Bu prosedür sırasında yüksek enerjili ışınlar bu ışınları prostat bezine hedefleyen lineer hızlandırıcı makinesi tarafından üretilir.
Prostat kanseri için eksternal ışın radyasyonu hücrelerin büyüme ve bölünmesini yöneten genetik materyalleri ortadan kaldırarak kanseri yok eder. Yan etki olarak ışınların doğrultusunda kalan sağlıklı hücreler de prosedürden etkilenir. Prosedürün amacı çevredeki normal dokuları olabildiğince bozmadan kanseröz hücreleri öldürmektir.
Prostat kanseri için eksternal ışın radyasyonu, prostat kanseri tedavisinde standart tedavi seçeneklerinden biridir. Ayrıca ameliyat sonrasında prostat kanseri nükseden erkeklerde de kullanılır.
Neden Yapılır?
Doktorunuz bu prosedürü tedavinin farklı zamanlarında farklı sebeplerden ötürü uygun görebilir:
- Sadece prostatta görülen erken evre kanserde tek (başlıca) tedavi olarak
- Yine, sadece prostatta olan fakat daha ilerlemiş durumdaki kanser vakaları için hormon terapisi gibi diğer tedavi seçenekleriyle birlikte
- Kanserin nüksetme riskini azaltmak için ameliyat sonrasında (yardımcı terapi)
- Ameliyattan sonra, kanser kanda yüksek oranlarda prostat spesifik antijen (PSA) formunda nüksettiğinde veya kanserin pelviste olduğuna dair klinik kanıt bulunduğunda
- Prostattan farklı yerlere sıçramış ileri evre kanserlerde kemik ağrısı gibi semptomları hafifletmek amacıyla.
Riskleri Nelerdir?
Yan etkilerin tür ve şiddeti uygulanan doz ve radyasyona maruz kalan sağlıklı doku miktarına bağlıdır. Çoğu yan etki geçicidir, kontrol edilebilir ve tedavi bittikten sonra zamanla iyileşme gösterir.
Yoğunluk ayarlı radyoterapi (IMRT) gibi daha yeni teknolojiler sağlıklı dokuları korurken hedef hücrelere en yüksek dozda radyasyon gönderir. Bu şekilde tedavinin yan etkileri minimuma indirgenmiş olur.
Prosedürün potansiyel yan etkileri:
- Sık idrara çıkma
- Zor veya ağrılı idrar yapma
- İdrarda kan
- İdrar sızıntısı
- Karın ağrısı
- İshal
- Ağrılı bağırsak hareketleri
- Rektal kanama
- Rektal sızıntı
- Yorgunluk
- Azalmış erektil fonksiyon veya meni hacminde azalma da dahil olmak üzere cinsel işlev bozukluğu
- Deri reaksiyonları (güneş yanığı benzeri)
- Radyasyon bölgesinde ikincil kanser
Yan etkilerin çoğu hafif ve dayanılabilir derecededir. Bazı yan etkiler aylar veya yıllar sonra oluşabilir. Uzun süre sonra meydana gelen şiddetli yan etkilere nadir rastlanır. Tedavi sırasında ve sonrasında karşılaşabileceğiniz potansiyel kısa veya uzun süreli yan etkiler hakkında doktorunuzdan bilgi alın.
Nasıl Hazırlanılır?
Prosedür öncesinde sağlık ekibi radyasyonun kesin bir şekilde gerekli bölgelere gönderilmesi için planlama sürecinde size rehberlik edecektir. Doğru planlama özellikle IMRT’de olmak üzere tüm radyoterapiler için büyük önem taşır. Amaç; çevredeki sağlıklı dokuya verilebilecek hasarı minimuma indirirken radyasyonu kanserli hücrelere düzgün bir şekilde iletmektir.
Tipik olarak hazırlık dahilinde:
- Radyasyon simülasyonu. Radyasyon simülasyonu randevusundan birkaç gün önce bir radyolojist tarafından birkaç tane marker tanesi prostata yerleştirilir. Bu markerler her tedavi seansı sırasında prostatın lokasyonunun net bir biçimde belirlenmesini sağlar.
Simülasyon sırasında prosedür boyunca hareketsiz uzanmanız gerekir. Radyasyon terapi ekibi tedavi için uygun bir pozisyonda durmanıza yardımcı olacaktır. Özel immobilizasyon aletleri doğru pozisyonda hareketsiz bie şekilde durmanızı sağlar. Radyoterapi ekibi daha sonraki terapi seanslarında kullanılmak üzere vücudunuza işaretler koyacaktır.
- Taramaları planlama. Radyoterapi ekibi vücudun tedavi edilecek bölgesini belirlemek için bilgisayarlı tomografi (CT) uygular.
Planlama aşamasından sonra radyoterapi ekibi kanser aşaması, genel sağlık ve tedavi amaçlarına dayanarak radyasyon türünü ve dozajını belirler.
Karşılaşabileceğiniz Durumlar
Prostat kanseri için eksternal ışın radyasyonu lineer hızlandırıcı makinesi ile gerçekleştirilir. Siz bir masada yatarken lineer hızlandırıcı etrafınızda hareket eder ve değişik açılardan radyasyon gönderir. Makine, daha önce tedavi ekibi tarafından belirlenen dozda radyasyon kullanır.
Prostat kanseri için eksternal ışın radyasyonu tipik olarak:
- Günübirlik tedavi bazında uygulanır.
- 7-9 haftalık periyotlar boyunca haftada 5 gün verilir.
- Her tedavi seansı genellikle 1 saatten az sürer. Bu sürecin büyük bir kısmını hazırlık oluşturur. Sadece radyasyon tedavisi birkaç dakika sürer.
Bir tedavi seansı esnasında:
- Radyasyon simülasyon seansı sırasında belirlenen pozisyonda yatmanız gerekir.
- Her seans sırasında aynı pozisyonda kalmanız için özel immobilizasyon cihazlarıyla poziyonunuz ayarlanabilir.
- Lineer hızlandırıcı etrafınızda hareket ederek ışınları farklı açılardan vücudunuza iletebilir.
- Tedavi sırasında hareketsiz durmanız ve normal bir şekilde nefes alıp vermeniz gerekir.
- Radyoterapi ekibi video ve ses bağlantısı bulunan yakındaki bir odada bekler.
- Herhangi bir ağrı hissetmemeniz gerekir. Rahatsızlık duyarsanız bildirin.
Sonuçlar
Prosedür tamamlandıktan sonra kanserin tedaviye ne şekilde cevap verdiğini görmek için takip muayenelerine gitmeniz gerekir. Kanserin azaldığını veya ek tedavinin gerekip gerekmediğini belirlemek için uzun süreli gözlem altında kalmanız gerekir
Sağlık Editörü
