ağızdan rahatlıkla besleniyor olması,küvöz dışında vücut ısısını koruyabilmesi önemlidir. Solunum açısından problemleri çözülmüş olması da gerekir. Nadiren uzamış ve kronik olarak oksijen alması gereken bebekler eve oksijen tüpü eşliğinde gönderilebilir.
İlk 6 ay içinde nedensiz ani bebek ölümlerini nadir de olsa bu bebeklerde daha sık görüyoruz. Anne – babaya ilk yardım eğitimi ve bebeğin doğru yatırılma,beslenme pozisyonları öğretilmelidir. Prematüre bebekler savunma sistemlerinin tam gelişmemiş olmasına bağlı olarak daha kolay hastalanırlar. Bu nedenle taburcu edildikten sonra özellikle kış aylarında kalabalık ve sigara içilen ortamlardan,fazla temastan uzak tutulmalı,eve ziyaretçi kabul edilmemelidir. Oda ısısı fazla sıcak veya soğuk olmamalı,22-23 derece civarında tutulmalıdır ve giysileri oda sıcaklığına uygun olmalıdır.
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Sevinç Tugay
Sağlık Editörü