Spor yaralanmalarında ilk yapılması gerekenler:
- İlk olarak,buz uygulaması yapmak gerekiyor.
- Fakat bu uygulamanın da doğru şekilde yapılması önemli. Halk arasında buzu sadece bir kere uygulayıp bırakmak gibi yanlış bir yöntem olsa da buzun,sakatlanan bölgeye belirli aralıklarla uygulanması gerekiyor.
- Örneğin;zedelenen uzvun büyüklüğüne bağlı olarak bir parmağa 3-5 dakika buz uygulaması gerekirken,bu süre bir dizde 15-20 dakikayı bulabiliyor.
- Buz uygulamasında yapılan bir diğer hata da buzun doğrudan cilde uygulanması. Bu da ciltte buz yanıklarına neden olabiliyor.
- Buz uygularken ciltle buz arasında koruyucu bir havlu ya da bez konulmalı. Uygulamanın yalnızca sakatlanmanın olduğu günle sınırlı kalmayıp,7-10 gün arasında devam ettirilmesi önem taşıyor.
Bu tedavi yöntemi ödemi çözmek,ağrıyı azaltmak ve hücrelerin ölmesini engellemek için uygulanıyor. Buz uygulamasının ardından sporcu,eğer ciddi bir sorunu yoksa birkaç gün dinleniyor. Ama sakatlık ciddiyse,bir bağ ya da kas yırtılması varsa zaman kaybetmeden bir hekime başvurması gerekiyor.
Hekime başvuran hastaya uygulanan tedavi:
Basit sorunlar 3-10 gün arasında yine basit buz uygulaması ve bazı ağrı kesici ilaçlarla geçiyor. Bu ilaçların ağrı için verildiği düşünülse de esas olarak sakatlanan bölgedeki ödemi durdurması için kullanılıyor. İlaçlar,tablet ya da topikal krem şeklinde olabiliyor.
Hangi spor dallarında,hangi sakatlanmalar daha sık görülüyor?
- Futbolda genelde ayak bileği burkulması ve dizde dönmeye bağlı olarak adale yaralanmaları,kasık ve baldır,arka hamstring denilen arka adalelerde zorlanmalar,birinci ve ikinci derecede yırtıklar ile üçüncü derecede total kopukluklar görülüyor.
- Basketbolda daha çok ayak bileği burkulması,diz dönmesi,dizle ilgili bağ yaralanmaları oluyor. Omuzla ilgili sorunlar ise çok sık görülüyor. Özellikle uzun atışlar yaptıkları için slap denilen kas yırtıkları oluşuyor. O bölgedeki uzvu zorlamaktan ötürü üst kas kısmında sürtünmeye bağlı kronik yırtıklar olabiliyor.
- Teniste de yine basketboldakine benzer sakatlıklar yaşanıyor. Ani dönmeler ve vuruşlardan dolayı dizlerde oluşan sorunlara da rastlanıyor.
- Kayakta düşmeye bağlı olarak kırıklar ya da bağ yaralanmaları görülüyor. Kayak ayakkabısı iyi tuttuğu için ayak bileğinde çok fazla sorun yaşanmıyor. Kayak malzemelerinin kullanımına dikkat edilmesi gerekiyor. Malzemelerin uygun seçilmesi bazen yeterli olmayabiliyor. Malzeme dışında zeminin durumu da önemli. Bol kar ya da yumuşak kar olması durumunda diz dönüp sakatlıklara yol açabiliyor.
- Yüzmede omzu ilgilendiren sorunlar görülebiliyor. Yüzücüler serbest ve sırtüstü çok dik açılarda yüzüyorlarsa,omza bağlı sıkıntılar yaşanabiliyor. Voleybolda ise dizde bağ yaralanması,diz kapağında kıkırdak hasarı,ayak bileği burkulması ve omuzla ilgili kap lezyonları görülüyor. Yaşa göre bir genelleme yapılacak olursa,12-13 yaş altı genç grupta adele yaralanmalarına ve kas yırtıklarına çok nadir rastlandığı söylenebilir. Bu yaş grubu esnek olduğu için onlarda genelde düşmeye ve çarpmaya bağlı kırıklar oluşuyor. Bunlar daha çok kaval kemiğinde ya da kolda meydana geliyor.
Dr. Sarper Çetinkaya