•Anne adayının Rh negatif,baba adayının Rh pozitif olduğu durumlarda Rh uygunsuzluğundan bahsedilir.
•Bebekte problem olması için bebek kan grubunun Rh pozitif olması,gebelik veya doğum sırasında bebek kanının anne kanına karışması ve yabancı bir kan grubu ile karşılaşan annenin bağışıklık sisteminin devreye girip antikor üretmesi gerekir. Antikorlar antijeni ortadan kaldırmak için annenin bağışıklık sistemi tarafından oluşturulurlar.
•Genellikle ilk gebeliklerde problem olmaz (eğer anne adayına daha önceden yanlış kan nakli veya düşük ya da kürtaj gibi durumlar sonrası vücut tarafından antikor oluşmadığı taktirde)
•Kan grupları A ve B adı verilen iki grubun varlığı ya da yokluğuna göre belirlenir. Her insan A,B,AB ve O gruplarından birine sahiptir.
•Rh faktörünün varlığı ve yokluğuna göre de alt sınıflar vardır. Eğer kanda Rh antijeni yoksa Rh negatif,Rh antijeni varsa Rh pozitif olarak kabul edilir.
•İnsanların yaklaşık %85’i Rh pozitiftir.
•Rh uygunsuzluğu olan çiftlerde bebek de pozitifse doğum esnasında anne kanı ile bebeğin kanı temas eder ve anne kanına Rh faktörü geçer. Anne buna Rh antikor üreterek cevap verir. Bir sonraki gebelikte bebek eğer Rh pozitifse annenin oluşturduğu antikorlar ikinci gebelikte bebek dolaşımına bebeğin eşinden (plasentadan) geçerek kan hücrelerini öldürür. Buna bağlı olarak kan hücreleri yıkıma uğrayan bebekte anne karnında anemi yani kansızlık gelişir.
•Anne karnındaki bebekte anemi ciddi hale gelirse bebekte hidrops denilen vücut boşluklarında sıvı birikmesi ve kalp yetmezliği oluşur. Hastalığın şiddetine bağlı olarak anne karnında ölüm gibi sorunlar da görülebilir.
•Anne bir kez antikor üretmeye başladıktan sonra geri dönüşü yoktur;önemli olan vücut antikor üretmeden devreye girmektir.
•Anne ve bebek kanı doğumdan önce de temas edebilir. Bu riski arttıran durumlar amniyosentez,kordosentez gibi tanısal işlemler,düşük,kürtaj,dış gebelik,yanlış kan nakli ve gebelik sırasında görülen kanamalardır.
•Rh negatif olan her kadın gebeliğin başında anti-Rh antikorlar açısından araştırılmalıdır.
•İndirekt coombs testi denilen bu test ile gebe kanında dolaşan hücrelere fikse olmamış antikorlar saptanır. Direkt coombs testi ise bebeğin kanına bakılarak yapılır.
•Gebeliğin başında ve 28. gebelik haftasında annede indirekt coombs testi yapılmalı,annenin Rh uygunsuzluğundan etkilenip etkilenmediği araştırılmalıdır.
•Rh uygunsuzluğunda amaç annenin Rh pozitif antikor oluşturmasını engellemektir.
•Gebeliğin başında eşinin kan grubu belirlenmelidir.
•Eğer Rh uygunsuzluğu varsa indirekt coombs testi ilk vizitte ve 28. haftada yapılmalıdır.
•Gebeye 28. gebelik haftasında önlem amaçlı 300 mikrogram antiDimmünoglobulin yapılmalıdır.
•Doğumda göbek kordonundan kan alarak bebeğin kan grubu belirlenmelidir. Bebek kan grubu Rh pozitif ise sonraki bebekleri korumak için anneye ilk 72 saat içerisinde 300 mikrogram antiDimmünoglobulin yaptırılmalıdır.
•Düşük,kürtaj,dış gebelik,amniyosentez,kordosentez ve koryon villus biyopsisi gibi tanısal işlemler sonrasında da önlem amaçlı antiDimmünoglobulin yaptırılmalıdır.
Doç. Dr. Derya Eroğlu