Probiyotiklerin diğer bakterilere göre faydalı oldukları kabul edilir. Hatta dost bakteri olarak da adlandırılır. Ayrıca probiyotiklerin bağışıklık sistemi fonksiyonlarını iyileştirdiği, sindirim sistemi için ise koruyucu bir bariyer niteliği taşıdığı, zararlı bakterilen gelişmesini engelleyerek, K vitamini üretimi için yardımcı olduğu bilinmektedir.
Lactobacillus ve Bifidobakteri türleri ile birlikte bir insanın sindirim sisteminde 400 farkı mikroorganizma türü bulunmaktadır. Diyet, yaşam tarzı ve tıbbi kaynaklı bir dizi faktör için kolonların dengesini bozduğuna inanılmaktadır. Bu dengesizliğe ise “dybiosis” denir. Bu faktörler ise,
- Yetersiz diyet lifi
- Oral antibiyotik tedavisi
- Bebek tarzı beslenme
- Çevresel toksinler
Mantar ve sağlıksız bakteri oluşumunun ishal ve vajinal mantar enfeksiyonlarının artmasına sebep olmaktadır. Fakat bu durum ile başa çıkmak görüldüğü kadar zor değildir, kontrol altına alınabilecek bir durumdur.
Probiyotiklerin Kaynağı
Probiyotikler kapsül, sıvı, toz veya tablet olarak piyasada bulunabilir. Acidophilus içecekler sağlık gıda ürünleri satan bazı marketler ve uzak doğu ürünleri satan bakkaliyelerde bulunabilir. Probiyotikler yoğurt veya kefir gibi süt ürünlerinde de bulunabilir ancak işlenme yöntemleri nedeniyle içerisindeki canlı organizma sayısı değişkenlik gösterir. Ek olarak lahana turşusu gibi fermente besinler de probiyotik içerir.
Probiyotikler bir kez alındığında bağırsak ve vücudun diğer bölgelerinde kolonize olarak antiboyik veya diğer faktörler tarafından tahrip edilmediği sürece kendilerini koruyup, ayakta kalabilirler. Probiyotiklerin sağlık açısından gerekli olduğunun düşünülmesi bir yana normalde vücut içerisinde hali hazırda olmasından dolayı, günlük olarak tavsiye edilen hiçbir alım miktarı yoktur.
Prebiyotikler
“Prebiyotikler” bağırsaklarda probiyotik dengesini düzenleme görevini üstlenirler. Prebiyotikler bağırsaklarda yararlı bakterilerin büyümesini ve sindirilmesini teşvik eden karbonhidratlardır. Prebiyotik kaynakları olan soğan, kuşkonmaz, hindiba ve muz bulunan frukto-oligasakkaritler (FOS) ve inülin içerir. FOS’lar ek olarak besin taviyeleri veya probiyotik beyin takviyeleri ile birleştirilir.
Neden Probiyotikleri Kullanırız?
- Antibiyotiğe bağlı ishal
- Gezgin ishal
- Radyasyon tedavisinin yan etkileri
- Hassas bağırsak sendromu
- Vajinal mantar enfeksiyonları
- Ülseratif Kolit
- Crohn Hastalığı
- Bağışıklığa destek
- Laktoz intoleransı
- Soğuk algınlığını önleme
- Alerjik rinit / Saman nezlesi
- Kabızlık
- Kolon kanserini önleme
- Poşit
- Bağırsaktaki küçük bakterilerin aşırı büyümesini önleme
- Aft (Ağız Yarası)
Probiyotiklerin Faydaları
Probiyotik hakkında güvenilir dergilerin arşivlerine bakıldığında 1980 ve 2004 yılları arasında toplam 185 adet çalışma bulundu. Bu çalışmalar arasında en yoğun olan ise çalışmaların %22 ile 41’i gibi bir orana sahip olan “ishal hastalığı”. Bir diğer çalışmada ise yetişkinlerde probiyotik kullanımı ve etkileri konusu ele alındı. 6 öğrenci üzerinde yapılan çalışmalarda probiyotik gerginlik farklılık gösterse de ishal süresini kısaltmış ve şiddeti azaltmıştır.
Probiyotik ile ilgili çocuklar üzerinde de birçok araştırma yapıldı. Bir kez daha belirtmek gerekir ki probiyotikler çok kapsamlı ve çeşitleri olan olgulardır. En yaygın olanları ise; Lactobacillus Acidophilus, L casei, L GG ve Bifidobakteri’dir. 1980 ile 2004 yılları arasında yayınlanan araştırmaların hemen hemen hepsinde ilerleme kaydedildiği görülmektedir.
Probiyotiklerin, 12 kontrollü antibiyotikle ilişkili ishali önleme çalışmalarının 7’sinin dışında önlediği görülmektedir. 9 çalışmanın 6’sı probiyotiklerin önemli yararları olduğunu gösterdi. Laktoz intoleransı, kabızlık, kalp hastalığı risk faktörleri ve chron hastalığı gibi faktörlerin probiyotikler üzerindeki etkileri konusunda ise, daha fazla araştırma ve kanıtlanmış bilgi gerekli.
Probiyotiklerin Yan Etkileri
Gaz, hafif şişkinlik ve geçici sindirim şikayetleri gibi yan etkiler görülebilir. Bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç kullanan kişiler probiyotik kullanmadan önce doktora başvurmalıdır çünkü probiyotiklerin ciddi bir enfeksiyona yol açması mümkündür. Şuana kadar bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç kullanan bir kişinin probiyotik kullanımından dolayı hayatını kaybettiği bilgisi raporlanmış bir bilgidir.
Potansiyel İlaç Etkileşimleri
Probiyotikler, immünosupresan ilaç (bağışıklık sistemini baskılayıcı) ile etkileşime girebilir. Probiyotikler, antibiyotik kullanımı sonrası bazı sağlık kurumları ve/veya kişileri tarafından tavsiye edilebilir.
Sağlık Editörü
